Vùng nhận dạng phòng không (ADIZ), thông thường cho phép quốc gia thiết lập yêu cầu các máy bay từ bên ngoài đưa ra thông báo khi đi qua vùng.
Để bảo vệ an ninh của họ, các nước có ADIZ có quyền đánh chặn và điều tra máy bay họ nghi ngờ.
Trước khi bị Tòa trọng tài thường trực (PCA) bác bỏ cái gọi là "chủ quyền lịch sử", Trung Quốc đã tuyên bố chủ quyền (phi pháp) đối với gần 3,5 triệu km vuông, tương đương đến 80% diện tích biển Đông.
Bắc Kinh hiện vẫn phủ nhận phán quyết PCA và ngang ngược dựa vào tuyên bố chủ quyền phi lý trên để kiểm soát nhiều hơn vùng trời, nhằm tăng cường khả năng quân sự hóa của mình ở biển Đông.
Theo Forbes, khả năng Trung Quốc lập ADIZ ở biển Đông bên cạnh mục đích chống đối phán quyết của tòa án quốc tế thì còn nhằm phản ứng một số động thái mới đây của Mỹ.
Biển Đông, khu vực mà giao thông vận tải biển rất nhộn nhịp và máy bay quân sự của Mỹ có quyền bay trên không mà không chịu sự kiểm soát của Trung Quốc.
"Tôi nghi ngờ rằng khi Mỹ và những quốc gia khác tiếp tục thực hiện các cuộc tuần tra hàng hải ở biển Đông, thì Trung Quốc cuối cùng sẽ tuyên bố ADIZ và làm gia tăng thêm căng thẳng ở khu vực một lần nữa," Carl Baker, người đứng đầu các chương trình của Diễn đàn Thái Bình Dương (Pacific Forum), thuộc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) cho biết.
Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị (giữa) bắt tay ngoại trưởng Philippines Perfecto Yasay tại Hội nghị ngoại trưởng ASEAN (AMM-49) tại Lào. (Ảnh: AFP)
Các nước sẽ làm gì nếu Trung Quốc tuyên bố ADIZ ở biển Đông và xem đó như một động thái mang tính biểu tượng?
Forbes cho rằng, Trung Quốc sẽ sử dụng ADIZ để chứng tỏ sức mạnh của mình và gây ra sức ép từ châu Á đến Washington, Mỹ. Nhưng Bắc Kinh dường như không thể thực hiện và kiểm soát bất kỳ khu vực nào như vậy.
William Sharp, học giả từ Viện nghiên cứu Academia Sinica ở Đài Bắc nói, "Trung Quốc sẽ chỉ tạo ra ADIZ để giữ thể diện".
"Nếu họ thực thi nó thì sẽ tạo ra rất nhiều căng thẳng họ không mong muốn."
Trước đó, hồi tháng 11/2013, Trung Quốc đã thiết lập ADIZ trên biển Hoa Đông, kéo dài từ Thượng Hải và bao gồm cả vùng biển tranh cấp với Nhật Bản và Đài Loan.
Vùng nhận dạng này đã không gây ảnh hưởng đến giao thông hàng không như đã nói trước đó. Nhưng theo một bài nghiên cứu hồi tháng 3 của Ủy ban Kinh tế và An ninh Mỹ-Trung Quốc, "một báo cáo công khai cho thấy Trung Quốc đã chặn một số ít các chuyến bay quân sự nước ngoài trong ADIZ ở biển Hoa Đông".
Tuy việc lập ADIZ đã củng cố tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc trong tranh chấp ở biển Hoa Đông nhưng lại gây khó chịu cho Nhật Bản, quốc gia kiểm soát hầu hết vùng biển này và yêu cầu các hãng hàng không thương mại cứ bay như "thường lệ".
Theo chuyên viên cấp cao của Trung tâm Đông-Tây ở Honolulu, ông Denny Roy, "Việc Trung Quốc cố gắng thực thi ADIZ ở biển Đông khi tình hình căng thẳng với Mỹ đang ở mức cao sẽ gây ra thêm rắc rối".
Ông cho rằng,Trung Quốc đang mất đi lợi thế ở biển Đông sau phán quyết của Tòa trọng tài. "Những gì Trung Quốc cần nhất bây giờ là bắt đầu kiểm soát thiệt hại và phục hồi danh tiếng quốc tế của mình," ông cho biết.