Từ "cưỡng ép" thành "sự đã rồi"
Trong tài liệu dày 484 trang, Bộ Quốc phòng Nhật Bản nhấn mạnh, các hành động gây hấn của Trung Quốc "có thể đem tới những hậu quả khôn lường".
"Gần đây, Trung Quốc đang tăng cường hoạt động gần quần đảo Senkaku (phía Trung Quốc gọi là Điếu Ngư), như việc điều máy bay quân sự tới gần quần đảo", sách trắng quốc phòng Nhật Bản cho biết.
Số lần Không lực Nhật Bản phải triển khai máy bay để đối phó với máy bay của Trung Quốc đã tăng một cách đáng báo động (khoảng 23%) - lên 571 lần trong năm tài khóa 2015. Chỉ trong vòng 3 tháng từ tháng 4 - 6 năm nay, đã có 199 lần.
"Trung Quốc sẵn sàng thực hiện yêu sách đơn phương của mình mà không thỏa hiệp, trong đó bao gồm cả việc duy trì các hành động nhằm biến những động thái mang tính cưỡng ép thành hiện trạng, và sau đó thành sự đã rồi".
Tranh chấp trên biển Đông cũng được đưa vào tài liệu năm nay.
Sách trắng quốc phòng Nhật Bản cáo buộc Trung Quốc "ngoài miệng thì khẳng định là trỗi dậy hòa bình, nhưng mặt khác lại coi thường luật pháp quốc tế".
Để chứng minh luận điểm của mình, Nhật Bản cũng đưa vào sách trắng các hình ảnh vệ tinh chụp lại khu vực biển Đông, nơi Trung Quốc đưa ra tuyên bố phi pháp về chủ quyền. Theo đó, Tokyo nhận định, Trung Quốc đang "đẩy mạnh" hành động lấp đất lấn biển và xây dựng trái phép trên 7 thực thể của quần đảo Trường Sa (thuộc chủ quyền Việt Nam).
Nhật Bản cũng kêu gọi tất cả các quốc gia tuân thủ đúng Công ước về Luật biển 1982 của Liên Hợp Quốc (UNCLOS), và hối thúc ASEAN cùng Trung Quốc nhanh chóng hoàn thiện Bộ Quy tắc Ứng xử trên biển Biển Đông.
Lý giải về việc phán quyết của Tòa trọng tài Thường trực (PCA) ngày 12/7 không xuất hiện trong sách trắng, Bộ Quốc phòng Nhật Bản cho biết: tài liệu này chỉ đề cập tới các sự kiện diễn ra trước ngày 30/6.
Sách trắng quốc phòng được Nhật Bản xuất bản vào mùa hè hàng năm để thể hiện quan điểm và phổ biến chính sách của nước này. Tài liệu năm nay đã dành nhiều "đất" để bàn về tranh chấp lãnh hải, và các vấn đề nóng tại Đông Bắc Á, bao gồm cả chương trình hạt nhân trên bán đảo Triều Tiên.
Sách trắng quốc phòng Nhật Bản được công bố chỉ một ngày sau khi Hải quân Trung Quốc tập trận trên biển Hoa Đông.
Luật an ninh lần đầu được đề cập
Lực lượng Phòng vệ Nhật Bản (SDF)
Trong sách trắng năm nay, Nhật Bản dành hẳn 1 chương để trình bày về Luật Hòa bình và An ninh, liên quan tới sự thay đổi trong chính sách quốc phòng của Nhật Bản thời hậu chiến. Theo đó, Lực lượng Phòng vệ Nhật Bản (SDF) có quyền thực thi quyền phòng vệ tập thể và hỗ trợ trong trường hợp các quốc gia đồng minh bị tấn công.
Được thông qua vào tháng 9 năm 2015, bộ luật này được xem là một thay đổi mang tính lịch sử.
"Môi trường an ninh xung quanh Nhật Bản đã trở nên nghiêm trọng. Trong bối cảnh ấy, việc thiết lập bộ luật nhằm đảm bảo, cũng như đóng góp vào hòa bình và sự ổn định trong khu vực cùng cộng đồng quốc tế có vai trò quan trọng hơn bao giờ hết".
Một số điểm đáng chú ý khác trong sách trắng 2016 của Nhật Bản
- Ngân sách Quốc phòng 2016 của Nhật Bản đã tăng 0,8% lên 4,86 nghìn tỉ yen (48 tỉ USD), do nước này phải đầu tư cho trang thiết bị quân sự mới và chi phí liên quan tới quân Mỹ đồn trú tại Nhật Bản.
- Sách trắng 2016 nhấn mạnh tới tầm quan trọng của mối quan hệ đồng minh Washington - Tokyo. Tuy nhiên, tài liệu này cũng đề cập tới sự bất tiện mà căn cứ Mỹ ở Okinawa gây ra cho cư dân ở đây.
- Nhật Bản sẽ tăng số lượng nữ quân nhân trong lực lượng SDF và xem xét lại những hạn chế liên quan tới việc triển khai nữ quân nhân trong các vị trí lái máy bay tuần tra và trực thăng tấn công.
- Tokyo lo ngại về những tiến triển trong chương trình tên lửa đạn đạo của Triều Tiên.
- Chủ nghĩa khủng bố là mối đe dọa ngày càng nghiêm trọng. Nhật Bản nhấn mạnh, các tổ chức khủng bố quốc tế giờ đã có khả năng tấn công ở những địa điểm cách xa địa bàn của chúng.