Mới đây, tổ chức Global Research xuất bản bài viết "Turkey in Syria: Down a Blind Alley in an Unwinnable War?" (tạm dịch: Thổ Nhĩ Kỳ trong chiến sự Syria: Đi thẳng xuống "con hẻm tối" trong cuộc chiến không thể cứu vãn) của nhà phân tích Tony Cartalucci.
Nhằm đem lại cho độc giả một phân tích sâu và dự đoán về tương lai chiến sự ở tây bắc Syria, chúng tôi xin được lược dịch bài viết.
Thổ Nhĩ Kỳ "nói một đằng - làm một nẻo"?
Thỏa thuận Sochi, Thỏa thuận Moscow cho chúng ta thấy một Thổ Nhĩ Kỳ cam kết thực hiện một số bước đi đầy hứa hẹn theo đúng hướng kể từ khi cuộc chiến ủy nhiệm nhằm lật đổ chính phủ Syria của Mỹ bắt đầu.
Nhưng sự thật là Ankara vẫn duy trì một vị thế đáng quan ngại ở Syria khi ngấm ngầm hậu thuẫn các tay súng chống chính phủ và cản trở Damascus khôi phục trật tự, hòa bình và chủ quyền.
Những bước đi "táo bạo" tiềm ẩn nguy hiểm của chính sách này là pháo kích (theo truyền thông khu vực là do Quân đội Thổ Nhĩ Kỳ - TAF thực hiện) nhằm vào các vị trí của Quân đội Arab Syria - SAA ở Idlib (sau khi lệnh ngừng bắn được triển khai vào ngày 6/3 được cho là hết hạn).
Không những vậy TAF đã ồ ạt đưa hàng chục nghìn linh, hàng nghìn xe cơ giới và củng cố tuyến phòng thủ còn SAA đang chuẩn bị cho một đợt công kích mới vào khu vực phía nam của vùng "Idlib lớn" (khu vực phiến quân và các nhóm khủng bố kiểm soát ở tây bắc Syria).
Sự thù địch nói trên ở Idlib chắc chắn sẽ đẩy các tay súng đối lập không muốn tham chiến và gia quyến di tản tới khu vực biên giới Syria-Thổ Nhĩ Kỳ. Đây sẽ là vấn đề lớn đối với Thổ Nhĩ Kỳ.
Tuy nhiên, đây không phải là lỗi của Syria, cũng không phải của các đồng minh Nga và Iran. Nguồn gốc của nó là chính sách đối ngoại ác ý của Mỹ với Damascus và ban đầu được Thổ Nhĩ Kỳ tạo điều kiện - với sự háo hức.
Các tay súng phiến quân thân Thổ Nhĩ Kỳ ở Syria.
Khủng hoảng tị nạn: "Vỏ bọc hoàn hảo"?
Nỗ lực mới nhất của Thổ nhằm sử dụng cuộc khủng hoảng tị nạn để biện minh cho việc chiếm đóng một phần lãnh thổ Syria (và từ việc hậu thuẫn các tay súng Idlib đã leo thang xung đột trực tiếp chống lại SAA) là thứ mà truyền thông Phương Tây đã sử dụng nhiều năm.
Cuộc khủng hoảng về người tị nạn trớ trêu thay đã được sử dụng nhiều lần bởi Ankara và các đồng minh phương Tây như là một "đòn bẩy chính trị" nhằm hạ bệ Damascus và biện minh cho các hành động can thiệp trực tiếp hơn của phương Tây chống lại Syria.
Mục đích cuối cùng của nó là hy vọng chặn đứng và đẩy lui đà tiến công của SAA. Trớ trêu thay - những nỗ lực sử dụng vỏ bọc "nhân đạo" này chỉ kéo dài thêm xung đột và dẫn đến kết quả tồi tệ hơn.
Nghiêm túc theo đuổi những cam kết trong các thỏa thuận với Nga- Iran để đem lại hòa bình thực sự cho Syria đã và vẫn sẽ là giải pháp rõ ràng cho cuộc khủng hoảng tị nạn - thứ mà Thổ Nhĩ Kỳ cho đến nay chỉ làm "nửa vời".
Hình minh họa.
Thổ Nhĩ Kỳ sẽ phải rời khỏi Syria - Không sớm thì muộn?
Quân đội Thổ Nhĩ Kỳ (TAF) sẽ không thể ở lại Syria "vô thời hạn". Các nhóm phiến quân trung thành với họ cuối cùng cũng sẽ sụp đổ và các cứ điểm của TAF vẫn sẽ bị bao vây bởi Quân đội Arab Syria (SAA) và đồng minh.
Với thực tế chiến sự ở Idlib, có thể Ankara đang điều chỉnh chính sách và mở rộng hợp tác với Nga - Iran bằng cách giảm dần sự ủng hộ các nhóm chống chính phủ, khuyến khích họ giải giáp và đầu hàng, và cuối cùng là dần dần bàn giao quyền kiểm soát cho SAA.
