TS. Đỗ Duy Cường, Trung tâm Bệnh nhiệt đới khám cho bệnh nhân mắc SXH
Dễ chẩn đoán nhầm
Trường hợp thứ nhất là bệnh nhân Đỗ Thị V. (83 tuổi, địa chỉ Hoàng Mai - Hà Nội), nhập viện ngày 22/6. Ba ngày trước khi nhập viện, bệnh nhân xuất hiện sốt cao kèm đau đầu nhiều, mệt mỏi. Bệnh nhân có tiền sử tăng huyết áp và K vú đã phẫu thuật 3 năm.
Bệnh nhân đến khám tại Trung tâm Bệnh nhiệt đới, xét nghiệm phát hiện SXH Dengue, kèm theo các biểu hiện như tràn dịch màng phổi, tràn dịch màng bụng. Bệnh nhân là người cao tuổi, có nhiều bệnh nền, được chẩn đoán SXH có dấu hiệu cảnh báo nên đã được nhập viện theo dõi, điều trị kịp thời, nay đã qua cơn nguy kịch.
Một trường hợp khác là bệnh nhân Trần Thị M. (60 tuổi) bán rau tại chợ Tân Mai, Hoàng Mai, Hà Nội. Bệnh nhân xuất hiện dấu hiệu bệnh: nôn và đau thượng vị, sau đó sốt cao, đau đầu, nôn vài lần, không chảy máu mũi, không chảy máu chân răng. Ngày 22/6, bệnh nhân đến khám và nội soi dạ dày tại Trung tâm Tiêu hóa gan-mật-tụy, xét nghiệm Dengue dương tính nên được chuyển đến Trung tâm Bệnh nhiệt đới với các dấu hiệu cảnh báo, lúc này tiểu cầu hạ chỉ còn 10 G/L, tình trạng cô đặc máu, có tràn dịch màng phổi, thoát huyết tương…
Theo PGS.TS Đỗ Duy Cường, để chẩn đoán chính xác bệnh nhân SXH cũng như mức độ giảm tiểu cầu cần làm xét nghiệm máu khá đơn giản và cho kết quả nhanh trong vòng 1 vài giờ. Ở người khỏe mạnh, số lượng tiểu cầu trung bình từ 150 - 450 G/L.
Khi SXH, xét nghiệm công thức máu sẽ thấy số lượng bạch cầu giảm, số lượng tiểu cầu giảm và hematocrit tăng (máu cô đặc). Mức nguy hiểm khi tiểu cầu giảm dưới 50 G/L.
“Theo khuyến cáo, nếu tiểu cầu giảm nhanh hoặc có biểu hiện xuất huyết chảy máu cam, chảy máu chân răng, xuất huyết ngoài da, rong kinh - rong huyết (nữ giới), cũng như có hiện tượng cô đặc máu như chân tay lạnh, nôn mửa, đau bụng vùng gan, tụt huyết áp, men gan tăng cao, tràn dịch màng bụng - màng phổi,… khi đó cần đi khám ngay để được điều trị kịp thời.
Tuy nhiên, việc truyền tiểu cầu chỉ tiến hành khi nào xuống thấp dưới 5 G/L hoặc có biểu hiện chảy máu. Sau khi hết sốt vài ngày, tiểu cầu sẽ tăng trở lại bình thường”, bác sĩ Cường cho hay.
Chuyên gia về các bệnh truyền nhiễm lưu ý: “Người dân khi có biểu hiện sốt nên đến bệnh viện để làm xét nghiệm công thức máu và xét nghiệm chẩn đoán đơn giản như NS1Ag để phát hiện SXH sớm từ những ngày đầu tiên. Nếu đúng SXH sẽ được các bác sĩ theo dõi, tư vấn và điều trị kịp thời. Một số trường hợp có thể điều trị tại nhà, không nhất thiết phải nhập viện nếu không có chỉ định, tránh dẫn đến quá tải bệnh viện”.
Hiện nay một số bệnh dịch khác vẫn còn (COVID-19, cúm, thủy đậu,...) nên dễ chẩn đoán nhầm với SXH, có thể dẫn đến điều trị phác đồ sai, nguy hiểm đến tính mạng.
Diễn biến thất thường
Theo báo cáo của Sở Y tế Hà Nội, các quận, huyện (Hà Đông, Thạch Thất, Bắc Từ Liêm, Đống Đa, Hoàng Mai, Nam Từ Liêm, Chương Mỹ, Thanh Oai, Tây Hồ, Thanh Trì và Cầu Giấy) là những khu vực ghi nhận nhiều bệnh nhân SXH.
Qua theo dõi, đánh giá tình hình dịch bệnh SXH tại Việt Nam cũng như ở Hà Nội trong nhiều năm qua, Sở Y tế Hà Nội nhận định, dịch bệnh năm nay có những diễn biến phức tạp và công tác phòng, chống dịch đối mặt với nhiều khó khăn.
Nhận định về tình hình dịch SXH, TS. Nguyễn Văn Dũng, Trưởng khoa Côn trùng, Viện Sốt rét - Kí sinh trùng - Côn trùng Trung ương, nói: “Dịch SXH hiện có dấu hiệu “đảo chiều” so với năm 2022. Miền Nam có số lượng ca mắc giảm hơn một nửa so với năm ngoái.
Trong khi đó ở miền Bắc có dấu hiệu gia tăng. Chu kì SXH thường là 4-5 năm có một đợt dịch lớn. Chúng ta vừa trải qua năm 2022 dịch SXH bùng nổ trên cả nước. Tuy nhiên, hiện nay quy luật này có dấu hiệu bị phá vỡ. Điều này có thể thấy rõ trong diễn biến dịch SXH của năm 2022 và 6 tháng đầu năm nay”.
Ông Dũng lưu ý, không nên so sánh số ca mắc và tử vong do SXH năm nay so với năm 2022, vì đó là năm có tỉ lệ mắc và tử vong do SXH cao đột biến ở Việt Nam.
“Như vậy có thể thấy diễn biến dịch SXH bây giờ diễn biến tùy từng vùng, tùy từng miền, không theo một chu kì nào cả”, TS. Dũng cho hay.
Theo vị chuyên gia này, một trong những nguyên nhân dẫn đến sự thay đổi của dịch SXH là do thời tiết. Dưới ảnh hưởng của Elnino và hiệu ứng nhà kính, thời tiết không chỉ ở Việt Nam mà trên thế giới đang diễn biến rất thất thường.
“Miền Bắc năm nay nắng nóng, mưa nhiều tạo điều kiện cho muỗi phát triển. Kiểu thời tiết này khiến chu kì của muỗi rút ngắn. Thời gian từ trứng đến trưởng thành sẽ rút ngắn lại, khoảng 7-9 ngày. Khi vòng đời ngắn lại thì khả năng sinh sản sẽ nhiều hơn, tăng mật độ tiếp xúc với con người. Chỉ cần nguồn bệnh là sẽ bùng phát. Mùa đông hiện tại ở miền Bắc không lạnh như trước đây.
Do đó, chúng tôi dự báo trong thời gian tới sẽ có nguy cơ rất cao bùng phát các đợt dịch”, TS. Nguyễn Văn Dũng nhìn nhận.