"Taxi chiến trường" hạng nặng Ahzarit
Quân đội Israel đã có ý tưởng chế tạo một phiên bản xe bọc thép chở quân hạng nặng vào đầu những năm 1980, chủ yếu dựa trên kinh nghiệm trong cuộc Chiến tranh Liban năm 1982.
Trong cuộc Chiến tranh Liban năm 1982, theo các số liệu chính thức, Israel đã mất tới 185 xe bọc thép, chủ yếu là xe thiết giáp M113 do Mỹ viện trợ. Rõ ràng phương tiện bọc giáp hạng nhẹ này, không đảm bảo an toàn cho những người lính cơ động trên chiến trường.
Với đặc thù của cuộc xung đột tại khu vực Trung Đông, khi đối thủ của quân đội Israel có một số lượng lớn vũ khí có sức xuyên giáp tốt như súng máy 12,7 và 14,5 mm, súng phóng lựu chống tăng và tên lửa chống tăng, chủ yếu do Liên Xô chế tạo; rõ ràng Quân đội Israel cần các loại xe bọc thép hạng nặng.
Việc người Israel thường phải hoạt động trong các thành phố và các khu đô thị, nơi các thiết bị quân sự thậm chí còn dễ bị tổn thương hơn, cũng đóng một vai trò kích thích việc ra đời xe bọc thép hạng nặng.
Điều quan trọng nữa là trong cuộc chiến Liban 1982, xe tăng Merkava đã tỏ ra rất xuất sắc. Xe tăng Merkava của Israel có bố cục khác thường, trong một số trường hợp, có thể được sử dụng như một xe bọc thép chở quân. Ở phía sau xe, có một khoang có thể chứa 6 lính bộ binh bộ binh, hoặc 4 người bị thương trên cáng.
Tổng kết kinh nghiệm chiến đấu được tích lũy từ khi lập quốc, quân đội Israel đã yêu cầu ngành công nghiệp quốc phòng nước ngày chế tạo một loại xe bọc thép hạng nặng với vỏ giáp dày, có thể hoạt động trong khu vực đô thị, và tác chiến cùng với xe tăng chiến đấu chủ lực Merkava.
Các nhà thiết kế của Israel đã tiếp cận vấn đề trên để tạo ra một mẫu xe chiến đấu bộ binh với một chi phí rẻ, thời gian ngắn; họ đã tận dụng số xe tăng T-54 và T-55 do Liên Xô sản xuất, được Israel thu được từ cuộc chiến với các quốc gia Ả Rập, để chuyển đổi công năng thành xe bọc thép hạng nặng có tên Akhzarit.
Xe bọc thép hạng nặng Akhzarit tại cao nguyên Golan
Các nguyên mẫu đầu tiên của Akhzarit hoàn thành vào năm 1987, được Quân đội Israel hoàn toàn ủng hộ và đưa vào sản xuất loạt lớn năm 1988. Tổng cộng đã có từ 400 đến 500 xe Akhzarit được chuyển đổi từ xe tăng T-54 và T-55.
Hiện nay chính Israel cũng là nhà khai thác duy nhất trên thế giới của dòng xe bọc thép hạng nặng Namer với trọng lượng chiến đấu tới 60 tấn, được chế tạo trên cơ sở khung gầm xe tăng Merkava.
Đặc điểm thiết kế của xe bọc thép Akhzarit
Tất cả xe bọc thép hạng nặng Akhzarit đều được chế tạo trên cơ sở khung thân của xe tăng chiến đấu chủ lực T-54 và T-55 của Liên Xô; mang lại sự bảo vệ tuyệt vời cho kíp xe và là một loại công sự bọc thép di động; Akhzarit có thể chở kíp xe 3 người và 7 lính bộ binh.
Khi chuyển đổi xe tăng thành xe bọc thép, người Israel đã thay thế động cơ và bộ phận truyền động của Liên Xô bằng các sản phẩm do Mỹ sản xuất. Các phiên bản đầu tiên của Akhzarit sử dụng động cơ diesel 8V-71 TTA 8 xi-lanh hình chữ V mạnh mẽ và nhỏ gọn hơn của hãng Detroit Diesel (Mỹ) với công suất 650 mã lực.
Động cơ được kết hợp với một bộ truyền động Allison, cho công suất nên tới 15 hp/tấn; trong tương lai, khi nâng cấp lên phiên bản Akhzarit-2, có thể thay thế động cơ 8V-71 TTA bằng động cơ 8V-92TA/DDC III cũng của hãng Detroit Diesel, nhưng có công suất mạnh hơn, đến 850 mã lực; cho sức mạnh đến 19,31 hp/tấn, gần bằng với sức mạnh của xe tăng Merkava-3.
Tốc độ tối đa của Akhzarit là 65 km/h, tầm hoạt động liên tục lên tới 600 km.
Phía sau xe bọc thép hạng nặng Akhzarit.
Những thay đổi lớn đã được thực hiện đối với thân xe, để có thể bố trí 1 tiểu đội lính bộ binh với trang bị chiến đấu đầy đủ; phía trước xe có một khoang giành cho kíp xe, mỗi thành viên trong kíp xe có một cửa thoát hiểm riêng; ngoài ra trên nóc xe có cửa để ra vào.
Phía sau kíp xe là khoang giành cho lính bộ binh đặt ở phần giữa của xe, mỗi bên thành xe có 3 ghế và một người ngồi trên ghế gấp ở giữa khoang phía sau. Ở phía sau cùng của xe là khoang động cơ, do kích thước nhỏ gọn của động cơ, các nhà thiết kế đã bố trí gọn một bên, tạo không gian để bố trí lối đi từ khoang chiến đấu ra phía sau của xe.
