Theo bác sĩ Trần Quốc Khánh, Bệnh viện Việt Đức một trong những "tệ nạn" của người Việt đó chính là rượu bia. Không hiếm những tai nạn nghiêm trọng, đánh nhau, ẩu đả do, suy gan cấp... do rượu phải vào viện cấp cứu.
Không một cơ thể khỏe mạnh nào có thể chịu đựng được thói quen uống bia rượu của người Việt. Cơ quan bị tổn thương sớm nhất và nghiêm trọng nhất do rượu chính là gan. Gan là cơ quan tiếp nhận mọi loại chất chúng ta thu nạp vào cơ thể. Tại gan sẽ diễn ra quá trình phân, thải bỏ chất độc và tạo ra những "tinh chất" để dòng máu mang đi nuôi các tế bào.
Bác sĩ Khánh cho hay: "Gan có vai trò rất quan trọng như một "anh hùng thầm lặng" của cơ thể, tuy nhiên lại bị con người đối xử vô cùng tệ bạc. Chính vì vậy, nhưng tổn thương nghiêm trọng đã đến rất sớm như: suy gan, xơ gan, ung thư gan…".
Bác sĩ Khánh lưu ý 10 vấn đề như sau để gan tránh tổn thương:
1. Hạn chế rượu bia
Theo bác sĩ Khánh, chất alcohol sau khi uống sẽ tiếp xúc với gan rất nhanh. Các tế bào gan vô cùng vất vả để xử lý cũng như thải độc. Nếu dùng một lượng rượu, bia lớn trong mỗi lần uống, vượt quá khả năng xử lý và chịu đựng của gan. Dẫn tới việc tế bào gan bị tổn thương, phá hủy rất sau mỗi lần uống rượu, bia. Quá trình tái sinh của tế bào gan không thể bù lại được mức độ bị phá huỷ.
Uống rượu bia tại Việt Nam hiệu nay là một "tệ nạn". Nhiều người không chỉ một bữa nhậu đã uống quá số lượng rượu cho cả một tuần.
Rượu bia đang phá hỏng lá gan của người Việt sớm.
Nguy hiểm hơn hiện nay rất nhiều người có thói quen uống rượu ngâm hỗn hợp nhiều loại: động, thực vật hoặc uống rượu có nồng độ quá cao (trên 40 độ). Bác sĩ Khánh đã từng chứng kiến một bác sĩ bị suy gan cấp phải nhập viên do uống rượu ngâm "thuốc quý" như: bìm bịp, rắn, nhân sâm, tắc kè…
Uống các loại rượu ngâm động vật sẽ rất nguy hiểm đối với người bị viêm gan B. Nếu uống các loại rượu ngâm động vật vào sẽ không khác gì tự sát.
Bác sĩ Khánh khuyến cáo: "Mỗi người chỉ nên dùng một ly rượu mỗi ngày với nữ giới và 2 ly với nam giới (rượu 40 độ trở lại). Nguy hại cho gan nói riêng và cho cơ thể nói chung sẽ xuất hiện khi ta dùng quá 8 ly mỗi tuần với nữ giới và 15 ly với nam giới.
Tôi thành tâm khuyên những người đàn ông "trụ cột" của gia đình nếu bị viêm gan B xin hãy bỏ rượu bia trước khi quá muộn".
2. Không lạm dụng thuốc
Thói quen dùng thuốc không theo chỉ định của bác sĩ là một trong những nguyên nhân gây tổn thương gan nghiêm trọng.
- Tuyệt đối không được dùng quá liều so với đơn bác sĩ kê.
- Tuyệt đối không được uống rượu bia khi dùng thuốc chữa bệnh.
- Không phối hợp thuốc đông-tây y, thuốc tây với thuốc nam sẽ gây ra hệ quả khó lường. Hiện nay nhiều bệnh nhân nhập viên cấp cứu do suy gan, suy thận cấp sau dùng thuốc nam, thuốc gia truyền không rõ nguồn gốc.
Đối với thuốc tây y cần lưu y một số loại thuốc sau:
-Thuốc giảm đau không cần kê đơn như: Acetaminophen (Tylenol..), Aspirin, Ibuprofen (Advil, Motrin IB...) và Naproxen (Aleve..) có thể làm hỏng gan, nếu uống thường xuyên, quá liều hoặc kết hợp với rượu.
- Thuốc kê đơn liên quan đến tổn thương gan nghiêm trọng bao gồm các loại thuốc Statin được sử dụng để điều trị tăng mỡ máu, thuốc kháng sinh kết hợp amoxicillin-clavulanate (Augmentin), phenytoin (Dilantin, Phenytek), azathioprine (Azasan, Imuran), niacin (Niaspan), kiacin và steroid đồng hóa...
