Phát biểu tại Đại học Chulalongkorn (Thái Lan) cuối tuần trước, Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ phụ trách Đông Á - Thái Bình Dương Daniel Russel bày tỏ quan ngại rằng vấn đề tự do ngôn luận, tự do hoạt động chính trị tại Thái Lan đang bị cản trở.
Theo ông Russel, Mỹ mong muốn chính quyền quân sự hậu đảo chính Thái Lan sớm xóa bỏ “rào cản” này để người dân có thể đóng góp ý kiến vào tiến trình cải cách đất nước, xây dựng nền dân chủ vững mạnh.
Trong cuộc gặp với Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Thái Lan Tanasak Patimapragorn, ông Russel đã đề nghị chính phủ Thái Lan sớm bãi bỏ tình trạng Thiết quân luật (áp dụng từ cuộc đảo chính 22/5/2014 đến nay).
Vị quan chức Mỹ cũng cho rằng, việc cựu Thủ tướng Yingluck bị bỏ phiếu luận tội cấm hoạt động chính trị 5 năm và đang phải đối mặt với bản án hình sự “có thể có động cơ chính trị”, gây ảnh hưởng đến tiến trình hòa hợp dân tộc.
Những phát biểu này của ông Russel đã gây căng thẳng cho quan hệ song phương Thái - Mỹ.
Thủ tướng Thái Lan Prayuth Chan-ocha đã bày tỏ sự thất vọng và tuyên bố rằng, “trên cương vị là thủ tướng, sẽ không cho phép bất cứ nước nào can thiệp vào công việc nội bộ của Thái Lan”.
Bộ Ngoại giao Thái Lan cũng đã mời Phó Đại sứ Mỹ tại Thái Lan Patrick Murph tới “trao đổi” các vấn đề liên quan đến phát biểu “nhạy cảm” này, đồng thời đề nghị phía Mỹ không để tái diễn hành động tương tự.
Trước phản ứng của Thái Lan, Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Jen Psaki đã phải lên tiếng giải thích rằng, Mỹ không can thiệp vào tình hình nội bộ Thái Lan mà chỉ muốn các yêu cầu chính trị tại Thái Lan được thực hiện một cách đầy đủ hơn.
Bà Psaki cũng khẳng định với các phóng viên báo chí rằng: “Chúng tôi sẽ tiếp tục nói chuyện với nhau thường xuyên”.
Trước đây, Washington đã từng có những phản ứng quyết liệt và cắt bỏ nhiều chương trình viện trợ cho Bangkok sau khi quân đội nước này tiến hành cuộc đảo chính ngày 22/5/2014.
Ngược lại, phản ứng của Bắc Kinh với Thái Lan lại rất mềm dẻo, với nhiều thông điệp cho thấy sự ủng hộ.
Trên trang facebook của mình, ông Prayuth dẫn lại bài viết của trang thông tin Hà Bắc (Trung Quốc), phỏng vấn Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình hôm 29/1.
Theo bài viết, Chủ tịch Trung Quốc cho hay, Trung Quốc sẵn sàng hỗ trợ chính quyền quân sự Thái Lan trong điều hành đất nước. Nếu Thái Lan cần sự giúp đỡ về phương diện nào, Trung Quốc sẵn sàng đáp ứng kịp thời.
Ông Tập còn khẳng định, Trung Quốc và Thái Lan “là anh em, là đồng minh thân thiết lâu năm”, đồng thời cho rằng Thái Lan hiện nay đang ở trong tình trạng “rất ổn định” và sẽ vượt qua khủng hoảng chính trị để tiếp tục phát triển.
