Luna-25, tàu đổ bộ Mặt trăng của Nga đã không thể đi vào quỹ đạo trước khi hạ cánh do hỏng động cơ và mất liên lạc với Trái Đất vào ngày 19/8.
Nếu hạ cánh thành công, Luna-25 sẽ đưa Nga trở thành quốc gia đầu tiên trong lịch sử hạ cánh xuống cực Nam Mặt trăng và là nhân tố chủ chốt cùng với Trung Quốc trong cuộc đua xây dựng trạm nghiên cứu trên Mặt trăng, để cạnh tranh với Mỹ. Nhưng ngày 20/8 đã lụi tắt niềm hy vọng trở thành nước đầu tiên lên cực Nam đó - Luna-25 đâm vào Mặt trăng.
Giờ đây, sứ mệnh Chandrayaan-3 của Ấn Độ đổ bộ thành công cực Nam của Mặt trăng ngày 23/8 đang là tâm điểm chú ý của thế giới. Kỳ tích này đưa Ấn Độ ngang hàng với các quốc gia là Liên Xô, Mỹ, Trung Quốc với các nỗ lực triển khai tàu không người lái đến vệ tinh Trái Đất.
Học sinh ăn mừng việc tàu đổ bộ của Chandrayaan-3 hạ cánh thành công trên Mặt trăng, tại một trường học ở Guwahati, Ấn Độ, hôm 23/8/2023. Ảnh: AP/Anupam Nath
Vài giờ trước vụ tai nạn của Luna-25, truyền thông và các nhà bình luận Trung Quốc vẫn đang quảng bá tầm nhìn trong đó Nga sẽ sớm xây dựng lại danh tiếng là một cường quốc không gian giống như Liên Xô cũ, khi đó Moscow và Bắc Kinh có thể sử dụng các dự án không gian để tăng cường quan hệ với các quốc gia khác.
Bình luận về vụ tai nạn của Luna-25 Nga, Bộ Ngoại giao Trung Quốc đề nghị các nhà báo nước ngoài hỏi các cơ quan hữu quan của Trung Quốc.
"Hãy để tôi nói rộng hơn rằng khám phá vũ trụ là mục tiêu chung của nhân loại," Vương Văn Bân, người phát ngôn của Bộ Ngoại giao Trung Quốc, cho biết hôm 21/8. "Trạm Nghiên cứu Mặt trăng Quốc tế (ILRS) của Trung Quốc mở cửa chào đón tất cả các đối tác quốc tế quan tâm đến nó."
Ông nói thêm: "Được hướng dẫn bởi nguyên tắc tham vấn sâu rộng, đóng góp chung và chia sẻ lợi ích, Trung Quốc sẽ thực hiện hợp tác rộng rãi tại Trạm nghiên cứu Mặt trăng Quốc tế, tăng cường nghiên cứu và trao đổi khoa học, đồng thời đóng góp nhiều hơn cho tiến bộ khoa học công nghệ và tiến bộ của con người".
Trong khi hầu hết các nhà bình luận Trung Quốc giữ im lặng sau vụ tai nạn của Luna-25, Hu Xijin, cựu tổng biên tập cơ quan ngôn luận nhà nước Global Times, đã đề xuất trong một bài đăng trên mạng xã hội vào ngày 20/8 rằng vụ tai nạn một phần là do vấn đề "chảy máu chất xám" của các chuyên gia công nghệ Nga trong những năm qua.
"Hơn nữa, Nga đã khởi động dự án thám hiểm Mặt trăng này trong bối cảnh căng thẳng chính trị. Họ muốn chứng tỏ khả năng hoạt động bình thường và mở rộng liên tục đồng thời họ muốn dẫn đầu trong cuộc thám hiểm Mặt trăng. Tham vọng như vậy đã bị ảnh hưởng bởi tai nạn của tàu Luna-25."
Ông Hu Xijin cho biết thất bại của Luna-25 sẽ là lời nhắc nhở Trung Quốc tiếp tục củng cố mạnh nền kinh tế, phát triển công nghệ cao và tăng cường sức mạnh quốc phòng.
Vụ tai nạn Luna-25: Đã có kết quả điều tra ban đầu
Yury Borisov, người đứng đầu cơ quan vũ trụ Nga Roscosmos cho biết khi Luna-25 cố gắng đi vào quỹ đạo Mặt trăng trước khi hạ cánh, lực đẩy của động cơ hoạt động trong 127 giây thay vì 84 giây như dự kiến. Ông cho biết xung lực quá mức cần thiết đã khiến tàu vũ trụ đâm vào Mặt trăng.
Trước khi hạ cánh xuống Mặt trăng, tàu vũ trụ phải giảm tốc độ để đi vào quỹ đạo trước khi hạ cánh, có hình elip với điểm thấp 18 km và điểm cao 100 km so với bề mặt Mặt trăng.
Thay vì đổ bộ nhẹ nhàng, Luna-25 đã đâm vào bề mặt Mặt trăng. Ảnh: Roscosmos
Vì Mặt trăng có lực hấp dẫn nhẹ và bầu khí quyển mỏng nên lực giảm tốc phải được tính toán rất chính xác. Lực quá mạnh sẽ khiến tàu vũ trụ rơi xuống dưới điểm thấp 18km và đâm xuống đất. Lực không đủ sẽ khiến tàu vũ trụ bị lệch quỹ đạo.
Brian Harvey, một nhà văn chuyên viết về không gian, cho biết động cơ Luna-25 khai hỏa lâu hơn 50% so với kế hoạch, điều này đồng nghĩa với việc xảy ra tai nạn.
