"Tôi thức dậy và không thể nếm hay ngửi bất cứ thứ gì. Đó là điều khó chịu nhất mà tôi từng trải qua," Holly Bourne - cư dân thủ đô London, Anh - chia sẻ với CNN hôm 12/4.
Bourne không có các triệu chứng của Covid-19 được cảnh báo rộng rãi như ho hoặc sốt cao, do đó không đủ điều kiện để được Dịch vụ Y tế quốc gia Anh (NHS) tiến hành xét nghiệm. Nhưng việc đột nhiên mất khứu giác, kết hợp với "những cơn đau đầu kỳ lạ" và kiệt sức đã khiến bác sĩ chẩn đoán qua điện thoại rằng cô đang có những dấu hiệu ban đầu của bệnh nhân nhiễm Covid-19.
Mặc dù vẫn chưa có nghiên cứu mạnh mẽ về mối liên hệ giữa Covid-19 và khứu giác, một số bác sĩ đã cho rằng việc mất khứu giác có thể là một trong những triệu chứng của bệnh nhân nhiễm Covid-19 – nhưng vấn đề nằm ở mức độ phổ biến của triệu chứng này là thế nào và nó sẽ kéo dài bao lâu thì chưa rõ.
Bên cạnh những ảnh hưởng tâm lý khi nghĩ rằng bản thân đã bị nhiễm virus nguy hiểm, và việc bạn có thể mất đi những cảm giác tận hưởng thức ăn ngon, triệu chứng mất đi khứu giác (hay còn gọi là anosmia) cũng có thể nguy hiểm.
Bourne phát hiện ra mình mất đi khứu giác khi cô không phát hiện ra mùi cháy từ một hộp bơ đang đặt trên bếp trong khi đang làm sandwich cho đến khi bạn trai cô nói.
Cũng giống như rất nhiều người mất đi khứu giác mà CNN đã tìm hiểu, với sự thiếu hụt những lời khuyên chính thức từ các cơ quan y tế, Bourne đã tự tìm kiếm thông tin trên Google và các trang mạng xã hội. Cô chia sẻ những gì cô tìm được qua Twitter, nơi một số người cũng nói rằng họ đã mất đi khứu giác tới 3 - 4 tuần.
Việc mất đi khứu giác sẽ kéo dài bao lâu?
Điều mà nhiều người đang gặp phải chứng anosmia khởi phát hoặc gặp chứng hyposmia – mất một phần khứu giác, trong đại dịch này muốn biết là tình trạng này sẽ kéo dài bao lâu? Có khi nào là vĩnh viễn?
Giáo sư Steven Munger, Giám đốc Trung tâm Khứu và Vị giác của Đại học Florida, trả lời CNN:
"Chúng ta đã biết từ lâu rằng một trong những nguyên nhân chính gây ra hiện tượng mất khứu giác là từ việc nhiễm trùng đường hô hấp trên do virus (có thể xảy ra ở bệnh cúm hay cảm lạnh thông thường). Khi mắc những bệnh này, một số người bị mất đi khứu giác, hầu hết là tạm thời, nhưng cũng có những người mất đi khứu giác mãi mãi. Có thể mất vài ngày, hoặc vài tuần, hoặc đôi khi là vài tháng đến vài năm để khứu giác quay lại. Có lúc việc mất đi khứu giác này xảy ra từ từ, có lúc xảy là đột ngột và chúng ta thực sự không biết được lý do".
Theo Bourne, cô đã mất khứu giác trong gần 2 tuần, "đến nay thì khứu giác của tôi đã quay lại được khoảng 70%. Một bên mũi hoạt động tốt hơn bên còn lại".
Holly Bourne (Ảnh: CNN)
Mark Driver, một người sản xuất rượu vang 55 tuổi đến từ London, bắt đầu cảm thấy không khỏe với các triệu chứng ho, đau họng và sốt nhẹ sau khi tiếp xúc với một đồng nghiệp dương tính với Covid-19. Vào khoảng ngày thứ 8 ủ bệnh, ông bắt đầu mất khứu giác.
"Tình trạng này xảy ra cùng với những cơn đau đầu dữ dội, phần ngay dưới mắt tôi," Driver cho hay.
