Ảnh: BVCC.
Mới đây, Bệnh viện đa khoa Tâm Anh TP HCM vừa tiếp nhận bệnh nhi 11 tuổi đến từ Quảng Nam bị đau bụng âm ỉ kéo dài càng lúc càng nặng dần, gây suy kiệt cơ thể do đau, ăn uống kém và gặp khó khăn khi đại tiện. Qua thăm khám, bác sĩ phát hiện bé mắc dị tật bẩm sinh bất sản âm đạo hiếm gặp.
Theo lời kể của mẹ bé gái, từ tháng 11/2021, bé bắt đầu đau bụng vùng dưới rốn nhưng không thấy kinh nguyệt. Suốt 5 tháng đau bụng nhưng không hành kinh, mỗi tháng bé đau bụng khoảng 7 - 10 ngày, bụng nặng, cảm giác căng. Khoảng 2 - 3 tháng gần đây bé bị đau nhiều hơn, không thể ăn ngủ bình thường, bé sút 5 - 6 kg. Bé đi đại tiện khó, kéo theo việc học tập bị gián đoạn nhiều lần do đau bụng càng lúc càng liên tục và tăng nặng. Lo lắng cho con, qua tìm hiểu, gia đình đưa bé đến Bệnh viện khám phụ khoa.
Qua mô tả của mẹ bé cũng như quan sát dấu hiệu trên cơ thể, các bác sĩ nhận định đây là trường hợp bé gái đã bước vào tuổi dậy thì nhưng chưa thấy kinh nguyệt.
Từ kết quả siêu âm phụ khoa, cháu bé đã được chỉ định chụp cộng hưởng từ (MRI) vùng chậu. Kết quả cho thấy có cơ quan sinh sản, buồng trứng, tử cung bình thường, nhưng âm đạo bị bất sản đoạn giữa. Đường ống âm đạo của bệnh nhi không rỗng như bình thường mà bị "đặc" hoàn toàn một đoạn khoảng 5 cm nằm ở 1/3 giữa. Phên âm đạo bị đông đặc, có bề dày không đáng kể, phía trước dính liền bọng đái, phía sau dính liền trực tràng.
"Từ tình trạng viêm âm đạo đặc và tử cung có tình trạng ứ máu kinh, làm căng giãn lớn từ tử cung đến 1/3 trên âm đạo và đè ép diện rộng vào trực tràng khiến bé mắc đại tiện nhưng lại không đi được, làm chất lượng cuộc sống bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Chúng tôi xác định cháu bé mắc dị tật bẩm sinh đường sinh dục không có một đoạn dài âm đạo, hay còn gọi là bất sản âm đạo", BS.CKII Nguyễn Bá Mỹ Nhi – Giám đốc Trung tâm Sản Phụ khoa, Bệnh viện đa khoa Tâm Anh TP HCM - cho biết.
Do tình trạng bệnh ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng sống của bệnh nhi nên buộc phải có kế hoạch phẫu thuật thoát lưu máu kinh ứ đọng gây giãn căng tử cung và phần trên âm đạo. Bên cạnh đó, các bác sĩ cũng lựa chọn giải pháp phẫu thuật không để tái ứ máu kinh trở lại cho bé gái vừa dậy thì và đang trong giai đoạn phát triển cơ quan sinh dục.
Các bác sĩ đã nhanh chóng hội chẩn tiến hành phân tích hình ảnh, lựa chọn kỹ thuật can thiệp an toàn nhất cho bệnh nhi.
Ngày 6/4, các bác sĩ đã tiến hành phẫu thuật cho bé gái, các bác sĩ đã sử dụng kỹ thuật tạo ra một đường mở thông đi ngang qua âm đạo bị "đặc". Hơn 500ml máu kinh màu nâu đen, đặc quánh, ứ đọng trong tử cung và âm đạo lâu ngày đã được thoát lưu ra ngoài và toàn bộ "túi" máu được bơm rửa liên tục. Một ống thông cũng được đặt vào và lưu giữ lại để duy trì "đường hầm" mới được tạo ra. Ống thông duy trì đường hầm này sẽ được các bác sĩ đánh giá và lưu lại một khoảng thời gian phù hợp trước khi tháo bỏ luôn.
