Phát triển theo xu hướng hội nhập của Serbia
Dòng súng trường tấn công huyền thoại AK đã là hình mẫu của nhiều sự sao chép có giấy phép lẫn không giấy phép trên toàn thế giới. Trong đó, một số nước chế tạo các phiên bản AK sử dụng cỡ đạn theo tiêu chuẩn NATO, và Zastava M21 là một khẩu súng như vậy.
Vào năm 2001, nhà máy Zastava Arms đặt tại thành phố Kragujevac, Serbia đã giới thiệu nguyên mẫu súng trường tấn công mới có tên gọi M21. Khẩu súng này được phát triển như một phần của mô hình chiến binh NGO.
Đây là một trong những vũ khí được phát triển trên xu hướng hội nhập vào khu vực. Mà mở đầu là sự gia nhập vào chương trình “Đối tác vì hòa bình”.
Theo đó, các dự án phát triển vũ khí thuộc chương trình CRISAT NATO được triển khai vào năm 1990. CRISAT dựa trên kế hoạch chủ yếu của Mỹ về sự phát triển của vũ khí cầm tay (SAMP).
SAMP được phân thành nhiều chương trình nhỏ như theo cá nhân (OICW), theo nhóm (OCSW) và phòng vệ cá nhân (OPDW OPW). Chương trình này cũng nêu ra cam kết vũ khí bộ binh trong khu vực đều sử dụng chuẩn hộp tiếp đạn STANAG.
Với chương trình trên, ngành công nghiệp quốc phòng Serbia sẽ có cơ hội phát triển và vươn ra các thị trường khác. Dự án phát triển súng trường tấn công M21 được lên kế hoạch rất kỹ lưỡng và thực hiện bởi những cá nhân và tổ chức hàng đầu Serbia
Sự kết hợp hoàn hảo giữa AK-74 và loại đạn 5,56 mm NATO
M21 có thiết kế dựa trên súng trường tấn công AK-74 nổi tiếng của Liên Xô nhưng đã được cải tiến rất nhiều. Súng bao gồm 3 phiên bản chính, phù hợp với từng lực lượng và hoạt động khác nhau.
Phiên bản lớn nhất của M21 có khối lượng cơ bản 4,15 kg, chiều dài tổng thể 1.000 mm, khi gập báng là 750 mm. Chúng ta có thể nhận thấy hình dáng bên ngoài của M21 có sự tương đồng với nhiều khẩu AK đời mới của Nga.
Các kỹ sư đã kết hợp những thiết kế của phiên bản AP và M70 cũ, bao gồm: hệ thống trích khí, khóa an toàn và nhiều các tính năng khác dựa trên các nguyên lý của súng trường AK-74 với một số sửa đổi riêng.
Theo xu hướng chung, Zastava trang bị cho M21 báng dạng khung polymer bên trong là lõi kim loại chắc chắn để giảm trọng lượng tối đa. Cuối báng còn có lớp đệm với nhiều vân để giảm lực giật tác dụng vào vai và giữ được độ ổn định khi bắn.
Báng súng có thể gập về phía bên phải để tiết kiệm không gian và tháo rời dễ dàng để thay thế lẫn sữa chữa.
Phía trước của súng là ốp lót tay bằng polymer đen được ép dọc theo khung phía trước, có nhiều vân để tránh trượt tay. Ốp lót được làm dày và lót cao, giúp xạ thủ tránh bị ảnh hưởng bởi sức nóng của ống dẫn khí cũng như nòng súng.
Tay nắm chính của M21 cũng làm từ polymer, có kích thước lớn, nhằm tạo ra sự thoải mái hơn so với người tiền nhiệm M70. Tay nắm này có thể sử dụng bởi binh lính đeo găng tay.
Nòng súng cũng có 3 phiên bản khác nhau, được làm bằng thép rèn nguội để tăng độ bền, có 2 kiểu xoắn tùy theo phiên bản.
Cụ thể, phiên bản súng trường tấn công tiêu chuẩn M21A với nòng dài 460 mm được cắt rãnh xoắn theo kiểu truyền thống, giống như nhiều súng trường khác. Còn phiên bản M21B được làm xoắn theo kiểu đa giác tương tự như khẩu FX-05 của Mexico.
Thông thường, nòng của M21A sẽ có 6 rãnh xoắn về phía tay phải. Còn khẩu M21B sẽ có 4 đường xoắn kiểu đa giác về phía tay phải. Tất cả nòng đều được mạ chrome bên trong để chống mài mòn.
Mặc định, súng sẽ có một một thước ngắm và điểm ruồi dự phòng. Hai bộ phận này có thiết kế đơn giản, thước ngắm có 2 chế độ là 300 và 500 m. Nhà sản xuất không trang bị sẵn cho súng ray Picatinny mà đường ray này sẽ được gắn thông qua đai chuyên dụng nằm bên thân trái.
M21 có 3 lựa chọn chính thức: kính ngắm nhìn đêm cỡ nhỏ N/SEAS, hệ thống nhìn đêm bằng một mắt hoặc kính ngắm phản xạ MARS (loại kính ngắm phổ biến của Israel, thường được sử dụng trên TAR-21).
Nếu không, M21 sẽ được chỉ định sử dụng loại kính ngắm DIN M-21 có độ phóng đại 2x và thị trường 15o. Súng còn có thể lắp các phụ kiện khác như đèn pin chiến thuật hay đèn chỉ thị laser, lưỡi lê hoặc ống phóng lựu.
M21 thường trang bị các loại ống phóng lựu như "Kastjor" BG-15, GP-25, GP-30 và GP-90 (6G15 AP 101), với các loại lựu không vỏ dựa trên VOG-25 và VOG-25P.
M21 có hệ thống trích khí đơn giản với thoi nạp đạn đóng đặc trưng của dòng AK. Súng có khóa an toàn kiêm điều chỉnh chế độ bắn kiểu đòn bẩy, với 3 chế độ bắn là tự động, bán tự động và khóa an toàn. Đặc biệt, khóa an toàn có thể sử dụng bởi cả hai tay nhờ một chốt gạt đối xứng phía bên trái của súng.
Với loại đạn 5,56 mm NATO, M21 có tốc độ bắn lý thuyết 560 - 680 phát/phút, tốc độ bắn không quá nhanh giúp xạ thủ kiểm soát vũ khí tốt hơn. Trên thực tế, xạ thủ thường bắn với tốc độ khoảng 40 - 120 viên/phút.
Sơ tốc đầu đạn đạt 890 m/s hoặc hơn, tầm bắn hiệu quả của súng với thước ngắm là 450 m, với kính ngắm là 600 m.
Súng có ba biến thể chính là M21A - súng trường tấn công tiêu chuẩn, M21S - súng trường tấn công thu gọn với nòng ngắn và M21C - phiên bản carbine.
M21 được các chuyên gia vũ khí đánh giá cao, xứng đáng đứng trong hàng ngũ những súng trường tấn công hiện đại sử dụng loại đạn 5,56 mm NATO. Năm 2004, nhà máy Zastava Arms đã nhận được hợp đồng trị giá 150.000 Euro để cung cấp súng M21 cho Cộng hòa Macedonia.
Trong năm 2005, Zastava Arms đạt được thỏa thuận cung cấp súng cho Hungary và 2.000 khẩu đã được chuyển giao cho các lực lượng thi hành nhiệm vụ của Liên Hợp Quốc. Hiện tại, M21 đang phục vụ trong quân đội một số quốc gia như Cameroon, Iraq, Peru…
>>> Tên lửa Trung Quốc có thể phóng nhiều đầu đạn nhờ công nghệ Mỹ
