Siêu máy bay ném bom hạng nặng Tu-160M2 của Nga: Tinh hoa hội tụ, công nghệ đỉnh cao

Cất cánh sớm hơn dự kiến

Đầu tháng 2 năm 2018, chiếc đầu tiên trong loạt máy bay ném bom chiến lược siêu thanh Tupolev Tu-160M2 thuộc lô sản xuất mới của Nga sẽ cất cánh.

Tupolev Tu-160M2 là nguyên mẫu của biến thể thế hệ mới thuộc dòng Tu-160 danh tiếng mà thế hệ đầu tiên đã được chế tạo từ những năm 1980 trước khi Liên Xô sụp đổ. Nga hiện đang vận hành 16 chiếc Tu-160 dạng này như những phi cơ mang tên lửa hành trình tầm xa, giữ vai trò quan trọng trong lực lượng máy bay ném bom chiến lược nòng cốt của Moscow.

Tupolev Tu-160 đã phô diễn rất tốt trong chiến dịch không kích của Nga tại Syria với vai trò là phương tiện phóng các tên lửa hành trình tàng hình MKB Raduga H-101, được cho là có tầm bắn từ 4.500 km – 5.500 km.

"Chiếc máy bay mang số hiệu 804 dựa trên mẫu chế tạo của Liên Xô sẽ rời xưởng lắp ráp cuối cùng của Hãng chế tạo máy bay Kazan và sẽ được đưa đến trung tâm bay thử nghiệm trong tháng 11 này", một nguồn tin của ngành công nghiệp quốc phòng Nga cho hãng thông tấn TASS biết.

"Máy bay dự kiến sẽ thực hiện chuyến bay đầu tiên từ phi trường của Kazan vào tháng 2 năm tới".

Theo nguồn tin của TASS, ban đầu, chiếc Tu-160 nâng cấp mới sẽ đảm trách các sứ mệnh tương tự như phi đội Tu-160 hiện nay khi nó xuất xưởng ở Kazan vào năm tới. Tuy nhiên, tiến tới máy bay sẽ được cải tiến thành phiên bản Tu-160M2 tiêu chuẩn.

"Chiếc máy bay số hiệu 804 sẽ được nâng cấp thành phiên bản Tu-160M2", nguồn tin của TASS cho hay.

Thời gian tiến hành chuyến bay đầu tiên của Tu-160M2 dường như diễn ra nhanh hơn so với các tuyên bố trước đó của Bộ Quốc phòng Nga và sớm hơn tới vài tháng.

"Chiếc Tu-160M2 đầu tiên dự kiến sẽ cất cánh vào cuối năm 2018, tiếp đó sẽ là sản xuất đồng loạt vào năm 2021", Đại tướng Viktor Bondarev, Tư lệnh Không quân Nga nói với RIA Novosti hồi năm ngoái.

Máy bay ném bom chiến lược hạng nặng siêu thanh Tu-160. Ảnh: Sputnik

Tu-160M2 có gì đặc biệt?

Có nhiều dấu hiệu cho thấy, Tu-160M2 sẽ là hình mẫu hội tụ những nỗ lực hiện đại hóa máy bay ném bom cơ bản của Nga.

"Chương trình Tu-160M2 là một trong những hạng mục quan trọng trong Chương trình vũ trang nhà nước (GPV) giai đoạn 2018 - 2025 sẽ được ký ban hành vào cuối năm nay", Michael Kofman chuyên gia nghiên cứu về các vấn đề quân sự Nga thuộc Trung tâm Phân tích Hải quân cho biết trên Tạp chí National Interest.

"Dòng Tu-160 mới cũng không phải là một thách thức nhỏ vì nó liên quan tới việc tái tạo lại tiến trình sản xuất ban đầu loại máy bay ném bom này và thiết lập một dây chuyền sản xuất mà ngành công nghiệp quốc phòng Nga chưa từng trải qua".