Nhiều khả năng, Ankara đã nhận ra vị thế "mong manh" của mình ở Syria và sử dụng "viễn cảnh đen tối" của một cuộc xung đột kéo dài trong cuộc "mặc cả" với Damascus và các đồng minh nhằm thu được những nhượng bộ nhất định.
Các hành động gia tăng thù địch gần đây (giao tranh cuối tháng 2/2020 và pháo kích đầu tháng 4/2020) có thể là một nỗ lực nhằm "lừa gạt" Damascus với mục đích cuối cùng là ngăn chặn các "điểm giám sát ngưng bắn" của TAF bị bao vây bên trong vùng kiểm soát của SAA ở Idlib.
Hình minh họa.
Tham vọng vị thế độc lập trong tương lai đa cực?
Cuối cùng - các quyết định của Thổ Nhĩ Kỳ trong những ngày, tuần và tháng tới - sẽ xác định vị thế toàn cầu trong tương lai khi mối quan hệ kéo dài nhiều thập kỷ và vai trò phụ thuộc của Ankara đối với phương Tây dần mất đi.
Việc sử dụng "con dao hai lưỡi" là sự hiện diện ở miền bắc Syria ("miếng bánh" mà Thổ giành được trong cuộc chiến ủy nhiệm được người Mỹ tạo ra) thật không may đã phản ánh một số điểm yếu của Ankara và tác động tiêu cực đến quan hệ quốc tế trong tương lai.
Nó sẽ tác động không chỉ mối quan hệ của Thổ Nhĩ Kỳ với các tác nhân chính trong cuộc xung đột Syria hiện tại - mà còn là mối quan hệ trên toàn cầu khi các quốc gia tìm cách đa dạng hóa khỏi các thế lực "bá quyền" cũ và hướng tới các đối tác mới.
Thổ Nhĩ Kỳ sẽ phải đối mặt với một thời điểm quyết định lựa chọn việc tiến tới tương lai với sự độc lập ngày càng tăng đối với Mỹ và NATO (nhưng vẫn duy trì phong cách "ngáo ộp" của các đồng minh Phương Tây) hoặc một vai trò mang tính xây dựng để nổi lên trong thế giới đa cực.
Tổng thống Iran Rouhani, Tổng thống Nga Putin và Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan ở thời điểm Thỏa thuận Sochi về chiến sự Syria được ký kết năm 2018.
"Đâm lao phải theo lao"?
Không kích và pháo kích lực lượng Syria trong lãnh thổ nước này được đánh giá là một "khởi đầu nghèo nàn" của Thổ Nhĩ Kỳ.
Nó sẽ khiến Ankara phải bước tiếp một "con hẻm tối" về chính sách trong khu vực - khiến Syria và các đồng minh khó khăn hơn trong việc cân nhắc Ankara có phải là "đối tác" trong việc định hình khu vực sau chiến tranh (mà chiến thắng cuối cùng cũng vẫn sẽ nằm trong tay Damascus).
Nó cũng sẽ làm giảm niềm tin của các đồng minh Syria (Nga và Iran) trong tương lai nếu Thổ Nhĩ Kỳ cuối cùng chấp nhận việc định hình này và tìm cách hưởng lợi hoặc đóng góp cho nó.
Ankara đã đi một chặng đường dài từ những hỗ trợ ban đầu cho chính sách lật đổ của Mỹ năm 2011 tới những động thái (đôi khi là miễn cưỡng trước áp lực quân sự - chính trị - kinh tế) nhằm kết thúc cuộc xung đột kéo dài và chết chóc những năm gần đây.
Chỉ có thời gian mới trả lời được rằng Ankara có tiếp tục theo hướng tích cực này hay không.
Nếu Thổ Nhĩ Kỳ lựa chọn hướng cực đoan, điều này đồng nghĩa với việc thất bại gần đây của TAF ở Idlib (giao tranh tháng 2-3/2020) chỉ là tạm thời trước khi Ankara quyết chiến nhằm "bấu víu" những gì còn lại ở Syria.
Tuy nhiên, cái giá phải trả cho cuộc xung đột nguy hiểm với Syria-Nga-Iran vẫn sẽ là một trận thua ê chề, hay nói cách khác là "thân bại-danh liệt".
Tony Cartalucci là một nhà phân tích chuyên sâu về địa chính trị và chủ yếu xuất bản các bài viết trên tạp chí trực tuyến "News Eastern Outlook".
Ông cũng là tác giả thường xuyên đóng góp các bài viết cho tổ chức Global Research (Nghiên cứu Toàn cầu).
Đoàn xe quân sự của Thổ Nhĩ Kỳ tuần tra tại cao tốc chiến lược M4 trong ngày 6/4.