Càng nhiều lựa chọn càng tốt
Có 2 loại vaccine đã tốt, có 3 loại còn tốt hơn và điều này sẽ tạo nên sự khác biệt trong việc đưa đại dịch Covid-19 vào tầm kiểm soát.
“Đó sẽ là yếu tố thay đổi hoàn toàn cuộc chơi”, bác sỹ Muriel Jean-Jacques, một trợ lý giáo sư về y khoa tại Đại học Northwester nói.
Hàng triệu liều vaccine ngừa Covid-19 do Johnson&Johnson phát triển sẽ sớm được đưa vào sử dụng ở Mỹ, một diễn biến được nhiều người dự đoán có thể giúp đảo chiều tình hình dịch bệnh hiện nay bằng cách tăng tỷ lệ người được chủng ngừa.
Một nhân viên đang đặt các hộp đựng vaccine ngừa Covid-19 của Johnson & Johnson vào thùng bảo quản lạnh để chuẩn bị vận chuyển, ngày 1/3/2021. Ảnh: AP
Các chuyên gia nói rằng, vaccine mới được cấp phép sẽ đóng vai trò chủ chốt trong việc giảm làn sóng lây nhiễm bệnh, đặc biệt là trong bối cảnh số ca bệnh Covid-19 ghi nhận hàng ngày dường như đã gia tăng trở lại.
“Chúng ta chưa bao giờ phải chủng ngừa cho toàn bộ dân số cùng một lúc, chứ chưa nói đến toàn bộ phần còn lại của thế giới. Vì thế có thêm nhiều loại vaccine sẽ khiến mọi chuyện trở nên dễ dàng hơn”, Jean-Jacques nói.
Vaccine 1 liều tiêm, do một công ty con của Johnson & Johnson có tên là Janssen Biotech sản xuất, đã được Cơ quan quản lý thực phẩm và dược phẩm Mỹ (FDA) phê duyệt sử dụng khẩn cấp ngày 27/2. Công ty này đã chuyển đi 4 triệu liều trong ngày 1/3 cùng với 16 triệu liều nữa dự kiến sẽ được chuyển đi trong tháng này.
Việc cấp phép cho vaccine của Johnson & Johnson là một mốc quan trọng, vì điều này sẽ giúp nới lỏng nút thắt cổ chai trong việc cung cấp và phân phối vaccine ngừa Covid-19 đang tác động tới việc triển khai vaccine trên khắp nước Mỹ, theo bác sỹ Stella Safo, trợ lý giáo sư về y khoa tại Trường Y khoa Icahn tại Mount Sinai.
“Điều đó là vô giá. Chúng ta càng có nhiều lựa chọn thì sẽ càng tốt. Điều đó thực sự là điều đáng để ăn mừng”, bà nói.
Lựa chọn mới giúp “thay đổi cuộc chơi”
Vaccine của Johnson & Johnson không đòi hỏi phải bảo quản ở nhiệt độ lạnh sâu như vaccine của Moderna và Pfizer/BioNTech, mà chỉ cần bảo quản trong tủ lạnh thông thường. Điều này sẽ giúp bỏ bớt những khó khăn trong quá trình phân phối, đặc biệt là ở các vùng xa xôi.
Loại vaccine này cũng chỉ cần tiêm 1 liều duy nhất, chứ không cần tới 2 liều cách nhau 3-4 tuần như của Moderna và Pfizer.
Việc tiêm 1 liều duy nhất có thể giúp gia tăng tỷ lệ số người được chủng ngừa ở Mỹ và việc tăng số người được tiêm mỗi tuần sẽ là yếu tố quan trọng để ngăn chặn các đợt bùng phát dịch mới, đặc biệt là trong bối cảnh các biến thể của virus SARS-CoV-2 ngày càng trở nên dễ lây lan và lây lan nhanh hơn.
Một phân tích của FDA cho thấy, vaccine của Johnson & Johnson có hiệu quả 85% trong việc ngăn ngừa triệu chứng nặng của Covid-19 và hiệu quả 100% trong việc ngăn ngừa tử vong. Tại Mỹ, liều đơn này có hiệu quả 72% trong việc ngăn ngừa các triệu chứng vừa đến nặng.
Vaccine của Moderna có hiệu quả 94% trong việc ngăn ngừa các triệu chứng của Covid-19, trong khi vaccine của Pfizer có hiệu quả 95%. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, 3 loại vaccine kể trên không nên được so sánh với nhau chỉ dựa trên các con số này, vì cả 3 đều có thể bảo vệ mạnh mẽ trước dịch bệnh nghiêm trọng.
“Cả 3 loại đều thực sự tốt và mọi người nên chọn tiêm một trong số các loại vaccine này nếu chúng có sẵn nhiều nhất”, bác sỹ Anthony Fauci, Giám đốc trung tâm quốc gia về dịch bệnh truyền nhiễm cho biết trong một chương trình của NBC ngày 28/2.
