33 loại bát, đĩa, cốc, thìa tre bị phát hiện chất nguy hiểm: Phân biệt bằng những chi tiết rất nhỏ

Nghiên cứu mới nhất của các chuyên gia tại Đại học Hóa học và Công nghệ Praha (UCT, CH Séc) đang khiến nhiều quốc gia châu Âu và châu Á lo lắng. Nhóm đã phân tích 33 loại bát, đĩa, cốc, thìa làm từ tre và vật liệu sinh học đang được quảng cáo là “xanh”, “tự nhiên”, “phân hủy sinh học”, nhưng kết quả phát hiện tới 32% sản phẩm chứa melamine – chất có thể thôi nhiễm vào thức ăn, gây tổn thương thận và bàng quang nếu sử dụng lâu dài.

Theo công bố của nhóm nghiên cứu, 6 sản phẩm vượt ngưỡng an toàn EU, vi phạm nghiêm trọng quy định về chất thôi nhiễm từ vật liệu tiếp xúc thực phẩm. Đáng chú ý, phần lớn các mặt hàng này được bày bán phổ biến tại các cửa hàng đồ gia dụng, gian hàng “eco-friendly” trên mạng và thường hướng tới đối tượng trẻ em.

Giáo sư Jana Hajslova, chuyên gia phân tích thực phẩm của UCT, cho biết nhiều sản phẩm được gắn nhãn “100% tre”, “tự nhiên”, “phân hủy sinh học” thực chất là nhựa melamine–formaldehyde trộn bột tre, chứ không phải vật liệu thuần tre như người tiêu dùng vẫn tin. Khi gặp nhiệt độ cao hoặc thực phẩm có tính axit, hỗn hợp polymer này phân hủy nhanh hơn và giải phóng melamine vào đồ ăn.

Ngoài melamine, nhóm còn phát hiện một số dư lượng thuốc trừ sâu và “chất chuyển hóa thực vật thứ cấp”, đặc biệt ở nhóm sản phẩm làm từ ngũ cốc. Điều này cho thấy việc gắn nhãn “xanh” chưa bao đảm an toàn, nhất là với các sản phẩm dùng 1 lần không được kiểm định đầy đủ.

Nhận diện đồ dùng “xanh” chứa melamine: Chi tiết nhỏ nhưng cực kỳ quan trọng

Dù được quảng cáo là an toàn, nhiều bộ bát – đĩa – cốc bằng tre hoặc vật liệu sinh học đều có chung một kiểu gắn nhãn khiến người mua dễ hiểu lầm. Dưới đây là các dấu hiệu quan trọng mà chuyên gia khuyến cáo người dùng cần đặc biệt chú ý:

1. Nhãn “100% tre”, “natural”, “eco-friendly” nhưng không ghi rõ thành phần

Chính những sản phẩm như vậy lại là nhóm có nguy cơ cao nhất. Theo Giáo sư Hajslova, các nhà sản xuất cố tình nhấn mạnh vật liệu tre nhưng không liệt kê polymer được dùng để gắn kết bột tre – vốn thường là melamine–formaldehyde.

Nếu trên bao bì không liệt kê đầy đủ thành phần, hoặc chỉ ghi chung chung “bamboo fibre”, người dùng không nên tin rằng sản phẩm hoàn toàn tự nhiên.

2. Không có ký hiệu “dùng cho thực phẩm” (biểu tượng cốc – nĩa)

Tại EU và nhiều quốc gia, đồ dùng tiếp xúc thực phẩm bắt buộc phải có biểu tượng này. Nếu thiếu ký hiệu, khả năng sản phẩm không đạt chuẩn food-contact rất cao.

3. Không ghi giới hạn nhiệt độ, không ghi “microwave-safe” hoặc “not microwave-safe”

Theo FDA (Mỹ), melamine không được dùng để hâm nóng hoặc đựng đồ ăn nóng, chua. Việc thiếu hướng dẫn sử dụng là dấu hiệu đáng ngờ, cho thấy sản phẩm chưa được thử nghiệm đầy đủ.

4. Có mùi nhựa nhẹ khi mở hộp hoặc khi đổ nước nóng

Đây là dấu hiệu vật liệu chứa polymer tổng hợp. Thủy tinh, thép hoặc tre tự nhiên không có hiện tượng này.

5. Màu sắc quá sặc sỡ, in hình nhiều lớp

Nhóm nghiên cứu UCT cho biết nhiều mẫu hướng tới trẻ em có lớp phủ màu hoặc mực in có thể ảnh hưởng đến độ bền polymer và tăng thôi nhiễm khi gặp nhiệt cao.

Lời khuyên cho người tiêu dùng: Nên chọn gì để an toàn và tiết kiệm lâu dài?

Các cơ quan an toàn thực phẩm như FDA (Mỹ), Health Canada, EFSA (châu Âu) đều thống nhất rằng vật liệu tiếp xúc thực phẩm phải ổn định, không thôi nhiễm hóa chất và có hướng dẫn sử dụng rõ ràng. Trong bối cảnh nhiều đồ dùng “xanh” bị cảnh báo, chuyên gia đưa ra loạt khuyến nghị sau:

1. Ưu tiên thủy tinh – vật liệu an toàn nhất

Thủy tinh không chứa BPA, melamine, phthalates, không phản ứng với thực phẩm nóng hoặc có axit. Các hộp thủy tinh chịu nhiệt có thể dùng cho lò vi sóng, lò nướng, máy rửa bát. Đây là lựa chọn bảo vệ sức khỏe số 1.

2. Nhựa tái sử dụng chất lượng cao vẫn an toàn nếu dùng đúng cách

Người dùng chỉ nên chọn các sản phẩm:

Có ký hiệu dùng cho thực phẩm,

Có ghi rõ thành phần food-grade,

Ghi rõ giới hạn nhiệt độ,

Có chứng nhận từ FDA, LFGB (Đức) hoặc EC 1935/2004 (EU).

Không dùng nhựa khi bị trầy xước, biến dạng và hạn chế đựng đồ quá nóng hoặc quá chua nếu sản phẩm không ghi rõ khả năng chịu nhiệt.

3. Hạn chế tối đa đồ dùng 1 lần không rõ nguồn gốc

Cốc giấy, thìa nhựa, bát tre pha melamine giá rẻ không có kiểm định, thường dùng chất độn tái chế và dễ thôi nhiễm hóa chất khi gặp nhiệt. Dùng lâu dài vừa tốn tiền thay mới, vừa tạo lượng rác thải lớn.

4. Gia đình có trẻ nhỏ càng phải cẩn trọng

Trẻ em có nguy cơ hấp thụ hóa chất cao hơn người lớn. FDA, Health Canada và FSANZ khuyến cáo tránh dùng melamine cho trẻ khi đựng đồ nóng. Trong trường hợp cần thiết, hãy chọn thủy tinh hoặc thép không gỉ.