Hạt vải được xếp vào loại "Thuốc lý khí" trong cẩm nang về Đông dược
Chúng ta vẫn thường nghĩ cùi vải là thứ ngon ngọt nhất trên quả vải, có tác dụng chữa bệnh. Nhưng ít ai biết rằng, hạt vải mới chính là thuốc quý trong Đông y. Thế nên mới có chuyện vải sau khi ăn xong, nhiều gia đình thời xưa thường gom hạt lại đem rửa sạch, phơi khô làm thuốc trong gia đình hoặc để bán cho các thầy lang.
Theo lương y Vũ Quốc Trung (Hội Đông y Việt Nam), trong Đông y, hạt vải có tên lệ chi hạch; còn gọi là lệ nhân, đại lệ hạch... Trong sách thuốc Đông y, hạt vải được xếp vào loại Thuốc lý khí (lý = chỉnh lý, lý khí = chữa trị các chứng bệnh liên quan đến chức năng của khí), cùng với những vị thuốc quen thuộc như hương phụ (củ gấu), trần bì (vỏ quít chín để lâu ngày), thanh bì (vỏ quít xanh)…
Hạt vải có vị ngọt chát, tính ấm, không độc, đi vào 3 kinh can, vị và thận., có tác dụng hành khí tán kết, tán hàn chỉ thống
Trong y học cổ truyền, hạt vải chủ yếu dùng để chữa "sán khí thống" (thoát vị, đau) do hàn ngưng khí trệ, tinh hoàn sưng đau, đau dạ dày thể can vị bất hòa, thống kinh và sản hậu đau bụng do can uất khí trệ, huyết ứ.
Trong Đông y, hạt vải có tên lệ chi hạch; còn gọi là lệ nhân, đại lệ hạch...
Nghiên cứu của y học hiện đại cho thấy, thuốc chế từ hạt vải có tác dụng ức chế rõ ràng đối với kháng nguyên bề mặt của virus viêm gan b; có tác dụng phòng ngừa hình thành sỏi mật, có khả năng chữa trị một số thể bệnh đau dạ dày .
Những bài thuốc chữa bệnh thường gặp từ hạt vải
Theo lương y Vũ Quốc Trung, hạt vải có thể được sử dụng để chế biến thành những bài thuốc chữa bệnh như sau:
- Phụ nữ đau bụng kinh hoặc xuất hiện hiện tượng đau bụng sau sinh: Hạt vải đốt tồn tính 20g, hương phụ 40g tán bột mịn, ngày 6-8g uống với nước muối loãng hoặc nước cơm. Mỗi ngày sử dụng 2 lần.
- Điều trị và phòng ngừa bệnh tiểu đường loại 2: Hạt vải phơi khô, thái nhỏ, sắc lấy nước, cô lại thành cao rồi chế thành viên; mỗi viên 0,3g. Uống mỗi ngày 3 lần, mỗi lần 4-6 viên; Liên tục 3 tháng là xong một liệu trình. Hoặc bạn có thể dùng cách: Hạt vải đem sấy khô, tán mịn. Cho vào lọ nút kín dùng dần. Mỗi ngày uống 3 lần, trước bữa ăn nửa tiếng, mỗi lần uống 10g với liệu trình 3 tháng.
Theo lương y Vũ Quốc Trung, hạt vải có thể được sử dụng để chế biến thành những bài thuốc chữa bệnh.
- Đau dạ dày mạn tính: Hạt vải sấy khô, tán mịn, cất vào lọ nút kín. Khi dùng mỗi lần 6g hòa với nước ấm hoặc rượu trắng pha loãng, uống mỗi ngày 3 lần.
- Phòng chống bệnh sỏi mật: Hạt vải và hạt quít - mỗi thứ 20g, trần bì 10g, hồng táo 2 trái, nước 3 bát, đun sôi, uống thay trà trong ngày.
- Tinh hoàn sưng đau: Hạt vải thiêu tồn tính, nghiền mịn, mỗi ngày uống 3 lần, mỗi lần 4 - 6g, trộn thuốc bằng rượu trắng hoặc nước ấm và sử dụng.
Trị đau bụng dưới, sa tinh hoàn: Dùng hạt vải 12g, xuyên tiêu 4g, đại hồi 4g, tiểu hồi 2g, xuyên luyện tử 12g, mộc hương 4g, thanh diêm 2g, muối ăn 2g. Các vị nghiền bột. Mỗi lần uống 2g, ngày uống 2 lần, chiêu với nước đun sôi. Trị đau bụng dưới, sa tinh hoàn.
Lưu ý: Thông tin có tính chất tham khảo. Nếu muốn chữa bệnh bằng hạt vải cần được chuyên gia Đông y, bác sĩ tư vấn kỹ càng, phù hợp cho từng thể trạng nên không được tự ý dùng.