Theo thạc sĩ Liên, chanh là loại cây gỗ nhỏ cao 3-4m hay hơn, thân có nhiều cành; gai ở cành thẳng, dài 1cm, còn gai ở thân dài 2-3cm. Chanh có lá nhỏ, hình bầu dục, nguyên, hơi dai và màu lục bóng, dài 4-6cm, rộng 3-4cm, có nhiều tuyến nhỏ; cuống lá có đốt, dài 1cm, có cánh hẹp.
Hoa trắng, nhỏ ở nách lá, tập hợp thành nhóm 3-10 cái. Quả có đường kính 3-6cm. hơi dài, màu lục hoặc vàng khi chín; vỏ mỏng dính vào múi; cơm quả chứa nhiều nước, rất chua. Bộ phận dùng: Lá và quả - Folium et Fructus Citri Aurantifoliae.
Theo nghiên cứu của y học hiện đại, trong lá chanh có tinh dầu 0,19%, tinh dầu này chứa terpen 20,5%, alcohol 13,2%, aldehyd 26% ester 23,8%, acid 2% và citropten 2%. Lá còn chứa coumarin, isopimpinellin, bergapten.
Vỏ quả chanh chứa glucosid của aureusidin. Dịch quả chứa acid citric, tinh dầu bay hơi chứa citral, limonen, linalol, linalyl acetat, terpineol và cymen. Vỏ cây chứa xanhthyletin.
Còn trong Đông y, chanh có vị đắng the, mùi thơm, tính bình, có tác dụng giải nhiệt, thông can khí, tiêu thũng, tán độc và hoạt huyết, khỏi ho, tiêu thực. Quả có vị chua, tính mát có tác dụng thanh nhiệt, khỏi nôn, tiêu thực, sát trùng, sáng mắt.
Công dụng, chỉ định và phối hợp: Quả chanh được dùng làm thuốc giải nhiệt, giúp ăn ngon miệng, lợi tiêu hoá, chống bệnh scorbut; còn dùng làm thuốc long đờm, trị ho, trị nôn ra mật.
Đặc biệt, cây chanh còn cung cấp cho chúng ta sản phẩm có thể sử dụng chữa bệnh đó là lá chanh. Trong cuộc sống, lá chanh thường được dùng làm gia vị. Nhưng trong y học cổ truyền, lá chanh dùng làm thuốc trị sốt rét dai dẳng, sâu răng, cảm cúm, hen phế quản, ho gà và trị bệnh ngoài da, rắn cắn.
Ở đất nước Cộng hòa Dominica, người ta dùng nước hãm lá chanh uống để trị cao huyết áp; còn lá được dùng làm thuốc trị giun, dùng hãm hoặc sắc rồi pha thêm vào dầu giun.
Dịch lá tươi phối hợp với dầu giun, rau sam, hoà vào nước đun sôi, rồi thêm dầu thông có tác dụng trị giun tốt. Dịch quả thêm mật ong dùng chữa tưa lưỡi. Nước hãm lá dùng uống trị cảm cúm và giúp cho răng mọc tốt.
Dưới đây là một số Bài thuốc từ lá chanh của Thạc sĩ Liên đã được áp dụng rộng rãi.
1. Sốt rét dai dẳng, dùng lá chanh 100g, rượu 30 độ 100ml. Lá chanh được thái nhỏ, đổ rượu vào ngâm rồi đem phơi sương một đêm, uống một lần vào lúc sáng sớm, uống 3-5 ngày liền.
2. Cảm cúm: Lá chanh 16g, Tỏi 4-6g, lá dung hoặc lá mít 16g, Nghệ 16g, nước 450ml, sắc còn 150ml, uống xong nằm đắp chăn cho ra mồ hôi.
Lá chanh sắc chữa đau răng
3. Hen phế quản: Lá chanh một nắm, dây tơ hồng một nắm; tất cả sao vàng, khử thổ, đổ ba bát nước, nấu còn một bát, ngày uống 2-3 lần, mỗi lần một bát; uống 7-10 ngày liền.
4. Ho gà; Lá chanh tươi sắc với vài lát gừng thêm đường đủ ngọt, uống dần.
5. Chữa sâu quảng: Lá chanh non, lá diếp cá, lá húng chanh, lá mùi tàu, tất cả hái khi còn tươi, mỗi thứ một nắm, thái nhỏ trộn cho đều, gói vào lá chuối hơ nóng, rạch cho thoáng rồi buộc lên vết loét, sau 24 giờ mới mở và thay miếng khác.
6. Rắn cắn: Rễ chanh 8g, hạt chanh 4g, phèn chua 2g, gừng 2g, giã nhỏ, thêm 100ml nước sôi, lọc kỹ, chia 2 lần uống trong ngày.
7. Lá chanh sắc đặc ngậm súc chữa sâu răng
8.Bảo vệ răng miệng: Nếu răng lung lay, yếu hãy lấy 40 gr lá chanh tươi, đun cách thủy lấy nước. Ngày ngậm 2-3 lần, mỗi lần 5-10 phút, sau 3-5 ngày làm răng chắc hơn.
9.Dùng chanh chữa đau răng chanh chứa axit giúp ngăn chặn sự nhiễm trùng và vi khuẩn lây lan. Bạn hãy lấy nước cốt chanh bôi lên phần răng và nướu bị đau. Tình trạng răng bị đau nhức sẽ cải thiện đáng kể. chanh giúp giảm thiểu triệu chứng đau răng.
Đặc biệt với các tổn thương răng do sâu răng, do chấn thương cơ học, Thạc sĩ Liên chia sẻ về bài thuốc được cô đặc từ lá chanh tươi.
Thành phần gồm lá chanh khoảng 1.000g cho vào 1 lít nước đem sắc thuốc theo y học cổ truyền được dung dịch lá chanh lần 1, 2, 3 tiếp tục cô dịch đóng lọ 10 ml. Lá chanh lấy lá bánh tẻ, bỏ lá sâu và rửa sạch trước khi đem sắc để có dung dịch chấm vào phần răng bị tổn thương sẽ giảm cơn đau răng.
Xem thêm:
Bài thuốc quý chữa bệnh cao huyết áp, mỡ máu kỳ diệu chỉ từ 2 nguyên liệu có sẵn trong bếp