Theo BSCKII Huỳnh Tấn Vũ, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM, kẹo mạch nha hay còn gọi là kẹo mạ, di đường được làm từ hạt thóc nảy mầm, sau đó được chế biến và cô đặc thành kẹo. Đây còn là món ăn rất bổ nhờ có nhiều vitamin, khoáng chất, hợp tì vị, nhất là những người yếu dạ dày.
Trong kẹo mạch nha có nhiều glucose, dextrin (acrodextrin và erytrodextrin) saccarose, một lượng nhỏ acid lactic, acid photphoric, canxi và protein. Kẹo mạch nha còn chứa nhiều enzym tiêu hóa. Do vậy, kẹo mạch nha tốt cho người ăn uống kém tiêu, người không muốn ăn. Kẹo mạch nha còn chứa nhiều vitamin B, C, do đó được sử dụng để chữa các bệnh phù do thiếu vitamin.
Bác sĩ Vũ cho hay theo đông y, kẹo mạch nha vị ngọt tính ôn, vào 2 kinh tỳ và phế. Loại kẹo này có tác dụng bổ trung, ích khí, mạnh dạ dày, nhuận phế và giải độc được chất độc của ô đầu phụ tử, dùng chữa những chứng do trung hư mà đau bụng, phế khô mà ho, ho lao, cơ thể suy nhược. Liều dùng ngày 4g - 40g, ăn hoặc sắc với thuốc, khuấy vào thang thuốc đã sắc rồi uống.
Mạch nha được dùng làm vị thuốc điều trị bệnh dạ dày rất hữu hiệu. Theo kinh nghiệm dân gian, ăn mạch nha hầm với gà có tác dụng dưỡng dạ dày. Cụ thể: gà mái 1 con, mạch nha 100g, thục địa 50g. Gà làm sạch bỏ ruột, cho mạch nha, thục địa vào trong bụng gà, thêm ít gia vị hầm cách thủy nhỏ lửa, chia ăn vài lần trong ngày. Món gà hầm mạch nha thục địa rất tốt cho người bệnh đau do loét dạ dày tá tràng, lao phổi khái huyết, viêm khí phế quản mạn, ho khan dài ngày.
Mạch nha là "thuốc "quý, tốt cho sức khoẻ (Ảnh: ST)
Theo bác sĩ Vũ, kẹo mạch nha còn được dùng trị chứng mót rặn do hư lao, hồi hộp chảy máu cam, đau trong bụng, mộng tinh, tay chân đau nhức ê ẩm, nóng tay chân, họng khô miệng ráo. Để dùng kẹo mạch nha làm thuốc chữa những triệu chứng này cần kết hợp với quế chi, cam thảo, đại táo, thược dược, sinh khương. Cho tất cả các vị thuốc trên lượng vừa đủ, sắc bỏ bã, cho thêm kẹo mạch nha khuấy tan, uống nóng.
Người bị ho gà, ho lâu ngày, viêm phế quản dùng củ cải ép lấy nước, cho mạch nha hấp cách thuỷ uống trong ngày. Hoặc có thể dùng chè mạch nha đậu xị: Đậu xị 30g, can khương 15g, mạch nha 150g. Đậu xị, can khương nấu lên, lọc lấy nước rồi pha với kẹo mạch nha uống.
Bài thuốc trị chứng phiền khát của người già với mạch nha:Đại mạch 1 thang nước 7 bát, sắc còn 5 bát thêm 2 viên kẹo mạch nha uống khi khát.
Một số bài thuốc khác từ mạch nha
- Chữa chứng tỳ vị hư hàn gây đau bụng, người mệt mỏi, ngủ ít, ăn kém, sắc mặt xanh, chất lưỡi nhạt: Quế chi 8g, bạch thược 16g, chích thảo 8g, sinh khương 12g, đại táo 4 quả, mạch nha 40g. Các vị thuốc đem sắc, gạn bỏ bã, cho mạch nha vào, hòa tan, uống nóng 3 lần trong ngày.
- Chữa trung dương suy nhược, âm hàn nội thịnh, đau lạnh nhiều ở vùng ngực tim, nôn ọe, không ăn uống được, cả người đều đau, rêu lưỡi trắng trơn, chân tay lạnh, nghe trong bụng tiếng óc ách: Can khương 8g, nhân sâm 8 -12g, mạch nha 40 - 80g, thục tiêu 4-6g. Sắc 2 nước thuốc bỏ bã, cho mạch nha vào, chia uống ấm 2 lần.
