Bí ẩn cột đá ở ngôi chùa nghìn năm tuổi

Hải Nguyên | 11/02/2014 08:00

(Soha.vn) - Tới nay, các nhà khoa học vẫn chưa có kết luận chính xác về biểu tượng của cột đá đứng sừng sững trên núi Lãm Sơn.

Đại Lãm Thần Quang Tự là tên chữ của chùa Dạm, ngôi chùa 1.000 năm tuổi nằm trên dãy núi Lãm Sơn (xã Nam Sơn, TP. Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh). Những nét hoa văn từ thời Lý còn để lại dấu ấn trên từng công trình còn lưu sót lại ở đây. Dù trải qua nhiều thăng trầm của lịch sử, trải qua các đời Lý, Trần, Lê… chùa Dạm đã được trùng tu, xây dựng lại nhưng quy mô và giá trị nghệ thuật của ngôi chùa xưa vẫn như trường tồn cùng dòng chảy của lịch sử.

Theo ông Nguyễn Xuân Bắc (phụ trách người cao tuổi thôn Tự Thôn, xã Nam Sơn, TP. Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh), chùa Dạm được xây dựng trên mặt bằng rộng 7.500m2. Nhìn tổng thể chùa Dạm như một tòa sen.

Chùa Dạm được chia làm 4 cấp, nền chùa đều có xếp đá chống xói lở, chân hơi choãi. Đá xếp đều khai thác tại chỗ, đẽo gọt vuông vắn như viên gạch dài rộng chừng 50 cm - 60 cm.

Con đường đi từ chân núi lên chùa, điểm dừng đầu tiên là ở Bãi Hội

Cấp nền thứ 2 là nền chùa chính. Đây cũng là nơi lưu giữ những di tích quan trọng nhất, đứng nhìn xuống là cảnh non nước mênh mông

Nổi bật trên nền chính là cây cột đá

Đây là một cột đá lớn nguyên khối được dựng trên bệ tròn cao 1m, đường kính khoảng 4,5m. Tổng chiều cao của cột đá là 5m.

Đoạn dưới khối trụ tròn chạm nổi là đôi rồng phong cách thời Lý với mào bốc lửa, bờm thành búi như cờ đuôi nheo bay lướt, thân tròn lẳn uốn khúc, chân năm móng.

Thân rồng to, mập uốn khúc quanh cột mang đậm phong cách thời Lý. Đây là đôi rồng từ thời Lý còn sót lại cho tới ngày nay

Trên thân cột đá cũng có nhiều nét chạm trổ tinh xảo. Hiện nay, có nhiều ý kiến khác nhau về ý nghĩa của cột đá chùa Dạm. Có nhà nghiên cứu cho rằng, những cột đá này là biểu tượng sinh thực khí Linga và Yoni đã được Việt hóa, mang mơ ước mưa thuận gió hòa, đời sống ấm no thịnh trị. Có ý kiến cho rằng cột đá mang dáng dấp của cột Chùa Một Cột

Hổ phù

Bệ cột được chạm hoa văn sóng nước đặc trưng thời Lý

Trên nền tầng thứ 2 còn có một nền móng tháp đá vuông, cạnh 7 m, cao 2 m. Ở đây có dựng một tấm bia trên lưng rùa. Thân bia cao 1,5 m, rộng 1 m. Cả hai mặt bia đều mòn mờ. Ông Bắc cho biết, bia đá này hiện nay cũng vẫn đang là "ẩn số" với các nhà khoa học

Phía dưới, bệ đỡ là những khối đá hình cánh sen được chạm hoa văn sóng nước thời Lý. Các khối đá này đều được mang từ các địa phương khác về

Giếng Bống cũng ngự trị ở nền tầng thứ hai. Tương truyền, cô Tấm đã từng nuôi cá Bống ở giếng này.

Đường lên xuống mỗi cấp của chùa Dạm gồm 25 bậc đá

Theo ông Bắc cho biết, đá tam cấp ở các bậc đệm đều là đá được lấy ở núi địa phương

Tại cấp nền thứ tư, các chuyên gia đã tìm thấy dấu trụ sỏi cùng dải gạch bó nền, gạch lát nền, ngói mũi sen. Đặc biệt, cũng tại cấp nền này đã tìm được trụ sỏi hình tròn có đường kính lớn 1,7m cùng hệ thống trụ sỏi hình vuông.