Sian Griffiths, 60 tuổi, người điều hành Bed and Breakfast ở Argyll, Scotland, bắt đầu cảm thấy mệt mỏi vào ngày 28/3 và nhận ra rằng bà đã mất khứu giác khi nấu cà ri vào ngày hôm sau. Giống như nhiều người khác ở Anh, bà đã làm theo hướng dẫn của chính phủ và không liên hệ với dịch vụ y tế địa phương vì không bị ho hay sốt. Nhưng bà bắt đầu lo lắng trong một số ngày sau.
Câu hỏi liệu rằng người ta có đang bị mất đi khứu giác hay vị giác hay không nằm ở cách lý giải khoa học của từ "vị giác".
"Khi các nhà khoa học nói về vị giác, họ nói về những cảm giác trong miệng mang lại cho người ta sự cảm nhận của vị ngọt, mặn, đắng, chua,... Nhưng vị giác kết hợp với khứu giác là sự hoạt động của bộ não đã đặt chúng cạnh nhau để tạo ra cảm nhận về hương vị." ông Munger chia sẻ.
Bác sĩ tai mũi họng Claire Hopkins, Chủ tịch Hiệp hội Khoa mũi của Anh đề nghị Tổ chức Y tế thế giới (WHO) công nhận việc mất khứu giác là một trong những triệu chứng nhiễm Covid-19.
Hopkins đã đưa sự theo dõi việc mất khứu giác vào ứng dụng trên di dộng theo dõi triệu chứng Covid-19 do Đại học King, London, phát triển. Sau đó, vào ngày 1/4, trường này đã báo cáo nghiên cứu của mình cho thấy việc mất đi khứu giác hoặc vị giác là triệu chứng còn phổ biến hơn cả ho và sốt.
Trong số 400.000 người tại Anh khai báo triệu chứng từ ngày 24 đến 29/3, 18% cho thấy họ bị mất khứu giác hoặc vị giác và chỉ 10.5% là sốt.
Hopkins đã bị choáng ngợp bởi hàng trăm người đã liên lạc với cô để chia sẻ kinh nghiệm của họ, sau khi lá thư thông báo bệnh nhân mới khởi phát chứng anosmia nên tự cách ly được đăng tải ngày 20/3 thông qua ENT UK - tổ chức đại diện cho các bác sĩ phẫu thuật tai mũi họng ở Vương quốc Anh.
Hopskin đã thực hiện một cuộc khảo sát qua email trên gần 2.500 bệnh nhân đang gặp phải tình trạng mất khứu giác. Tại thời điểm khảo sát, 50% số người cho thấy họ đang thấy những chuyển biến tích cực hơn. Sau một tuần theo dõi, 2/3 trong số họ đã cảm thấy tốt hơn.
Lời khuyên cho những người gặp tình trạng mất khứu giác
Theo Fifth Sense – một tổ chức từ thiện của Anh dành cho những người bị ảnh hưởng bởi rối loạn vị và khứu giác – để việc tập luyện có hiệu quả nhất, nên tập ngửi ít nhất hai lần mỗi ngày, lý tưởng nhất là vào buổi sáng và buổi tối. Thư giãn và hít thở tự nhiên, đừng cố ngửi quá mạnh hoặc quá lâu. 10 giây mỗi nhịp là hợp lý.
Giáo sư Munger nói rằng, không cần thiết phải sử dụng các loại tinh dầu để tập ngửi. Nếu không có tinh dầu, bạn có thể sử dụng những thứ khác trong nhà như dầu gội, gia vị nhẹ, nước chanh.
"Chỉ cần tập đi tập lại. Những gì ta làm là giúp não tập trung vào phần chứa chức năng ngửi vẫn còn nguyên vẹn và cho phép bạn sử dụng tối đa phần chức năng này," ông giải thích.
Mặc dù chưa có kiến thức khoa học xung quanh Covid-19 và việc mất đi khứu giác và vị giác từ các nghiên cứu kiểm soát các trường hợp, các nhà khoa học và các bác sĩ trên khắp thế giới đang rất nỗ lực để thu thập dữ liệu. Hiệp hội các nhà nghiên cứu hóa học toàn cầu (GCCR), một nhóm gồm hơn 300 nhà nghiên cứu khứu và vị giác quốc tế từ hơn 40 quốc gia đang thực hiện một cuộc khảo sát trên bệnh nhân.
Tin tốt đối với những người đang chịu đựng sự khó chịu vì mất khứu và vị giác trong hơn 2 tuần sau ngày đầu tiên phát hiện nhiễm Covid-19 là "đại đa số mọi người có khả năng phục hồi" - bác sĩ Hopkins chia sẻ.