Sau một nghiên cứu của Mỹ chỉ ra hơn 90% các mặt hàng nước đóng chai phổ biến trên thị trường có chứa hạt nhựa, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) thông báo họ sẽ kiểm tra vấn đề này.
Cụ thể, WHO sẽ khởi động một nghiên cứu đánh giá tổng quan, để xem xét nguy cơ tiềm ẩn của các hạt nhựa xuất hiện trong nước uống.
Hiện tại, chưa có bằng chứng cho thấy các hạt nhựa cỡ micro này có thể làm suy yếu sức khoẻ con người. Nhưng một số chuyên gia dự đoán chúng có thể phát hành hóa chất độc hại vào cơ thể.
Khả năng nguy hiểm hơn, một số hạt nhựa đủ nhỏ có thể sẽ đi xuyên qua lớp lót ruột và tích tụ ở hạch, hoặc đi vào máu rồi tích tụ ở gan.
Nghiên cứu chỉ ra hơn 90% nước đóng chai chứa hạt nhựa
Bruce Gordon, điều phối viên toàn cầu của WHO về vệ sinh và nguồn nước, chia sẻ với BBC News về mục đích của nghiên cứu WHO sẽ tiến hành.
Nó nhằm trả lời một câu hỏi chính vào lúc này: Liệu việc ăn phải các hạt nhựa nhỏ trong thời gian dài, và trong suốt cả đời người có gây ra bất kỳ ảnh hưởng nào hay không?
"Chúng ta nghĩ gì khi nói đến thành phần của nhựa: Liệu có các độc tố tồn tại trong đó hay không? Loại nhựa nào ở mức độ nào có thể chứa thành phần gây hại?
Thực sự thì các hạt nhựa này có thể gây ra điều gì bên trong cơ thể? – Hiện tại, không có bất kỳ một nghiên cứu kỹ càng nào trả lời cho chúng ta những câu hỏi đó”, Gordon nói.
"Chúng ta thường có giới hạn 'an toàn' nhưng để có một giới hạn an toàn, hay để xác định điều đó, chúng ta cần phải hiểu những hạt nhựa micro này có nguy hiểm không, và nếu chúng xuất hiện trong nước ở nồng độ nào thì nguy hiểm".
Gordon nói rằng ông không muốn đưa ra lời cảnh báo nào vào lúc này, bởi nghiên cứu của WHO còn chưa được hoàn thành.
Gordon nhấn mạnh một mối đe dọa lớn hơn đang xảy ra ở các nước mà nguồn cung nước của họ có thể bị ô nhiễm với chất thải.
Mặc dù vậy, đối với những người đang lo ngại về những hạt nhựa cỡ micro có mặt trong nước đóng chai, Gordon nói họ sẽ hướng về phía WHO để có thêm thông tin chính xác và được tư vấn.
"Rõ ràng, người dân sẽ quan tâm liệu điều này sẽ làm cho họ bị bệnh trong ngắn hạn hoặc dài hạn hay không", Gordon nói.
Động thái mới của Tổ chức Y tế Thế giới, một phần, nhằm đáp ứng với một nghiên cứu của Đại học New York và tổ chức báo chí Orb Media.
Trong đó, họ đã sàng lọc hơn 250 chai nước đóng chai, của 11 nhãn hiệu khác nhau mua ở 9 quốc gia: Mỹ, Trung Quốc, Brazil, Ấn Độ, Indonesia, Mexico, Lebanon, Kenya và Thái Lan.
Đây là cuộc điều tra lớn nhất từ trước đến trong đề tài này.
Sử dụng một loại thuốc nhuộm có tên là Nile Red, có thể dính vào các hạt nhựa trôi nổi trong nước, giáo sư Sherri Mason từ Đại học New York đã tìm thấy trung bình 10 hạt nhựa lớn hơn kích thước của tóc người trên mỗi lít nước.
Các hạt này chủ yếu là nhựa polypropylene, cùng loại được dùng để sản xuất nắp chai.
Chưa hết, họ còn tìm thấy các hạt nhỏ hơn, nhưng chưa xác định chắc chắn có phải nhựa hay không. Chúng xuất hiện ở nồng độ 314 hạt/lít.
Trong số tất cả các chai nước được đưa vào thử nghiệm, chỉ có 17 chai nước không chứa các hạt cỡ micro.
Trong khi đó, nhiều chai nước có chứa hàng trăm hoặc thậm chí hàng ngàn hạt. Ví dụ như trong nhãn hiệu nước đóng chai Pure Life của Nestlé, nồng độ của chúng lên đến 10.000 hạt/lít.
Sự khác biệt này không chỉ xảy ra ở các nhãn hiệu nước khác nhau, mà ngay cả từng chai nước khác nhau của cùng một nhãn hiệu cũng có số lượng hạt micro khác nhau.
Phóng viên của BBC đã liên lạc với đại diện các công ty sản xuất nước đóng chai, để hỏi về chất lượng và sự an toàn của các sản phẩm.
Phần lớn họ đều đồng ý trả lời. Nhưng đại diện các công ty đặt ngược lại vấn đề là tại sao thử nghiệm của Orb Media cho kết quả cao hơn nhiều so với nghiên cứu nội bộ của họ.
