Bệnh gan là gì?
Gan là cơ quan lớn thứ hai của cơ thể (sau da). Gan nằm ngay dưới lồng ngực ở phía bên phải và có kích thước bằng một quả bóng. Gan có chức năng tách các chất dinh dưỡng và chất thải khi chúng di chuyển qua hệ thống tiêu hóa. Gan cũng tạo ra mật, một chất mang chất độc ra khỏi cơ thể và hỗ trợ tiêu hóa.
Thuật ngữ "bệnh gan" đề cập đến bất kỳ tình trạng nào có thể ảnh hưởng và làm hỏng gan. Theo thời gian, bệnh gan có thể gây xơ gan. Khi nhiều mô sẹo thay thế mô gan khỏe mạnh, gan không thể hoạt động bình thường. Nếu không được điều trị, bệnh gan có thể dẫn đến suy gan và ung thư gan.
Gan có chức năng tách các chất dinh dưỡng và chất thải khi chúng di chuyển qua hệ thống tiêu hóa. (Ảnh minh họa)
Nguyên nhân gây bệnh gan
Các loại bệnh gan khác nhau xảy ra do các nguyên nhân khác nhau. Bệnh gan có thể do:
- Nhiễm virus: Viêm gan A, viêm gan B và viêm gan C là những bệnh do nhiễm virus gây ra.
- Các vấn đề miễn dịch: Khi hệ thống miễn dịch tấn công nhầm vào gan, điều này có thể gây ra các bệnh gan tự miễn, ví dụ như viêm đường mật nguyên phát và viêm gan tự miễn.
- Di truyền: Một số vấn đề về gan phát triển do di truyền. Các bệnh gan di truyền bao gồm bệnh Wilson và bệnh hemochromatosis (hay còn gọi là bệnh ứ sắt hay quá tải sắt).
- Ung thư: Khi các tế bào bất thường nhân lên trong gan, bạn có thể phát triển các khối u. Những khối u này có thể lành tính (không ung thư) hoặc ác tính (ung thư gan).
- Tiêu thụ quá nhiều chất độc: Bệnh gan nhiễm mỡ do rượu là hậu quả của việc sử dụng rượu. Bệnh gan nhiễm mỡ không liên quan đến rượu (NAFLD) là kết quả của việc tiêu thụ quá nhiều chất béo. NAFLD đang trở nên phổ biến hơn khi tỷ lệ béo phì và tiểu đường gia tăng.
Yếu tố nguy cơ của bệnh gan
Các yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh gan bao gồm:
- Lạm dụng rượu
- Béo phì
- Xăm mình hoặc xỏ khuyên
- Tiểu đường loại 2
- Tiêm chích ma túy bằng kim tiêm chung
- Tiếp xúc với máu và chất dịch cơ thể của người khác
- Quan hệ tình dục không an toàn
- Tiếp xúc với một số hóa chất hoặc chất độc
- Có tiền sử gia đình mắc bệnh gan
‘2 vàng’ cảnh báo bệnh gan
Theo Cleveland Clinic, một số loại bệnh gan (bao gồm cả bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu) hiếm khi gây ra các triệu chứng. Đối với các loại bệnh gan khác, triệu chứng phổ biến nhất là vàng da, bao gồm vàng da và vàng lòng trắng mắt.
Vàng da xảy ra do nồng độ bilirubin cao. Bilirubin là một sắc tố mật có màu vàng cam. Mật là chất lỏng do gan tiết ra. Bilirubin được hình thành từ sự phân hủy của các tế bào hồng cầu.
Theo chuyên trang y tế Web MD, vàng da hiếm gặp ở người lớn, nhưng bạn có thể mắc bệnh này vì nhiều lý do, ví dụ như viêm gan, bệnh gan liên quan đến rượu. Tuy nhiên, vàng da cũng có thể xảy ra do tắc ống mật, ung thư tuyến tụy hoặc do việc sử dụng một số loại thuốc. Do vậy, điều quan trọng là cần đi khám sớm nếu có dấu hiệu vàng da để phát hiện bất cứ vấn đề tiềm ẩn nào.
Vàng da là một tình trạng trong đó da và lòng trắng mắt chuyển sang màu vàng. (Ảnh minh họa)
Vàng da xảy ra do nồng độ bilirubin cao.
Các dấu hiệu khác của bệnh gan bao gồm:
- Đau bụng (đặc biệt là ở bên phải).
- Dễ bị bầm tím.
- Thay đổi màu sắc của nước tiểu hoặc phân.
- Mệt mỏi.
- Buồn nôn hoặc nôn mửa.
- Sưng ở cánh tay hoặc chân của bạn (phù nề).
Phòng ngừa bệnh gan
Để ngăn ngừa bệnh gan, bạn nên:
- Uống rượu vừa phải: Đối với người trưởng thành khỏe mạnh, uống rượu vừa phải có nghĩa là tối đa một ly mỗi ngày đối với phụ nữ và tối đa hai ly mỗi ngày đối với nam giới. Uống nhiều rượu được định nghĩa là hơn tám ly một tuần đối với phụ nữ và hơn 15 ly một tuần đối với nam giới.
- Tránh hành vi tăng nguy cơ: Hãy sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục. Nếu bạn chọn xăm mình hoặc xỏ khuyên, hãy chú ý đến sự sạch sẽ và an toàn của cơ sở xăm/xỏ khuyên.
- Tiêm phòng: Nếu bạn có nguy cơ cao mắc bệnh viêm gan hoặc nếu bạn đã bị nhiễm bất kỳ dạng virus viêm gan nào, hãy nói chuyện với bác sĩ về việc tiêm vaccine viêm gan A và viêm gan B.
- Sử dụng thuốc một cách khôn ngoan: Chỉ dùng thuốc khi cần thiết và dùng đúng liều lượng khuyến cáo. Đừng uống thuốc với rượu. Luôn hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng thực phẩm chức năng hoặc bất kỳ loại thuốc nào.
- Tránh tiếp xúc với máu và chất dịch cơ thể của người khác: Virus viêm gan có thể lây lan qua các đường này.
- Đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm: Rửa tay kỹ trước khi ăn hoặc chuẩn bị thức ăn.
- Bảo vệ làn da: Khi sử dụng thuốc diệt côn trùng và các hóa chất độc hại khác, hãy đeo găng tay, mặc áo dài tay, đội mũ và đeo khẩu trang để hóa chất không ngấm qua da.
- Duy trì cân nặng khỏe mạnh: Béo phì có thể gây ra bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu.
(Nguồn: Web MD, Mayo Clinic, Cleveland Clinic)