Vinfast, một công ty con của tập đoàn Vingroup vào tháng trước đã tung ra mẫu ô tô sản "Made in Vietnam" đầu tiên, một chiếc hatchback với giá khoảng 19.000 đô USD.
Công ty hy vọng sẽ tung ra 12 mẫu ô tô khác nhau bao gồm cả xe điện vào năm 2020, nhằm sản xuất 250.000 xe mỗi năm trong giai đoạn đầu tiên. Vinfast đã đầu tư 3,5 tỷ USD vào một cơ sở sản xuất quy mô 335 ha ở Hải Phòng và đặt mục tiêu tăng sản lượng 500.000 xe vào năm 2025.
"Đây là bước khởi đầu của Vingroup vào ngành công nghiệp nặng" - bà Lê Thị Thu Thủy, Chủ tịch VinFast nói tại Bloomberg Asean Business Summit (Bangkok, Thái Lan) ngày 21/6 - "Chúng tôi sẽ bắt đầu với thị trường nội địa nhưng mục tiêu của chúng tôi là biến Việt Nam thành một trung tâm sản xuất ô tô".
Để trở thành trung tâm sản xuất ô tô mới, liệu Việt Nam có thể cạnh tranh với ngành công nghiệp ô tô của Thái Lan - quốc gia từ lâu được coi là Detroit của Châu Á?
Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Thái Lan dự kiến sẽ tăng dưới 3,5% trong năm nay, trong khi tốc độ tăng trưởng của Việt Nam dự đoán sẽ là 6,7%.
GDP bình quân đầu người mỗi năm của Thái Lan hiện là 7.200 USD, Việt Nam là 2.600 đô la. Tuy nhiên, thu nhập bình quân đầu người là 6.000 USD đối với cư dân của hai thành phố lớn là TP. Hồ Chí Minh và Hà Nội.
Các nhà kinh tế cho rằng: thời điểm thu nhập bình quân đầu người đạt 3.000 USD mỗi năm chính là điểm uốn cho sự bùng nổ của người tiêu dùng ở các thị trường mới nổi. Việt Nam hiện có 98 triệu người tiêu dùng tiềm năng, lớn hơn nhiều so với 69 triệu của Thái Lan - nhiều người trong số họ đã già và lâm vào tình trạng nợ nần.
"Tôi nghĩ rằng Việt Nam đang ở điểm bùng phát của việc tiêu thụ ô tô. Tỷ lệ sở hữu xe hơi ở Việt Nam rất thấp, cứ 1.000 người thì có khoảng 20 xe. Con số ở Thái Lan gấp mười lần. Chỉ là vấn đề thời gian cho sự cất cánh ở Việt Nam" - bà Thủy chia sẻ.
Ngành công nghiệp ô tô của Thái Lan có lý do để lo lắng, đặc biệt là Việt Nam gần đây đã tham gia hai hiệp định thương mại tự do lớn, trong đó có hiệp định với Liên minh châu Âu - thứ mà Thái Lan đã bỏ lỡ.
Ngày 30/6, Việt Nam tham gia Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - Liên minh châu Âu (EVFTA), hứa hẹn sẽ giảm thuế theo cả hai hướng, kể cả đối với ô tô do Việt Nam sản xuất.
Năm ngoái, Việt Nam cũng tham gia Hiệp định toàn diện và tiến bộ về quan hệ đối tác xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), CPTPP sẽ hạ thuế quan đối với hàng xuất khẩu của Việt Nam sang 11 quốc gia, bao gồm Úc, Canada, Nhật Bản, New Zealand, Singapore,...
Văn phòng Chiến lược và Chính sách Thương mại của Thái Lan đã cảnh báo rằng các nhà cung cấp ô tô ở Thái Lan nên chuẩn bị cho nhiều nhà sản xuất ô tô nước ngoài chuyển đến Việt Nam để tận dụng các thỏa thuận FTA và chi phí lao động rẻ hơn.
Năm ngoái, xe cộ và phụ tùng xe cộ và phụ kiện là mặt hàng xuất khẩu hàng đầu của Thái Lan, lên tới 38,4 tỷ USD ngoại hối và chiếm 15% tổng kim ngạch xuất khẩu, theo số liệu của Ngân hàng Thái Lan.
Úc là thị trường lớn nhất cho ô tô do Thái Lan sản xuất, với số lượng lô hàng lên tới 5,8 tỷ USD, tương đương 55% tổng kim ngạch xuất khẩu của Thái Lan sang nước này.
Đối với các bộ phận ô tô do Thái Lan sản xuất, thị trường lớn nhất là ASEAN với lô hàng trị giá 6 tỷ USD. Thái Lan đã ký 13 tổng số FTA, bao gồm FTA ASEAN (AFTA) và TAFTA riêng với Úc.
Thái Lan đã xây dựng ngành công nghiệp ô tô từ giữa những năm 1990, và hiện đứng thứ 12 trên toàn thế giới với tư cách là nhà sản xuất ô tô, đã thu hút tất cả các thương hiệu lớn của Nhật Bản, bao gồm Toyota và Honda, các thương hiệu ưu tú của Đức - BMW và Mercedes Benz, cũng như Mỹ với Ford và Chevrolet.