Nhờ vậy, việc ra vào xe được thực hiện thông qua cửa phía sau theo cách an toàn nhất cho binh lính trên xe; đây là một giải pháp kỹ thuật độc đáo của xe bọc thép Akhzarit. Để tiện cho quá trình cơ động cho lực lượng ra vào xe, lối ra vào xe có thể nâng cao, hạ xuống và cửa đóng mở bằng hệ thống thủy lực.
Khi tạo ra một xe bọc thép hạng nặng, người Israel đặc biệt chú ý đến sự an toàn của những người lính trong xe, yêu cầu phải được bảo vệ từ mọi phía: hai bên thân xe, bán cầu trước, nóc xe và gầm xe được bọc giáp dày, lớp giáp phía trước của thân xe đạt tới 200 mm.
Nguyên tắc bảo vệ các bộ phận quan trọng hơn của xe chiến đấu đã được áp dụng triệt để trong thiết kế, đặc biệt là khoang chiến đấu. Ở hai bên thành xe khoang chiến đấu, các nhà thiết kế bố trí các thùng nhiên liệu, đóng vai trò là lớp giáp bảo vệ bổ sung cho người trong xe.
Phần phía sau của xe cũng được bảo vệ bởi các tấm áo giáp lồng làm bằng thép cường độ cao, ngoài ra còn có hệ thống chữa cháy tự động hiện đại. Chiều cao xe Akhzarit rất thấp, chỉ có 2.000 mm cũng là lợi thế của xe, cho phép dễ dàng lợi dụng địa hình để ẩn nấp.
Tổng thể xe bọc thép hạng nặng Akhzarit.
Nếu chiếc xe tăng T-54 (T-55) không có tháp pháo thì trọng lượng còn khoảng 27 tấn, nhưng khối lượng toàn bộ của Akhzarit là 44 tấn; trọng lượng vượt cao là do tăng cường giáp bảo vệ cho thân xe, vượt xa cấp độ bảo vệ nguyên bản của xe tăng T-54.
Vũ khí chính của Akhzarit chỉ là súng máy 7,62 mm thông thường FN MAG (M-240), đặt trên tháp pháo điều khiển từ xa OWS, do công ty Rafael của Israel chịu trách nhiệm phát triển.
Tháp pháo điều khiển từ xa, giúp giảm đáng kể nguy cơ thiệt hại cho kíp xe trong quá trình chiến đấu.
Trên một số phiên bản hiện đại hóa, Israel đã lắp đặt tháp pháo điều khiển từ xa Samson với súng máy cỡ lớn 12,7 mm; một thiết bị tạo khói mù đặc biệt cũng được lắp đặt trên xe, bằng cách bơm dầu nhờn vào ống xả, hoặc có thể lắp đặt các ống phóng lựu khói tiêu chuẩn xung quanh xe.
Cửa lên xuống phía sau xe, thiêt kế độc đáo của xe bọc thép Akhzarit.
Đánh giá chung về xe bọc thép hạng nặng Ahzarit
Các chuyên gia quân sự coi xe bọc thép hạng nặng Ahzarit là một trong những xe chiến đấu được bảo vệ tốt nhất. Không một xe bọc thép nào của một quốc gia nào có thể vượt qua mức độ bảo vệ của Ahzarit.
Điều đáng chú ý là, theo các ước tính khác nhau, chỉ riêng trọng lượng giáp bổ sung của Ahzarit đã từ 14 đến 17 tấn, bao gồm cả sử dụng giáp composite, tương đương trọng lượng một xe thiết giáp chở quân của Nga hoặc Mỹ.
Quân đội Israel tuyên bố rằng, giáp của Ahzarit không những có thể chống được các loại đạn chống tăng thông thường mà cả các loại đạn xuyên giáp. Theo các nhà thiết kế, Ahzarit có thể chịu được một số phát bắn của đạn xuyên giáp cỡ nòng 125 mm khi bắn vào mặt trước xe. Không có xe bọc thép chở quân nào trên thế giới có thể tự hào về mức độ bảo vệ tin cậy như vậy.
Do mức độ bảo vệ cao, xe bọc thép Akhzarit có thể được sử dụng trên chiến trường cùng với các xe tăng chiến đấu chủ lực của Israel mà ít sợ bị tổn thất. Ngoài ra, Akhzarit có thể chiến đấu trong khu vực đô thị và có thể được sử dụng trong chiến đấu tiến công.
Một số chuyên gia cho rằng, hạn chế lớn nhất của Akhzarit chính là trọng lượng 44 tấn của nó, nhưng đây là một hạn chế "cần thiết" để đảm bảo an toàn cho người lính trên chiến trường.
Ngoài ra, hạn chế nữa là cửa ra vào được nâng lên khi đổ bộ, yếu tố này có thể báo cho đối phương biết rằng, cuộc đổ bộ đang chuẩn bị hoặc đã rời khỏi xe.
Đánh giá chung, xe bọc thép Akhzarit là một phương tiện chiến đấu hiện đại, độc đáo, kíp xe và những người lính trong xe được bảo vệ rất tốt.
Việc tạo ra xe bọc thép Akhzarit được rút ra từ kinh nghiệm chiến đấu phong phú của Lực lượng Quốc phòng Israel và thể hiện tính thực dụng trong cách tiếp cận của quân đội Israel, biến hàng trăm xe tăng chiến lợi phẩm lạc hậu trở thành những phương tiện chiến đấu hiện đại vẫn đang phục vụ hiệu quả trong Quân đội Israel.