Những năm trở lại đây, xóm lồng đèn giấy kính truyền thống Phú Bình (Quận 11, TP HCM) đang dần mất đi sự sôi động vốn có của một làng nghề trăm tuổi. So với trước đây có cả trăm hộ chuyên làm những loại đèn truyền thống thì hiện tại chỉ còn chưa đến 20 hộ, trong đó, có những hộ chỉ kinh doanh và không thực hiện gia công.
Xóm lồng đèn giấy kính truyền thống Phú Bình không còn sôi động như trước đây, nhiều hộ chỉ kinh doanh và không thực hiện gia công lồng đèn.
Những năm gần đây, do ảnh hưởng của dịch COVID-19 khiến lượng hàng giảm đi nhiều, bên cạnh đó, sự phát triển ngày càng mạnh mẽ của công nghệ, những loại đèn điện tử đa dạng về màu sắc, mẫu mã, chất liệu đã dần chiếm thị hiếu của người tiêu dùng vào những dịp Tết Trung thu.
"Tôi làm lồng đèn này hơn 20 năm nay, đến giờ vẫn gắn bó và yêu nghề. Cứ mỗi dịp Trung thu là tôi lại háo hức bắt tay vào làm. Nhưng mấy đứa con nhà tôi lại không muốn theo nghề vì sợ cực. Ở đây giờ đã bỏ nghề nhiều", chị Nguyễn Kim Thu, chủ cơ sở lồng đèn chia sẻ.
Chị Thu cho biết thêm, tại làng nghề, đa phần những hộ sản xuất thực hiện thủ công trong những công đoạn từ lắp ráp đến tạo hình, khắc hoa văn in ấn. Ngày nay, máy móc cũng chỉ được áp dụng trong công đoạn chuốt nan tre. Lý giải cho việc này nhiều chủ cơ sở cho biết do chưa cập nhật được công nghệ máy móc hiện đại, một phần cũng vì giá cả máy móc đắt đỏ mà lợi nhuận từ các sản phẩm thấp nên chưa thể mạnh dạn trang bị những thiết bị mới.
Đa phần những hộ sản xuất thực hiện thủ công trong những công đoạn từ lắp ráp đến tạo hình, khắc hoa văn in ấn.
Nhiều hộ kinh doanh cho biết vì giá cả máy móc đắt đỏ mà lợi nhuận từ các sản phẩm thấp nên nhiều hộ vẫn duy trì thủ công ở các công đoạn làm lồng đèn.
"Nếu nguồn hàng có đầu ra nhiều, máy móc rẻ thì cũng mạnh dạn mua máy hiện đại về để đỡ tốn thời gian, sức lực nhân công. Bây giờ, chỉ có thuê chỗ khác làm phần chuốt nan tre còn cắt, dán thì mình lành nghề làm nhanh được", một chủ cơ sở chia sẻ.
Qua tìm hiểu, tuy số lượng cơ sở đã giảm nhưng nguồn đầu ra gần như được đảm bảo hoàn toàn. Cứ vào tháng 5 Âm lịch sẽ có khách hàng là các mối ở các tỉnh và tại TP HCM đến đặt hàng, hàng hóa chỉ làm theo số lượng khách đặt và một phần nhỏ sẽ dành bán lẻ tại thị trường thành phố.
Để tìm thêm đầu ra cho lồng đèn truyền thống, nhiều cơ sở đã bắt đầu lựa chọn hình thức kinh doanh thông qua các nền tảng mạng xã hội và đang cho thấy tín hiệu tích cực do đã có nhiều đơn hàng được đặt thông qua các ứng dụng mạng xã hội như Facebook, Zalo… Các sản phẩm được bán thông qua mạng xã hội sẽ lời thêm được một khoảng nhỏ sau khi trừ tất cả các chi phí.
Phần lớn lồng đèn được sản xuất theo đơn đặt hàng của khách sỉ ở các tỉnh và tại TP HCM.
Những năm gần đây, lồng đèn điện tử đã dần chiếm thị hiếu của người tiêu dùng vào những dịp Tết Trung thu.
Bên cạnh việc trau chuốt, tạo ra các mẫu mã riêng biệt, các hộ dân tại xóm lồng đèn Phú Bình đang tất bật tìm thêm đầu ra cho lồng đèn giấy kính truyền thống.
Nhiều mẫu mã lồng đen trung thu truyền thống được cải tiến đã hết hàng từ sớm.
Bên cạnh đó, cũng đã có nhiều khách hàng đặt lồng đèn để xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc vì tại đây có nhiều người Việt sinh sống, tập quán đón Tết Trung thu sẵn có nên một phần tạo đầu ra cho sản phẩm của làng nghề. Hiện tại, những hộ còn sản xuất sẽ tạo ra một mẫu riêng biệt nên cũng tránh được vấn đề trùng hàng để mỗi hộ đều có được đầu ra như nhau.
Năm nay, lồng đèn giấy kính truyền thống được mở bán sớm và đang trong tình trạng hết hàng, nhiều mẫu đã không còn sản phẩm và đang được gia tăng sản xuất thêm cho khách hàng. Bên cạnh đó, có vài loại lồng đèn hầu như đứt hàng do không đủ nhân lực gia công.
Mặc dù chưa áp dụng các loại thiết bị hiện đại vào sản xuất nhưng một số cơ sở đã cố gắng nâng cao chất lượng sản phẩm thông qua cải tiến mẫu mã, chất lượng sản phẩm. Nhiều nơi đã chủ động gia công các loại lồng đèn có tính năng điện tử, đặt hàng in ấn mẫu mã trên nhựa và nhập những tay cầm gắn pin nguồn cho bóng đèn, vì thế cũng phần nào đáp ứng yêu cầu của khách hàng.