Hiện có hơn 2.500 nhà cung cấp phụ tùng có trụ sở tại nước này, nguồn cung ô tô lớn nhất trong khu vực. Tham vọng thành lập một ngành công nghiệp ô tô là bước đầu tiên để công nghiệp hóa rộng hơn. Đó là xu hướng, chứ không chỉ có ở Việt Nam hay Thái Lan.
Malaysia đã đi theo con đường xe hơi quốc gia với Proton, ban đầu là một liên doanh với Mitsubishi Motors, nhưng hiện nay Geely (Trung Quốc) mới là đối tác chiến lược chính của họ.
Sau khi từ bỏ kế hoạch xe hơi quốc gia của riêng mình, Indonesia đã xúc tiến đầu tư vào mẫu xe "xanh" giá rẻ (LCGC) từ năm 2013, cung cấp ưu đãi thuế cho một số nhà sản xuất ô tô Nhật Bản, tăng tỷ lệ phụ tùng địa phương lên tới 80%. Các mô hình LCGC hiện chiếm 20% doanh số bán xe chở khách trong nước.
Mặc dù bất kỳ chiếc xe nào có hơn 40% tỷ lệ bộ phận nội địa từ một thành viên ASEAN đều được hưởng thuế nhập khẩu bằng 0 theo AFTA, thì cũng có rất ít sự phối hợp sản xuất nội khối khối. Titikorn Lertsirirungsun, giám đốc khu vực Đông Nam Á của LMC cho biết: "Mỗi quốc gia có chính sách riêng, và họ cạnh tranh với nhau".
Thái Lan đã từ bỏ việc sản xuất xe hơi quốc gia, thay vào đó tập trung vào việc khuyến khích các công ty ô tô nước ngoài bằng các ưu đãi thuế cho các khoản đầu tư, không chỉ trong lắp ráp mà còn trong sản xuất các bộ phận tại Thái Lan.
Đã có một số thành công lớn, cụ thể là phân khúc xe bán tải một tấn, chiếm 40% doanh số bán hàng trong nước và 20,5% xuất khẩu ô tô của đất nước này năm ngoái. Thái Lan chỉ đứng sau Hoa Kỳ và Mexico trong sản xuất xe bán tải trên toàn thế giới.
Năm 2007, chính phủ đã đưa ra các ưu đãi về thuế để thu hút đầu tư vào nền tảng xe sinh thái của mình, một phương tiện tiêu thụ nhiên liệu thấp, đáp ứng tiêu chuẩn khí thải châu Âu.
Năm thương hiệu Nhật Bản đã đầu tư vào giai đoạn một và sáu thương hiệu khác bao gồm Toyota, Nissan, Honda, Mitsubishi, Mazda và Suzuki đã đầu tư vào giai đoạn hai của chương trình.
Đề án quy định sản xuất tối thiểu 100.000 đơn vị xe hàng năm cho mỗi nhà đầu tư, một điều khoản nhằm khuyến khích các nhà sản xuất tìm kiếm thị trường xuất khẩu.
Cú hích mới nhất của Thái Lan là xe điện, được cho là những chiếc xe của tương lai. Ủy ban Đầu tư (BOI) đã đưa ra các ưu đãi về thuế để khuyến khích các thương hiệu quốc tế đầu tư lắp ráp xe điện (EVs) lai và xe điện chạy pin (BEV) trong bốn năm qua.
Chính phủ tuyên bố đã thu hút 4,7 tỷ USD để sản xuất ô tô hybrid điện, các cơ sở sản xuất xe điện và pin hybrid, cũng như các trạm EV. Mercedes Benz và BMW đã đạt được doanh số ấn tượng với EVs hybrid và plug-in lắp ráp tại địa phương trong năm 2017-2018, nhờ các công nghệ mới, hấp dẫn tầng lớp giàu có.
Do chi phí cao vốn có của tất cả các xe điện, hầu hết các nhà phân tích không thấy xe điện có đủ khả năng thay thế phương tiện động cơ đốt trong thị trường Thái Lan, cũng như thị trường Việt Nam. Pin chiếm trung bình 30 - 40% chi phí sản xuất của EVs và giá lithium toàn cầu đang tăng lên.
Trung tâm nghiên cứu Kasikorn có trụ sở tại Bangkok, ước tính rằng BEV sẽ chiếm 10% doanh số bán xe Thái Lan vào năm 2028 và 20% vào năm 2038. Trước đó, BEV chỉ chiếm 1,3% tổng doanh số bán xe tại Thái Lan vào năm 2018, trong số 1.261.000 chiếc đã bán.
Các nhà phân tích cho rằng Vinfast có thể sẽ có tiềm năng hơn khi tập trung vào xe máy điện, sản phẩm đã được tung ra thị trường nội địa vào tháng 12. Nhu cầu xe máy hàng năm của Việt Nam là gần 3,5 triệu.