Bệnh nhi điều trị tại Bệnh viện Thanh Nhàn, Hà Nội - Ảnh: NGUYỄN HIỀN
Ngay sau khi dịch vi rút bùng phát, hàng loạt các trang mạng xã hội đăng quảng cáo về dịch vụ xét nghiệm vi rút Adeno tại nhà với giá từ 1 - 1,5 triệu đồng. Điều đáng nói là những bài viết này lại không ghi rõ cơ sở thực hiện xét nghiệm, người nào làm, đã được cấp phép hay chưa...
Xét nghiệm phát hiện được 7 loại vi rút?
Thông qua một trang Facebook có tên là "D.V.C.L.M.X.N.T.N.", trang này đăng tải một bài viết về sự căng thẳng, dễ lây truyền của vi rút Adeno, kèm theo số điện thoại để khách hàng đến xét nghiệm. Qua số điện thoại của trang này chúng tôi được một nhân viên tư vấn xét nghiệm RT-PCR bằng cách lấy dịch họng giống như COVID-19.
"Xét nghiệm vi rút Adeno này bao gồm test nhanh và PCR. Test nhanh thì chỉ vài trăm ngàn đồng, còn test PCR thì 1,5 triệu đồng vài ngày là có kết quả chính xác", nhân viên này tư vấn.
Tương tự, tại một trang cá nhân của người có tên là H.Q. đăng tải bài viết "nhắc khéo" phụ huynh khi trẻ có các triệu chứng của nhiễm vi rút Adeno phải nhanh chóng đưa trẻ đến cơ sở y tế để xét nghiệm. Sau đó để lại số điện thoại tư vấn.
"Test nhanh bằng cách lấy phân, còn khi test PCR thì lấy dịch vùng tỵ hầu, khi test còn có thể phát hiện ra được bảy loại vi rút không chỉ riêng Adeno giá là 1,1 triệu đồng. Còn test nhanh có giá là 239.000 đồng..." - người tư vấn cho biết.
Theo BS Nguyễn Thành Lê - trưởng khoa nhi, Bệnh viện Bệnh nhiệt đới trung ương - những "gói" xét nghiệm đang được một số đơn vị quảng cáo hiện nay chỉ dựa vào nhu cầu và tâm lý của nhiều phụ huynh muốn xét nghiệm cho con.
"Với xét nghiệm một lần phát hiện bảy loại vi rút, xét nghiệm này chi phí rất cao, trong khi đó biết được loại vi rút mà trẻ nhiễm chỉ giúp cha mẹ "an tâm" hơn chứ không có giá trị về điều trị", BS Lê nhận định.
Đa số trẻ nhiễm vi rút Adeno là nhẹ
"Đa số trẻ nhiễm vi rút Adeno đều có diễn biến nhẹ. Với những trường hợp cha mẹ khi thấy trẻ có ít nhất 1 trong 3 biểu hiện: sốt cao kéo dài (có thể trên 40 độ C); hơi thở nặng nề, da tái nhợt, lơ mơ; ho khan dữ dội thì cần đưa con đi khám kịp thời.
Với những trường hợp bị nặng như viêm phổi, viêm cơ tim, viêm não, viêm gan thì ở các bệnh viện chuyên khoa đầu ngành mới thực hiện xét nghiệm PCR để tìm vi rút Adeno. Còn lại đa số trường hợp nhẹ là không cần thiết xét nghiệm truy tìm vi rút, các bác sĩ chỉ cần khám lâm sàng, kê đơn thuốc cho về nhà điều trị và theo dõi", BS Phúc nhấn mạnh.
Theo các chuyên gia, vi rút Adeno thường lây truyền qua đường giọt bắn khi nói chuyện hoặc tiếp xúc trực tiếp với người nhiễm bệnh.
Ngoài ra, vi rút Adeno cũng có thể gây bệnh gián tiếp, đó là khi người bệnh ho, vi rút bám vào bàn tay hoặc bám vào các bề mặt phẳng và người khác chạm vào sẽ có nguy cơ bị nhiễm bệnh.
Không cần thiết phải xét nghiệm
Theo BS Lê, gần đây nhiều cha mẹ yêu cầu được xét nghiệm vi rút Adeno cho con. "Tuy nhiên, chúng tôi cũng giải thích rõ, việc xét nghiệm chỉ cần thiết trong một số trường hợp trẻ có diễn biến nặng để loại trừ trẻ nhiễm các loại vi rút, nhiễm khuẩn khác. Việc trẻ dương tính với vi rút Adeno cũng không quyết định phác đồ điều trị bởi vi rút Adeno hiện nay không có thuốc đặc trị, chủ yếu vẫn là điều trị triệu chứng cho trẻ", BS Lê nói.
