Thông báo về hoạt động quân sự của hai nước được đưa ra hôm thứ Bảy, 30/9, giữa căng thẳng khu vực leo thang sau cuộc trưng cầu dân ý đòi độc lập được tiến hành bởi người Kurd ở Iraq ngày 25/9, với kết quả 93% người bỏ phiếu ủng hộ thành lập nhà nước riêng của người Kurd tách khỏi Baghdad.
Trong khi người Kurd tại Iraq vui mừng trước cơ hội tách riêng khỏi Iraq, chính phủ Iraq cùng hai láng giềng Iran và Thổ Nhĩ Kỳ phản đối gay gắt kết quả trưng cầu, do lo ngại vụ việc sẽ tạo thành tiền lệ xấu để các nhóm người Kurd tại hai nước này đòi ly khai.
Masoud Jazayeri, phát ngôn viên quân đội Iran, thông báo trong cuộc họp hôm 30 giữa các chỉ huy cấp cao: "Một cuộc tập trận quân sự chung giữa các lực lượng vũ trang Iran và các đơn vị quân đội Iraq sẽ được tổ chức trong những ngày tới ở biên giới hai nước".
"Tại cuộc họp, sự toàn vẹn và thống nhất lãnh thổ của Iraq, cùng tính chất bất hợp pháp của cuộc trưng cầu dân ý độc lập ở miền Bắc Iraq, đã được nhấn mạnh."
Đặc biệt, ông Jazayeri xác nhận thông tin Tehran chấp thuận đề nghị từ Baghdad cho phép quân đội Iraq triển khai ở đoạn biên giới Iraq tiếp giáp với lãnh thổ người Kurd.
"Các quyết định cần thiết cũng được đưa ra để bảo đảm an ninh ở biên giới, và hoan nghênh lực lượng chính phủ trung ương Iraq trấn giữ các cứ điểm trên biên giới hai nước," ông nói.
Trước đó, các binh sĩ Iraq đã tổ chức tập trận chung với quân đội Thổ Nhĩ Kỳ vào hôm thứ Ba, 26/9, một ngày sau cuộc trưng cầu của người Kurd tại Iraq. Hoạt động quân sự diễn ra ở Habur, gần biên giới phía Đông Nam giữa Thổ Nhĩ Kỳ-Iraq. Lực lượng Iraq đã được triển khai tới đây từ tối ngày 25.
Một xe tăng của quân đội Thổ Nhĩ Kỳ di chuyển gần cửa khẩu biên giới Habur với Iraq, ngày 29/9/2017 (Ảnh: AP)
Iran cho Iraq "mượn đường" tiến vào khu vực người Kurd
Bộ quốc phòng Iraq cho hay họ có kế hoạch cưỡng chế giành lại quyền kiểm soát các đoạn biên giới do người Kurd quản lý, bằng cách hợp tác với Tehran và Ankara, sau khi KRG từ chối bàn giao quyền quản lý các đoạn biên giới này như yêu cầu của ba nước.
Với thông điệp từ phía Iran, có thể thấy quân đội Iraq sẽ có thể tiến về các cứ điểm biên giới của người Kurd thông qua lãnh thổ Iran. Điều tương tự có thể đạt được giữa Iraq với Thổ Nhĩ Kỳ.
Tuy vậy, trong thông điệp gửi người dân ở khu tự trị người Kurd trên Twitter hôm 30, Thủ tướng Iraq Haider al-Abadi cam kết Baghdad "sẽ bảo vệ người Kurd như bảo vệ người dân Iraq và không cho phép bất cứ cuộc tấn công nào nhằm vào cộng đồng này".
Trước đó, phát biểu tại Quốc hội Iraq ngày 27/9, ông Abadi ra tối hậu thư cho lãnh đạo Chính quyền Khu tự trị người Kurd (KRG) Masoud Barzani, yêu cầu bàn giao quyền kiểm soát các sân bay quốc tế trong khu vực vào ngày 29/9, hoặc phải đối mặt với một lệnh cấm các chuyến bay đến khu vực người Kurd.
Tuy nhiên, nghị viện KRG họp ngày 30 đã biểu quyết từ chối thực thi tất cả quyết định cho chính phủ Iraq đưa ra, cũng như chống lại việc Quốc hội Iraq phản đối cuộc trưng cầu dân ý.
Ngày 29/9, chính phủ Iraq áp đặt lệnh cấm các chuyến bay quốc tế tới khu vực của người Kurd, yêu cầu các hãng hàng không nước ngoài ngừng tuyến bay tới thủ phủ Erbil và thành phố Sulaimaniya.
Các hãng hàng không Thổ Nhĩ Kỳ đã ngừng các chuyến bay đến và đi khu vực này, Iran cũng thực hiện tương tự.
Ankara hủy các giao dịch dầu mỏ với KRG, trong khi Tehran cấm tạm thời hoạt động xuất/nhập các sản phẩm nhiên liệu với người Kurd ở Iraq.