Roscosmos đang điều tra xem liệu vụ tai nạn xảy ra do sự cố phần cứng hay do tính toán sai lực giảm tốc.
Liu Xia, một nhà báo chuyên mục về không gian của Trung Quốc, lưu ý trong một bài báo rằng nhiều tàu vũ trụ đã thất bại trong việc hạ cánh xuống Mặt trăng trong những thập kỷ gần đây vì sứ mệnh này đầy thách thức.
Liu Xia cho biết, ngay cả khi tàu đổ bộ đi vào quỹ đạo trước khi hạ cánh an toàn, bất kỳ vấn đề nhỏ nào về động cơ, nguồn cung cấp nhiên liệu, cảm biến, phần mềm hoặc thiết bị viễn thông đều có thể dẫn đến việc hạ cánh bất thành.
Lộ trình của Trung Quốc trên Mặt trăng
Trở lại năm 1966, Luna-9 của Liên Xô đã hạ cánh nhẹ nhàng trên Mặt trăng. Năm 1976, Luna-24 đã mang thành công 170 gram mẫu Mặt trăng về Trái đất.
Sau khi Liên Xô sụp đổ năm 1991, Luna-25 là dự án Mặt trăng đầu tiên của Nga. Vào tháng 4 năm 2022, Cơ quan Vũ trụ châu Âu (ESA) đã đơn phương chấm dứt hợp tác với Nga trong sứ mệnh Luna-25 và các sứ mệnh tiếp theo khác. Nga dự kiến phóng Luna-26, Luna-27 và Luna-28 lần lượt vào các năm 2027, 2028 và 2030.
Một ngày sau tai nạn của Luna-25, Giám đốc Roscosmos - Yury Borisov - nói với đài truyền hình nhà nước Russia-24 rằng Nga sẽ vẫn cam kết thám hiểm Mặt trăng bất chấp vụ tai nạn của Luna-25 khi cuộc đua giành tài nguyên thiên nhiên trên Mặt trăng đã bắt đầu.
Ông cho biết Nga vẫn sẽ xem xét khả năng thực hiện sứ mệnh chung giữa Nga và Trung Quốc (là ILRS) và thậm chí là thành lập căn cứ trên Mặt trăng.
Ông nói: "Đây không chỉ là uy tín quốc gia mà còn là việc đảm bảo khả năng phòng thủ và đạt được chủ quyền về công nghệ".
Tên lửa Trường Chinh-5 mang theo tàu vũ trụ Chang'e 5 phóng từ tỉnh Hải Nam, miền nam Trung Quốc hôm thứ Ba. Ảnh: Tân Hoa Xã
Hình ảnh mẫu Chang'e-5 “CE5C0400” từ bề mặt Mặt trăng. Riêng phần vật liệu Mặt trăng này được Chang'e-5 đưa về Trái đất nặng gần 35 gram và được thu thập bằng một cánh tay robot. Ảnh: CNSA (Cơ quan Vũ trụ Quốc gia Trung Quốc) / CLEP (Chương trình Thám hiểm Mặt trăng của Trung Quốc) / GRAS (Hệ thống Ứng dụng Nghiên cứu Mặt đất).
Trong bối cảnh liên quan, Trung Quốc đang có những nấc tham vọng rất rõ ràng tại vệ tinh tự nhiên của Trái Đất:
Tàu vũ trụ Chang'e 5 của Trung Quốc, do tên lửa Trường Chinh-5 mạnh nhất của Trung Quốc phóng đi, đã hạ cánh lên Mặt trăng vào ngày 1/12/2020 và chuyển 1,73 kg mẫu Mặt trăng về Trái đất cùng tháng đó.
Vào năm 2025, Chang'e 6 sẽ được gửi đến cực Nam của Mặt trăng, với mục đích mang về Trái đất khoảng 2 kg mẫu đất đá Mặt trăng.
Vào năm 2026, Chang'e 7 sẽ mang theo một phương tiện bay và máy phân tích phân tử để tìm kiếm băng nước. Nếu băng nước được tìm thấy, nó có khả năng được chiết xuất thành hydro và oxy để sử dụng trong nông nghiệp và sản xuất điện.
Vào năm 2028, Chang'e 8 có kế hoạch đưa máy in 3D tới đó để xây dựng một trạm vũ trụ có thể chứa tối đa 4 người.
Một nhà văn ở Vân Nam lưu ý trong một bài báo xuất bản vào tháng 4 rằng Trung Quốc và Nga sẽ cùng nhau xây dựng một trạm vũ trụ trên Mặt trăng và hoan nghênh tất cả các quốc gia đóng góp cho nỗ lực khám phá Mặt trăng. Ông cho biết Trung Quốc đã mời Venezuela và sẽ mời Brazil tham gia dự án khổng lồ này.
Về phía Mỹ, sứ mệnh Artemis III của NASA, sứ mệnh đưa người hạ cánh lên Mặt trăng đầu tiên kể từ Apollo 17 vào tháng 12/1972, dự kiến sẽ được phóng vào tháng 12/2025.
Không riêng gì Nga và Trung Quốc, Mỹ cũng nung nấu xây dựng căn cứ có người ở tại Mặt trăng. Các sứ mệnh Artemis I và Artemis II của Mỹ đang được tiến hành thuận lợi - đây là những bước đệm giúp Mỹ tự tin trong hành trình chinh phục Mặt trăng lớn hơn nữa.
Nguồn: Asiatimes