Các thử nghiệm lâm sàng của Johnson & Johnson cũng đã diễn ra trong giai đoạn bùng phát dịch bệnh ở những khu vực xuất hiện các biến thể của SARS-CoV-2.
“Chúng tôi sẽ không so sánh những thứ tương đồng, bởi đại dịch đã thay đổi. Thực tế tình hình của chúng ta hiện nay đã rất khác so với hồi mùa hè [năm ngoái], khi các loại vaccine khác nhau lần đầu tiên được đánh giá”, bà Safo nói.
Các nhà khoa học đặc biệt lo ngại về hiệu quả của các loại vaccine hiện nay trước các biến thể mới của virus SARS-CoV-2 đang lây lan ở nhiều nơi trên thế giới.
Tại Nam Phi, nơi phát hiện một biến chủng SARS-CoV-2 được cho là có khả năng lây lan nhanh hơn, vaccine của Johnson & Johnson cho thấy có hiệu quả 64% trong việc ngăn ngừa các triệu chứng vừa đến nặng.
Ở các bản phân tích ban đầu, cả vaccine của Pfizer cũng như Moderna đều có hiệu quả kém hơn trước biến chủng phát hiện ở Nam Phi, mặc dù việc vô hiệu kháng thể với cả 2 loại đều trên mức bảo vệ.
Các quan chức y tế cộng đồng nói rằng Mỹ đang ở trong một cuộc chạy đua với thời gian để tiêm chủng cho càng nhiều người càng tốt trước khi các biến thể khác bắt đầu lây lan. Các nhà nghiên cứu đều đặc biệt lo ngại rằng virus có thể biến đổi theo cách cho phép nó trốn khỏi sự bảo vệ của vaccine, mặc dù chưa có bằng chứng nào cho thấy điều này đã xảy ra.
“Nếu chúng ta muốn ngăn chặn đại dịch, chúng ta cần làm việc hết sức có thể và với tất cả mọi loại vaccine”, giáo sư Paul Goepfert, giáo sư về y khoa và vi trùng học tại Đại học Alabama ở Birmingham, người dẫn đầu nhóm điều tra nghiên cứu về hiệu quả của vaccine do Paul Goepfert sản xuất, cho biết.
Ai sẽ tiêm loại vaccine nào và vì sao?
Dù vậy, lựa chọn vaccine thứ 3 giờ đây cũng dấy lên nhiều câu hỏi quan trọng về việc ai sẽ tiêm loại vaccine nào và vì sao. Dù vaccine của Johnson & Johnson có thể thực tế hơn đối với một số nhóm cộng động nhất định, nhưng điều quan trọng mà giới chức y tế cần lưu tâm là những người được tiêm sẽ chịu tác động như thế nào bởi những quyết định này.
“Quan niệm là điều quan trọng và sự thật cũng phải là điều quan trọng. Nếu mọi người nghĩ rằng đây là vaccine thứ yếu hoặc loại vaccine này được dành riêng cho các cộng đồng vốn thường bị gạt sang lề, thì điều đó sẽ đặt ra thêm nhiều rào cản, khiến họ ngại ngần tiêm vaccine”, theo bác sỹ Jean-Jacques.
Một cách để đấu tranh với những quan niệm sai lầm là không nên so sánh trực tiếp mà thay vào đó nên nhấn mạnh vào bối cảnh đằng sau những con số.
“Thông điệp là loại vaccine này có hiệu quả 100% trong việc ngăn ngừa tử vong do Covid-19. Đó là thông điệp đơn giản dễ đi vào lòng người”, bác sỹ Jean-Jacques nói.
Trong khi đó bà Safo cho biết, các bác sỹ và các quan chức y tế cộng đồng cũng cần phải tập trung vào việc điều gì đang bị đe dọa, nhất là với những người do dự tiêm chủng vaccine ngừa Covid-19.
“Những điều mà bác sỹ chúng tôi làm là cần tập trung vào những câu hỏi như: Vaccine có giúp bạn tránh bị ốm nặng vì Covid-19 không? Nó có ngăn ngừa khả năng bạn tử vong vì Covid-19 hay không? Và loại vaccine này có an toàn không?”, bà Safo nói.
Bà Safo cũng bày tỏ hy vọng loại vaccine mới được cấp phép của Johnson & Johnson sẽ thúc đẩy các cơ quan y tế đánh giá lại chiến lược phân phối vaccine để vaccine có thể tới được những cộng đồng có nguy cơ hoặc có điều kiện kém hơn so với các nhóm khác.
“Chúng ta có 3 lựa chọn, vì thế chúng ta cần phải thông thái trong việc sẽ sử dụng chúng như thế nào”, bà Safo nói./.