Thảo quyết minh (hay còn gọi là cây hạt muồng) là cây mọc hoang ở rất nhiều vùng tại nước ta, thường được thu mua với số lượng lớn.
Vào tháng 9 – 11, nhiều người thường cắt cả cây đem về phơi khô, đập lấy hạt, loại bỏ tạp chất rồi phơi lại cho thật khô, cất để dùng dần.
Hạt thảo quyết minh để dùng làm thuốc thường được đem sao nhỏ lửa, khi thấy bốc mùi thơm như cà phê thì bắc xuống, trải mỏng ra cho nguội.
Trong một số trường hợp cần sao thật kỹ cho tới khi cháy đen thành than.
Thảo quyết minh là cây mọc hoang khắp nơi ở Việt Nam, chữa được nhiều thứ bệnh
Công dụng tuyệt vời của thảo quyết minh
Thảo quyết minh có vị mặn, tính bình, vào hai kinh can và thận. Có tác dụng thanh can, ích thận, trừ phong, sáng mắt, nhuận tràng, thông đại tiểu tiện.
Dùng chữa mắt thanh manh, có màng, mắt đỏ, nhiều nước mắt, đầu nhức, đại tiện táo bón, ...
Từ lâu hạt thảo quyết minh thường được dùng làm thuốc chữa bệnh đau mắt; người xưa kinh nghiệm thấy uống hạt này mắt sẽ sáng ra, do đó đặt tên là "quyết minh" (sáng mắt); một số nơi còn ngâm hạt thảo quyết minh với rượu hoặc giấm để chữa bệnh hắc lào, bệnh chàm mặt của trẻ em.
Các nghiên cứu hiện nay cho thấy có thể dùng thảo quyết minh làm thuốc bổ gan thận, lợi đại tiểu tiện, ho, nhuận tràng, cao huyết áp, nhức đầu, hoa mắt. Liều dùng hàng ngày 5 - 10g hay hơn, dưới dạng thuốc sắc hay thuốc bột hoặc thuốc viên.
Lưu ý, những người huyết áp thấp và ỉa lỏng không nên dùng độc vị hạt thảo quyết minh (cần phối hợp với một số vị thuốc khác).
Cây thảo quyết minh khi khô, có thể thu hoạch được
Một số bài thuốc từ thảo quyết minh
Chữa mất ngủ, tinh thần bồn chồn, bất an: Sao cháy 12g hạt thảo quyết minh, hãm uống hàng ngày, hoặc hạt thảo quyết minh sao cháy 12g, táo nhân sao đen (hắc táo nhân) 10g, dưới dạng hãm, uống hằng ngày vào buổi chiều và trước khi đi ngủ.
Chữa đau mắt đỏ: Thảo quyết minh 15g, long đởm thảo 3g, hoàng bá 5g, nước 300ml sắc còn 150ml, chia 3 lần uống trong ngày.
Bổ thận sáng mắt, chữa chứng quáng gà: Thảo quyết minh 12g, câu kỷ tử 12g, gan lợn 100g, tất cả sắc nước uống hoặc nấu thành món canh ăn.
Chữa hắc lào: Thảo quyết minh 20g, rượu 40 - 50ml, dấm 5ml. Ngâm trong 10 ngày. Lấy nước này bôi lên các chỗ hắc lào đã rửa sạch.
Chữa tăng mỡ máu: Thảo quyết minh sao vàng. Mỗi lần dùng 5-10g, cho vào ấm, hãm như pha trà, uống dần trong ngày. Dùng liên tục 10-15 ngày (một liệu trình), nghỉ 3-5 ngày lại tiếp tục một liệu trình khác.
Chữa cao huyết áp: Hạt thảo quyết minh 6g, dã cúc hoa (kim cúc, cúc vàng) 8g, sắc nước hoặc pha trà uống trong ngày; dùng theo từng liệu trình 10-15 ngày. Cũng có thể dùng dưới dạng thuốc bột, hay xi-rô thuốc, đều có tác dụng.
Thảo quyết minh có thể làm thuốc bổ gan thận, lợi đại tiểu tiện, ho, nhuận tràng, cao huyết áp, nhức đầu, hoa mắt
Chữa táo bón
- Dùng hạt thảo quyết minh sao vàng, liều 16 – 20g/ngày, dưới dạng hãm, uống nhiều lần trong ngày cho tới khi phân nhuận.
- Với người cao tuổi hoặc phụ nữ sau sinh, trẻ em nhỏ tuổi, bị táo, trĩ, hoặc chứng táo mạn tính, do công việc phải ngồi lâu gây táo bón: dùng hạt thảo quyết minh sao cháy, liều 10 – 16g/ngày, dưới dạng hãm, uống nhiều lần trong ngày.
- Trẻ nhỏ tùy tuổi mà giảm liều, mới sinh mà táo bón, dùng 1 – 2g cho thêm nước sôi hoặc sữa mẹ, hấp trên mặt nồi cơm khi cạn, gạn lấy nước để nguội, có thể thêm chút mật ong hay đường phèn cho dễ uống.
Uống nhiều ngày cho tới khi hết táo bón.
Chống béo phì: Nhờ tác dụng làm giảm mỡ máu, hạt thảo quyết minh còn có thể sử dụng làm thuốc giảm béo. Có thể dùng một vị hạt thảo quyết minh sao, sắc nước hoặc pha trà uống. Hoặc phối hợp với một số vị thuốc khác như sau:
- Dùng hạt thảo quyết minh sao, sơn tra, 2 thứ đem tán thô, hàng ngày dùng 6-12g, pha trà uống trong ngày.
- Hạt thảo quyết minh sao 8g, lá sen khô 4g (tươi 8g), cát cánh 4g, bông mã đề 6g, cam thảo 4g, sắc nước hoặc hãm nước sôi uống trong ngày.