Những ngày giữa tháng 11 cũng là cao điểm của việc đào bắt đặc sản sùng đất ở khu vực cánh đồng bãi bồi Thổ Lưu, thôn Đông Hòa, xã Tịnh Giang, huyện Sơn Tịnh (Quảng Ngãi).
Người dân nơi đây bộc bạch: "Đất bãi bồi ven sông ở Quảng Ngãi thì vô số, thế nhưng việc đào bắt lậy của người dân trong tỉnh gần như chỉ diễn ra ở trên cánh đồng, với khoảng diện tích gần 20 ha này".
Mùa đào lậy hàng năm ở đây bắt đầu vào khoảng giữa tháng 10, khi những đám đất trồng bắp (ngô) và củ mì (sắn) đã được thu hoạch xong... và kéo dài đến gần hết tháng 11, thời điểm người dân canh tác trở lại thì chấm dứt.
Một góc cánh đồng Thổ Lưu.
Hàng ngày, những người đào lậy thường bắt đầu công việc từ khoảng 6 giờ đến 11 giờ sáng và tiếp tục từ 14 giờ đến 17 giờ 30.
"Vào đầu mùa con lậy chỉ bằng khoảng ngón tay giữa nên trọng lượng khoảng 170 con/kg.
Thế nhưng càng về cuối múa thì lậy to hơn, với kích cỡ bằng ngón tay cái của người lớn nên chỉ khoảng 150 con là được 1kg", người dân trong vùng cho biết.
Người dân đào bắt lậy.
Tuy cùng trên một cánh đồng, thế nhưng con lậy sống ở đất trồng mì thì ăn ngon hơn so với số sống ở đất trồng bắp.
Điều khá lạ là tham gia nhiều và được xem là chuyên nghiệp trong việc đào bắt đặc sản sùng đất không phải là dân tại địa phương mà từ vùng lân cận là xã Nghĩa Lâm, huyện Tư Nghĩa.
"Có thời điểm số lượng tham gia đào bắt lậy tại cánh đồng này lên đến 20-30 người/ngày, nhưng trong đó có đến ¾ là ở xã Nghĩa Lâm đến", chị Võ Thị Thư (32 tuổi, ở thôn Đông Hòa) cho biết.
"Hôm nào bắt được nhiều thì 5-7 kg/ngày, ít hơn thì cũng được 2-4kg/ngày/người", anh Nguyễn Hữu (36 tuổi, ở Nghĩa Lâm, huyện Tư Nghĩa) bày tỏ.
Thành quả sau những nhát đào
Ngoài sử dụng để chế biến làm thức ăn trong gia đình, đặc sản sùng đất còn được người dân đào bán cho các quán nhậu để làm mồi nhắm với giá 150.000 đồng/kg.
Theo một số tài liệu thì sùng đất là loài ấu trùng của Bọ hung Holotrichia Sauteri Moser, thuộc họ sùng đất-Melonnihidae.
Khi phơi khô ấu trùng được gọi tên là tề tào, có vị mặn, với tác dụng chữa hành ứ, tán phong bình suyễn, té ngã ứ huyết, đau họng, đem lại sự sung mãn cho đàn ông...