Theo Dave Majumdar, chuyên gia nghiên cứu quốc phòng của Tạp chí Mỹ National Interest, dù ít nhiều vẫn giữ lại khung sườn tương tự như mẫu chế tạo cũ thời Liên Xô, nhưng Tu-160M2 thực tế là một máy bay mới.

Nó sẽ được trang bị những hệ thống thực thi nhiệm vụ hoàn toàn mới và sử dụng động cơ turbofan nâng cấp từ động cơ Kuznetsov NK-32 hiện nay. Các động cơ được hiện đại hóa tiết kiệm nhiên liệu hơn và đáng tin cậy hơn các động cơ trước đây.

"Động cơ mới thuộc series NK-32 02, dự kiến tiết kiệm nhiên liệu hơn nhiều", Kofman nhấn mạnh. "Động cơ NK-32 trước đây tồn tại nhiều vấn đề".

Theo truyền thông Nga, phiên bản Tu-160M2 dự kiến sẽ được trang bị hệ thống radar mảng pha điện tử chủ động. Nó cũng sẽ có một hệ thống điều khiển hỏa lực mới giúp gia tăng thêm hiệu quả của các tên lửa hành trình tầm xa Kh-101 và Kh-102 (tầm bắn tối đa 5.500 km – thuộc dạng xa nhất thế giới).

Ngoài ra, Tu-160M2 cũng sẽ được trang bị một hệ thống tác chiến điện tử hiện đại, đối phó hiệu quả với các mối đe dọa đến từ các tên lửa phòng không phóng từ mặt đất hoặc máy bay.

Nga đang có kế hoạch mua khoảng 50 biến thể Tu-160 mới. Nhiều khả năng 16 chiếc Tu-160 hiện nay cũng sẽ được nâng cấp thành phiên bản tiêu chuẩn.

Moscow có thể tận dụng rất tốt các máy bay Tu-160M2 cho lực lượng ném bom chiến lược của mình. Vì không giống như Mỹ, Không quân Nga không cần nhiều máy bay ồ ạt xâm nhập không phận đối phương rồi thả bom.

Thay vào đó, Tu-160, với vận tốc trên Mach 2, sẽ bay tới đúng vị trí để phóng các tên lửa hành trình từ xa mà không rơi vào tầm với hỏa lực phòng không của đối phương. Như vậy, tàng hình không phải là yếu tố đặc biệt quan trọng.

Nhà phân tích quốc phòng Majumdar cũng nhận định, Tu-160M2 không phải là nỗ lực thay thế cho Tu-95 (NATO gọi là "Gấu bay"), dòng máy bay ném bom chiến lược từng giữ vai trò rường cột trong phi đội ném bom hạng nặng của Liên Xô và Nga suốt hơn 60 năm qua.

Tu-95 hiện đang được nâng cấp để mang theo các tên lửa hành trình Kh-101 và Kh-102, trong đó Kh-101 có đầu nổ nặng tới 400 kg còn Kh-102 thì mang đầu đạn hạt nhân 250 kiloton. Cả Kh-101 và Kh-102 đều được thiết kế để xâm nhập các không phận đối phương có hệ thống phòng thủ dày đặc.

Theo Majumdar, đây chính là những dấu hiệu cho thấy Tu-95 sẽ không dễ gì "sớm nghỉ hưu".

Nga cũng được cho là đang nghiên cứu phát triển loại máy bay ném bom tàng hình Tupolev PAK-DA. Tuy nhiên, dự án này nhiều khả năng sẽ không sớm thành hiện thực và dường như Nga cũng không quá cấp bách hay dồi dào nguồn lực để mà phải chế tạo một máy bay như vậy.

"Thay vì đổ tiền vào thiết kế một mẫu máy bay ném bom hoàn toàn mới, giống như PAK-DA, Nga sẽ hiện đại hóa và phát triển một biến thể nâng cấp mới của Tu-160", Kofman cho biết.