Trong lúc thế giới dồn chú ý vào cuộc chiến ở Gaza, nhiều nhà bình luận tin rằng xung đột vũ trang ở Ukraine đang rơi vào thế bế tắc. Thực tế, cho tới nay, chiến dịch phản công của Ukraine từ mùa hè vẫn chưa mang lại thành quả lãnh thổ đáng kể nào cho Ukraine, còn Nga cũng không tiến bước được thêm.
Bán đảo Crimea và Biển Đen trong xung đột Nga - Ukraine. Đồ họa: Shutterstock.
Xét về mặt quân sự, thế bí có thể vẫn có mặt tích cực cho đôi bên. Ví dụ, cả hai có thể tranh thủ bổ sung đạn được, vũ khí. Phía Nga có thể tìm kiếm thêm tên lửa, còn Ukraine đẩy nhanh quá trình nhận thêm chiến đấu cơ F-16.
Về mặt chính trị và ngoại giao, thế bế tắc giúp cả hai bên tập hợp các đồng minh và đối tác. Hoạt động ngoại giao của Moscow ở Trung Đông thời gian qua đã giúp họ tận dụng được các tác động từ cuộc chiến Israel - Hamas theo hướng có lợi cho họ. Nhưng mặt khác, thế bí đó cũng gây ra tình trạng mệt mỏi về xung đột, thể hiện qua mức độ chán nản của các đồng minh phương Tây của Kiev.
Giành thế chủ động trên biển, liên tục quấy rối đối phương
Tuy nhiên, sự chú ý của thế giới đã bỏ qua đáng kể yếu tố biển trong xung đột Ukraine, đang có vẻ mang lại lợi thế cho Ukraine trong những tháng gần đây. Biển Đen đã chứng kiến những thành công đáng kể của Ukraine ở cả cấp chiến thuật, chiến lược và chính trị.
Kiev tuyên bố rằng từ đầu xung đột Ukraine - Nga, các lực lượng Ukraine đã gây hư hại hoặc phá hủy 27 tàu thuộc Hạm đội Biển Đen của Nga, bao gồm cả soái hạm Moskva nặng 11.000 tấn, cũng như một tàu ngầm lớp Kilo của Nga mang tên lửa hành trình.
Căn cứ hải quân của Nga ở Sevastopol không còn được xem là an toàn nữa sau một loạt các cuộc tấn công của Ukraine. Phần lớn hạm đội Biển Đen đã phải chuyển sang đóng tại cảng Novorossiysk nằm sâu trong phần lục địa của Nga. Nga buộc phải giữ gìn đội tàu ngầm Kilo đắt tiền và khan hiếm.
Tác động chiến thuật và chiến lược
Mùa đông này, dự kiến Nga sẽ đẩy mạnh tấn công vào cơ sở hạ tầng năng lượng của Ukraine, tương tự như năm ngoái (2022). Nga đã sử dụng tên lửa hành trình Kalibr phóng từ Biển Đen, tạo thêm áp lực lên hệ thống phòng không của Ukraine.
Tuy nhiên, việc Nga tái bố trí hạm đội Biển Đen ra xa Ukraine sẽ tác động tiêu cực lên các lựa chọn hậu cần và chiến thuật của Nga trong giai đoạn này. Tác động này có thể mang tính tổng thể nếu xung đột Ukraine kéo dài.
Bằng việc gây rối ở Biển Đen, Kiev vẫn chưa có cơ hội trực tiếp để sớm lấy lại Crimea. Dẫu vậy, Moscow vẫn phải phân bổ sự chú ý và nguồn lực có hạn của mình vào việc phòng thủ Crinea, từ đó làm ảnh hưởng ít nhiều đến chiến lược tổng thể của họ. Chẳng hạn, việc Nga phải điều lực lượng hải quân ra xa khỏi các tuyến thương mại chính ở Tây Bắc Biển Đen đã làm suy yếu nỗ lực của Nga phong tỏa Ukraine về mặt kinh tế.
Bảo đảm niềm tin của các công ty bảo hiểm
Đòn phong tỏa của Nga chỉ phát huy tác dụng cản trở Ukraine khi gây cho các hãng hàng hải và bảo hiểm các rủi ro quá lớn trong hoạt động và trên phương diện tài chính.
Đối phó với thách thức trên, Ukraine đầu tiên cố gắng giảm mối đe dọa từ hải quân Nga (bằng những hoạt động quấy phá nêu ở trên), kế đó, họ phải bảo đảm yếu tố niềm tin và bình thường hóa hoạt động thương mại bằng đường biển tới và đi từ Ukraine.
Kiev đã đạt được một thỏa thuận với 14 hãng bảo hiểm Anh Quốc giúp bảo đảm giảm phí bảo hiểm nhờ vào cơ chế hậu thuẫn tài chính của nhà nước.
Khi công bố thỏa thuận trên, Thủ tướng Ukraine Denys Shmyhal, giải thích: “Càng có nhiều tàu di chuyển hàng hóa vào và ra khỏi Ukraine, thì càng chứng tỏ rủi ro liên quan là thấp, từ đó tạo ra một vòng tín nhiệm mới trong nội bộ ngành hàng hải”.
Các đồng minh chủ chốt của Ukraine, bao gồm Anh Quốc, tỏ ra hiểu rõ lợi thế mà Ukraine nắm giữ ở Biển Đen, giúp quốc gia Đông Âu này cầm cự được dài lâu bất chấp các bế tắc trên bộ.