Còn BS Nguyễn Anh Tuấn - trưởng khoa hô hấp, Bệnh viện Nhi đồng 1 (TP.HCM) - cho biết các phụ huynh tìm đến dịch vụ xét nghiệm vi rút Adeno là không cần thiết, chỉ thêm tốn kém. Bản thân vi rút Adeno không phải là một vi rút mới mà đã có từ trước, đa số trẻ mắc sẽ nhẹ, chỉ trừ trường hợp trẻ có bệnh nền như: tim bẩm sinh, suy giảm miễn dịch, bại não... mới có nguy cơ diễn biến nặng.
Thêm vào đó, nếu có kết quả dương tính cũng không thay đổi về điều trị, trên thế giới cũng như tại Việt Nam hiện nay Bộ Y tế không khuyến khích xét nghiệm thường quy. Ngoài ra, hiện nay không có quy định nào bắt buộc khi nhiễm vi rút Adeno là phải đi cách ly.
"Mọi người không nên quá lo lắng với vi rút Adeno vì khả năng lây nhiễm không cao so với COVID-19, cúm, hợp bào hô hấp... Bản thân Adeno không lây lan dữ dội, chủ yếu là tiếp xúc gần, lây qua đường bàn tay, phân... Các cơ sở khi thực hiện xét nghiệm phải được kiểm nghiệm, có kiểm định. Mọi người bình tĩnh, tránh tiền mất tật mang", BS Tuấn giải thích.
BS Trần Văn Phúc (Bệnh viện Xanh Pôn, Hà Nội) cho biết vi rút Adeno là một họ vi rút có tới 69 type huyết thanh gây bệnh ở người, được chia thành 7 nhóm từ A-G.
Adeno không chỉ có nhiều type, mà còn gây ra nhiều bệnh, ở nhiều cơ quan khác nhau. Trong đó phổ biến nhất là cảm lạnh thông thường mà trẻ thường gặp phải, hay còn gọi là viêm đường hô hấp trên. Thứ hai là viêm dạ dày ruột, với các triệu chứng như đau bụng, nôn, tiêu chảy. Thứ ba là viêm kết mạc, mắt đỏ.
Bộ Y tế: Không xét nghiệm tràn lan, phải có chỉ định của bác sĩ
Việc xét nghiệm vi rút Adeno phải có chỉ định của bác sĩ chứ không phải theo nhu cầu của người dân. Chỉ định này phải tùy theo từng đặc điểm lâm sàng như ho, sốt, viêm đường hô hấp, tổn thương phổi, bệnh lý nền, đặc biệt là có yếu tố dịch tễ, nguồn lây... của bệnh nhi thì mới nên làm.
Thông tin này được các chuyên gia nhấn mạnh tại cuộc họp về công tác thu dung, điều trị bệnh nhi mắc vi rút Adeno diễn ra chiều 3-10 do Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Trường Sơn chủ trì.
Những ngày qua, dịch do vi rút Adeno tiếp tục diễn biến phức tạp. Số ca mắc có xu hướng tăng nhanh từ giữa tháng 9 đến nay. Chỉ trong ba tuần, Bệnh viện Nhi trung ương đã tiếp nhận gần 2.900 trẻ mắc vi rút Adeno, chủ yếu từ 1-3 tuổi...
Trên cơ sở khám và điều trị cho hơn 2.500 ca, ông Trần Minh Điển - giám đốc Bệnh viện Nhi trung ương - đề xuất cơ quan quản lý giám sát chặt chẽ việc xét nghiệm, không cần xét nghiệm tràn lan khi không cần thiết, gây lãng phí.
Ông Nguyễn Trọng Khoa, phó cục trưởng Cục Quản lý khám chữa bệnh, cho biết Cục Quản lý khám chữa bệnh cùng hội đồng chuyên môn sẽ xây dựng hướng dẫn chẩn đoán và điều trị bệnh do vi rút Adeno cho trẻ em, trong đó sẽ có tiêu chuẩn nhập viện và những hướng dẫn về xét nghiệm để tránh xét nghiệm không cần thiết... (L.ANH)