1. Máy bay ném bom Il-28
Ilyushin Il-28 là máy bay ném bom phản lực đầu tiên được sản xuất hàng loạt tại Liên bang Xô Viết, nó cũng được chế tạo theo giấy phép tại Trung Quốc với ký hiệu Hong H-5.
NATO gọi loại máy bay này là Beagle cho cả 3 phiên bản Il-28 ném bom, Il-28R trinh sát và Il-28T ném bom - phóng thuỷ lôi; phiên bản huấn luyện Il-28U có tên hiệu riêng là Mascot.
Il-28 được điều khiển bởi phi hành đoàn 3 người, máy bay có chiều dài 17,6 m; sải cánh 21,5 m; cao: 6,7 m; trọng lượng rỗng 11.890 kg; trọng lượng cất cánh tối đa 21.200 kg.
Động cơ phản lực trang bị cho Il-28 là loại Klimov VK-1A, công suất 26,5 kN cho tốc độ tối đa 900 km/h; tầm hoạt động 2.180 km; trần bay 12.300 m. Vũ khí trang bị gồm 4 pháo NR-23 cỡ 23 mm (2 phía mũi và 2 phía đuôi) cùng 3.000 kg bom ở trong khoang.
Máy bay ném bom Il-28 của Không quân Liên Xô
Không quân Nhân dân Việt Nam đã tiếp nhận 8 chiếc máy bay Il-28 do Liên Xô viện trợ vào tháng 6/1965. Trong đó có 4 chiếc chiến đấu (số hiệu 2082, 2084, 2086, 2088), 3 chiếc trinh sát chụp ảnh (2182, 2184, 2186) và 1 chiếc huấn luyện (2180).
Tất cả số máy bay ném bom Il-28 của Việt Nam đều được biên chế vào đơn vị không quân có phiên hiệu T-16 thuộc Tiểu đoàn độc lập 929.
Do đây là những máy bay cũ, đã trải qua đại tu tăng hạn sử dụng nhiều lần ở Liên Xô trước khi chuyển giao cho Việt Nam nên đến thời điểm năm 1971 chỉ còn 2 chiếc 2088 và 2184 là còn hoạt động được.
Tháng 7/1971, đáp ứng nhu cầu cấp thiết của chiến trường, chiếc máy bay trinh sát chụp ảnh Il-28 số hiệu 2184 đã được hoán cải để chuyển sang làm nhiệm vụ ném bom.
Tối ngày 9/10/1972, 2 chiếc Il-28 của Việt Nam đã thực hiện thành công phi vụ oanh kích căn cứ Bun Loong của lực lượng Vàng Pao trên đất Lào. Đây là trận đánh đầu tiên và cũng là duy nhất của Không quân ném bom Việt Nam.
Phi công và đội ngũ kỹ thuật viên Il-28 của Tiểu đoàn 929
Sau cuộc tập kích trên, 2 máy bay Il-28 còn tham gia huấn luyện chuẩn bị cho cuộc duyệt binh trên quảng trường Ba Đình vào ngày 2/9/1973. Nhưng vì máy bay đã hết niên hạn sử dụng nên kế hoạch không thực hiện được.
Quãng thời gian phục vụ của máy bay ném bom Il-28 trong Không quân Việt Nam chỉ kéo dài 8 năm. Cho đến nay, kể cả ở Bảo tàng Phòng không - Không quân, không ai còn được thấy hình ảnh chiếc Il-28 nào nữa.
2. Máy bay vận tải Il-18
Ilyushin Il-18 (NATO gọi là Coot) là loại máy bay vận tải hạng trung 4 động cơ cánh quạt, thực hiện chuyến bay đầu tiên ngày 4/7/1957. Il-18 được sử dụng phổ biến trên thế giới trong nhiều thập niên với tổng số hơn 800 chiếc sản xuất trong giai đoạn 1957 - 1978.
Với đặc tính bền bỉ của vật liệu sử dụng làm khung thân, Il-18 có thể đạt đến hơn 45.000 giờ bay và nhiều chiếc vẫn còn hoạt động cho tới tận ngày nay.
Thông số kỹ thuật cơ bản của máy bay vận tải Il-18: Phi hành đoàn 6 - 9 người; dài 37,4 m; sải cánh 37,9 m; đường kính thân 3,5 m; cao 10,17 m; trọng lượng rỗng 35.000 kg; trọng lượng cất cánh tối đa 64.000 kg.
Il-18 được trang bị 4 động cơ turbine cánh quạt Ivchenko AI-20 công suất 3.169 kW (4.250 mã lực) mỗi chiếc, cho tốc độ tối đa 675 km/h, tầm bay 6.500 km, trần bay 10.000 m, sức chứa 120 hành khách.
Máy bay Il-18 số hiệu 195 của Việt Nam trong chuyến công du Paris năm 1970
Việt Nam được Liên Xô viện trợ chiếc Il-18 đầu tiên mang số hiệu 195 vào đầu những năm 1970, chiếc máy bay này thuộc biên chế Trung đoàn 919 và đã được lựa chọn làm chuyên cơ phục vụ các chuyến công tác nước ngoài của lãnh đạo Đảng và Nhà nước.
Máy bay Il-18 số hiệu 195 chính là chiếc "Chuyên cơ lịch sử" đã chở các đồng chí Tôn Đức Thắng, Trường Chinh, Phạm Văn Đồng cùng nhiều nhân vật quan trọng trong Bộ chính trị hạ cánh an toàn xuống sân bay Tân Sơn Nhất lúc 11h45 ngày 13/5/1975.
Máy bay Il-18 khi đã được chuyển giao cho Hàng không Việt Nam
Việt Nam nhận được từ Liên Xô tổng cộng 4 chiếc Il-18 mang số hiệu từ 195 đến 198. Sau ngày đất nước thống nhất, những chiếc Il-18 trên được chuyển giao cho Hãng hàng không quốc gia Việt Nam quản lý, máy bay được sơn lại và số hiệu có thêm các chữ cái VN-B.
Toàn bộ số máy bay Il-18 của Việt Nam đã được cho nghỉ hưu từ thập niên 1980 để nhường chỗ cho những chiếc phản lực Tu-134 và sau đó là Boeing và Airbus hiện đại hơn.
Hiện nay khung vỏ những chiếc Il-18 này đang nằm trong khu vực sân đỗ tại sân bay Nội Bài và Tân Sơn Nhất.