Chị Đặng Thị Bảo Lan, mẹ của bé gái, tâm sự: "Khi bác sĩ báo tin con mắc dị tật đường sinh dục, tôi lo lắng mất ăn mất ngủ. Sau phẫu thuật, bé tươi tỉnh, khỏe mạnh, đi lại bình thường. Bác sĩ báo tin can thiệp thoát lưu máu kinh bị ứ thành công, gia đình tôi phấn khởi vì con không còn đau đớn bỏ cả việc ăn ngủ học hành như thời gian qua và trong tương lai con cũng sẽ không còn bị ứ máu kinh nữa".
Sau phẫu thuật, sức khỏe bệnh nhi ổn định, đường hầm âm đạo hoạt động thông suốt, máu kinh đã được dẫn lưu ra ngoài bình thường, bệnh nhi xuất viện khỏe mạnh sau 4 ngày điều trị.
Minh họa so sánh ống âm đạo bình thường và dị tật. Ảnh: BVCC.
Các dấu hiệu của dị tật bất sản âm đạo
Bất sản âm đạo là dị tật bẩm sinh ở cơ quan sinh của nữ giới khi âm đạo không có được cấu trúc rỗng hoàn toàn như bình thường, mà bị "đặc" hoàn toàn hoặc một phần.
Bình thường, khi bước vào tuổi dậy thì, các bé gái sẽ có kinh nguyệt như một dấu hiệu đánh dấu cho thời kỳ này. Trong kỳ kinh nguyệt, máu kinh chảy qua lỗ tử cung đổ thẳng vào lòng ống âm đạo và thoát ra ngoài qua lỗ thủng tự nhiên của màng trinh. Tuy nhiên, ở các trường hợp bất sản âm đạo như bé gái này, ống âm đạo đặc ở đoạn 1/3 giữa, khiến máu kinh không thể lưu thông qua ống âm đạo ra ngoài như bình thường. Máu kinh đọng lại, dồn ứ ở tử cung do không thể thoát đi đâu được, làm giãn to phần trên âm đạo. Sự căng giãn phần trên tử cung âm đạo khiến người bệnh đau đớn vùng bụng dưới liên tục và không thể đi đại tiện dễ dàng như bình thường.
"Nếu không phát hiện sớm có thể bé sẽ suy kiệt thể chất, chấn thương tâm lý do chịu nhiều đau đớn. Máu kinh ứ đọng, gây chèn ép cơ quan lân cận, có thể dẫn đến tình trạng khó đi tiểu tiện. Ngoài ra, bệnh nhân còn đối diện với nguy cơ trào ngược máu kinh vào ổ bụng qua hai vòi trứng, làm tăng nguy cơ ứ máu vòi trứng, lạc nội mạc tử cung vùng chậu", bác sĩ Mỹ Nhi chia sẻ.
ThS.BS Ngô Thị Bình Lụa, Trung tâm Sản Phụ khoa BVĐK Tâm Anh TP HCM, cũng cho biết thêm, đã có nghiên cứu khoa học chỉ ra dị tật bất sản âm đạo xuất hiện ngay từ trong thai kỳ. Nguyên nhân là do tại một số thời điểm trong vòng 20 tuần đầu của thai kỳ, các ống Mullerian không phát triển bình thường. Bé gái chào đời vẫn phát triển bình thường, đủ bộ phận sinh dục bên ngoài như môi lớn, môi bé, nhưng bên trong tử cung âm đạo có thể chỉ phát triển một phần hoặc không phát triển.
Bất sản âm đạo hiếm gặp, theo thống kê chỉ có khoảng 1/4000 đến 1/5000 phụ nữ bị mắc căn bệnh này. Hầu hết các trường hợp đều không được phát hiện sớm mà chỉ được phát hiện khi người phụ nữ đi khám vì vô kinh nguyên phát hoặc không thể quan hệ tình dục, không hành kinh và đau bụng theo chu kỳ hàng tháng.
ThS.BS Ngô Thị Bình Lụa khuyến cáo phụ huynh có con gái trong độ tuổi dậy thì nếu không có kinh nguyệt hoặc không có kinh nguyệt dù có các dấu hiệu cho thấy con đang dậy thì (ngực nảy nở, có mụn trứng cá, có lông vùng sinh dục…), cần đưa trẻ đi khám phụ khoa sớm để kiểm tra nguyên nhân chậm kinh.
Hiện nay, một số nguyên nhân gây chậm kinh, vô kinh như suy buồng trứng, hội chứng buồng trứng đa nang, dậy thì muộn,… có thể liên quan bất thường về nội tiết tố nữ, bất thường di truyền, nhiễm sắc thể hay mắc dị tật bẩm sinh cơ quan sinh dục như không có tử cung, tử cung nhi hoá hoặc bít màng trinh, bất sản âm đạo…