Bác sĩ Khánh cho hay: "Nếu bắt buộc phải dùng một hoặc nhiều những nhóm thuốc trong thời gian dài (chữa lao, ung thư, bệnh hệ thống, bệnh miễn dịch...) thì việc tìm hiểu kỹ để lựa chọn phác đồ ít tác dụng phụ nhất. Dùng thuốc hỗ trợ gan kèm theo cũng như kiểm tra chức năng gan thận định kỳ là điều bắt buộc".
Ngoài ra, những thảo dược, thực phẩm chức năng, kẹo cốm bổ dưỡng ở trẻ em... cũng rất dễ gây tổn thương gan nếu dùng không đúng hay lạm dụng.
Một số loại thảo mộc được coi là có nguy cơ tổn thương tế bào gan, chúng bao gồm: nha đam, cascara, chaparral, comfrey, kava và ephedra. Trẻ em có thể bị tổn thương gan nếu nhầm lẫn dùng vitamin trong kẹo với số lượng nhiều.
3. Thận trọng với hóa chất
Các hóa chất phổ biến có thể gây tổn thương gan bao gồm dung môi làm sạch khô: carbon tetrachloride, một chất gọi là vinyl clorua (được sử dụng để sản xuất nhựa), paraquat trong thuốc diệt cỏ, thuốc trừ sâu và một nhóm hóa chất công nghiệp gọi là biphenyls polychlorin hóa.
Nếu phải tiếp xúc với các hóa chất trên, hãy thực hiện tất cả các biện pháp phòng ngừa cần thiết để bảo vệ tránh phơi nhiễm như dùng khẩu trang, găng tay, mũ và áo quần bảo hộ.
4. Tiêm phòng đầy đủ vắc xin phòng viêm gan A, B
Tiêm phòng là biện pháp vô đơn giản nhưng lại hiệu quả để phòng tránh nguy cơ bị lây nhiễm vi rút viêm gan A và B. Một số nhóm đối tương có nguy cơ phơi nhiễm cáo như: nhân viên y tế, thợ cắt tóc, thợ xăm hình... nên tiêm phòng đầy đủ.
5. Khám sức khỏe định kỳ
Để phát hiện tổn thương gan sớm thì khám sức khỏe định kỳ hết sức quan trọng. Đặc biệt với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ để phát hiện sớm các dị tật, bệnh lý gan mật xử lý sớm, tránh ứ mật, viêm-xơ gan.
6. Tránh xa thực phẩm nấm mốc
Chất độc tố Aflatoxin gây ung thư gan được tạo ra bởi một loại nấm có trong: đậu phộng, lúa mì, đậu nành, hạt lạc, ngô, gạo bị mốc hoặc bảo quản trong môi trường ẩm ướt.
Nấm mốc khá phổ biến hơn ở các nước nhiệt đới nóng ẩm. Ở những quốc gia phát triển như Hoa Kỳ, Châu Âu, việc kiểm tra thực phẩm về việc có nhiễm aflatoxin là điều bắt buộc.
7. Lưu ý trong lối sống
Bác sĩ Khánh cho biết, tổn thương gan hoàn toàn có thể phòng ngừa được.
Bác sĩ Khánh khuyến cáo, trong cuộc sống để tránh bệnh gan mọi người cần nghiêm ngặt tuân thủ dùng kim tiêm riêng, vô trùng: xăm hình, truyền máu, cắt tóc, cạo râu... Dùng bao cao su khi quan hệ tình dục.... Tránh tiếp xúc tối đa với máu cũng như các chất dịch cơ thể của người khác có thể lây nhiễm virus viêm gan.
Đặc biệt, là tẩy giun-sán định kỳ 6 tháng/1 lần cho cả gia đình (loại trừ các loại giun, sán lá gan..)
8. Giảm cân
Mỗi người cần phải kiểm soát cân nặng của chính mình, tránh béo phì. Kiểm soát đường máu tốt với những người bị đái tháo đường. Béo phì và tình trạng tăng đường huyết kéo dài cũng là nguyên nhân gây bệnh lý gan nhiễm mỡ (Nonalcoholic fatty liver disease).
9. Sàng lọc gen
Nếu trong gia đình có người thân bị đột biến gen nhất định liên quan đến những tổn thương gan. Ví dụ như gene trên nhiễm sắc thể 14 chịu trách nhiệm sản xuất protein alpha1-antitrypsin thì nên chủ động sàng lọc.
10. Lưu ý với nữ giới, người già và trẻ nhỏ
- Phụ nữ dường như chuyển hóa một số độc tố chậm hơn nam giới. Nhưng gan của nữ tiếp xúc với nồng độ các chất có hại trong máu cao hơn trong một thời gian dài. Điều này làm tăng nguy cơ viêm gan độc hại.
- Với người già việc thải loại các chất có hại cũng chậm hơn. Các độc tố và sản phẩm phụ của chúng tồn tại trong cơ thể lâu hơn, nguy cơ tổn thương gan sẽ cao hơn.
- Với trẻ nhỏ, luôn giữ tất cả các loại thuốc và vitamin bổ sung tránh xa tầm tay.