Các công ty cũng cho biết hiện nay không có quy định nào về các hạt nhựa micro trong sản phẩm. Ngoài ra, chưa có phương pháp tiêu chuẩn để phát hiện chính xác các hạt nhựa này.
Trả lời với các phương tiện truyền thông, Nestlé chỉ trích phương pháp nghiên cứu Orb Media. Họ khẳng định rằng kỹ thuật sử dụng thuốc nhuộm Nile Red để phát hiện hạt nhựa có thể "tạo ra những sai số".
Coca-Cola nói với BBC rằng họ có các quy trình lọc tiên tiến, nhưng gián tiếp thừa nhận ngay cả các quy trình lọc tốt nhất cũng không có khả năng loại bỏ hoàn toàn các hạt nhựa khỏi sản phẩm nước đóng chai.
Một phát ngôn viên của Gerolsteiner cũng cho biết công ty nước đóng chai này cũng không thể loại bỏ các hạt nhựa xâm nhập vào sản phẩm từ các nguồn như không khí hoặc từ quy trình đóng gói.
Nhưng Gerolsteiner cho hay, nồng độ nhựa trong nước từ các phân tích của họ thấp hơn cả mức cho phép trong dược phẩm.
PepsiCo cho biết Aquafina đã "kiểm soát chất lượng nghiêm ngặt các biện pháp sản xuất, vệ sinh, lọc và các cơ chế an toàn thực phẩm khác, để mang lại một sản phẩm an toàn đáng tin cậy".
Danone, tập đoàn Pháp, cho biết nghiên cứu của Orb Media đã sử dụng phương pháp "không rõ ràng".
Hiệp hội Nước giải khát Mỹ thì nói rằng tình hình nước đóng chai hiện nay là an toàn, và khoa học xung quanh các hạt nhựa nhỏ chỉ mới xuất hiện.
Các hạt nhựa và nghi ngờ là nhựa màu vàng, nổi bật trên nền thuốc nhuộm Nile Red
Về phía nghiên cứu của Orb Media, nó nằm trong cuộc điều tra tổng thể để khảo sát lượng hạt nhựa có trong nước máy, bia, muối biển và cá.
Giáo sư Mason chia sẻ với phóng viên BBC rằng các nhà nghiên cứu cần phải trả lời một câu hỏi cấp bách, rằng liệu những hạt nhựa này có thể gây hại hay không.
"Những gì chúng ta biết là một số trong số các hạt này đủ lớn, để một khi nuốt phải chúng vẫn có thể được bài tiết, nhưng trong quá trình ấy có thể giải phóng các hóa chất gây tác động đến sức khoẻ con người”, giáo sư Mason nói.
"Một số hạt này rất nhỏ, đến nỗi chúng thực sự có thể đi qua dạ dày-ruột, xuyên qua lớp lót và được đưa đẩy khắp cơ thể.
Và chúng ta không biết điều đó [nếu thực sự xảy ra] sẽ tác động thế nào đến các mô và cơ quan khác nhau của chúng ta".
Cơ quan Tiêu chuẩn Thực phẩm Anh cho biết, có vẻ nồng độ hạt nhựa phát hiện trong nước đóng chai không có khả năng gây hại.
Nhưng họ nhận trách nhiệm "sẽ đánh giá bất kỳ thông tin mới nào liên quan đến các hạt nhựa micro trong thực phẩm và đồ uống".
Đối với Tiến sỹ Stephanie Wright tại Trung tâm Môi trường và Sức khoẻ của Đại học King, điều cần ưu tiên hiện tại là hiểu được hiện tại, chúng ta đang bị “phơi nhiễm” các hạt nhựa micro này ở mức độ nào và chính xác những gì đã hoặc sẽ xảy ra trong cơ thể.
Đối với hạt oxit bán dẫn, trước đây khoa học đã xác định titanium dioxide (TiO2) ở kích thước nhỏ có thể đi xuyên qua lớp lót của ruột. Bởi vậy, câu hỏi tương tự lúc này được đặt ra với hạt nhựa.
"Các hạt này có thể nằm trong một tế bào miễn dịch ở lớp lót ruột, hoặc được đẩy vào hệ thống bạch huyết của chúng ta.
Chúng có thể đi đến điểm cuối cùng là các hạch bạch huyết, hoặc có một khả năng nhỏ xâm nhập vào máu và tích tụ trong gan”, tiến sĩ Wright nói.
"Chúng là những hạt cứng ngoại lai mà cơ thể chúng ta chắc chắn muốn đào thải, nhưng sẽ không thể vì nhựa không có khả năng phân hủy. Bởi vậy, chúng có thể gây tổn hại cho các mô xung quanh”
Mặc dù vậy, tất cả những khả năng trên mới chỉ là suy đoán của các nhà khoa học.
Liệu chúng có đúng hay không, "tại thời điểm này chúng ta chưa biết", tiến sĩ Wright nói. Cách tốt nhất để có câu trả lời là chờ đợi nghiên cứu đánh giá của WHO và các nghiên cứu kỹ càng hơn trong tương lai.
Tham khảo BBC, Theguadian