Tại một phiên điều trần kín vào hôm 7/7, Philippines lập luận rằng một tòa án quốc tế cần phải can thiệp vào cuộc tranh chấp giữa nước này và Trung Quốc về vấn đề khai thác tài nguyên thiên nhiên và thủy sản ở Biển Đông.
Mặc dù Trung Quốc từ chối tham gia, vụ kiện tại Tòa Trọng tài Thường trực (PCA) ở La Hay đang được các chính phủ châu Á và Washington theo dõi sát sao trong bối cảnh căng thẳng trong khu vực gia tăng liên quan đến việc Trung Quốc tăng cường sức mạnh hải quân.
Một ban gồm 5 thẩm phán sẽ lắng nghe các lập luận của Philippines trong tuần này và quyết định liệu tòa án trên có quyền tài phán hay không.
Manila đệ đơn kiện lên Tòa PCA nói trên vào năm 2013, nhằm thực hiện quyền khai thác vùng biển trong vùng “đặc quyền kinh tế” của mình chiểu theo Công ước của Liên Hợp Quốc về Luật Biển.
Philippines lập luận rằng tòa trọng tài là nơi thích hợp để giải quyết các tranh chấp thuộc diện điều chỉnh của Công ước nói trên, mà cả hai nước đều tham gia ký kết.
Luật sư Paul Reichler, đại diện cho Philipppines, nói: “Philippines tin tưởng tòa án này có thẩm quyền đối với tất cả tuyên bố mà mình đưa ra”.
Ông Reichler bày tỏ niềm tin Tòa Trọng tài Quốc tế rốt cuộc sẽ đưa ra phán quyết có lợi cho Philippines.
Trong khi đó phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh cho biết Trung Quốc không chấp nhận quyền tài phán của Tòa Trọng tài Thường trực (của Liên Hợp Quốc) và Trung Quốc sẽ không tham gia vào phiên tòa này.
Trong một cuộc họp báo ở Bắc Kinh hôm 7/7, bà Doanh nói: “Trung Quốc phản đối bất kỳ quá trình trọng tài nào do Philippines đề xuất và thúc đẩy”.
Phía Trung Quốc cho rằng tranh chấp trên không nằm trong diện điều chỉnh của Công ước vì đó rốt cuộc là vấn đề chủ quyền chứ không phải là vấn đề về quyền khai thác.
Mặc dù các phiên điều trần không mở rộng cho công chúng nhưng tòa PCA ra thông cáo cho biết một số phái đoàn được phép tham dự, đó là phái đoàn của các nước Việt Nam, Malaysia, Nhật Bản, Indonesia và Thái Lan đến quan sát trình tự thủ tục phiên tòa.
Manila cho biết Trung Quốc đã không đúng khi ngăn Philippines tiếp cận các rạn san hô và bãi cạn đang bị Trung Quốc kiểm soát ở Biển Đông.
Luật sư Reichler của Philippines cho biết vụ kiện sẽ tiếp tục ngay cả khi Trung Quốc từ chối tham gia.
Phán quyết của tòa có tính ràng buộc, mặc dù tòa án này không có quyền thực thi các phán quyết và thực tế trong quá khứ nhiều nước đã phớt lờ các phán quyết của tòa này.
Reichler cho biết ông dự kiến quyết định về việc tòa án có quyền tài phán trong vụ này hay không sẽ được đưa ra trong vòng 90 ngày./.
