Những quả dừa đã gọt vỏ trắng nõn nà được bày bán ngoài đường, tại các nhà hàng, quán giải khát nhìn rất bắt mắt. Nhóm phóng viên đã thâm nhập điều tra để tận mắt chứng kiến quá trình tẩy trắng kinh hoàng.
Tắm thuốc tẩy, hoá chất cho dừa xiêm
4h30 sáng 27.8, tại đại lý chuyên kinh doanh dừa của bà Tr ở khu đô thị Đền Lừ (đoạn gần chợ đầu mối Đền Lừ, Hoàng Mai, Hà Nội) gần chục nhân viên đang làm việc tại đây hối hả gọt vỏ dừa để kịp giao hàng cho khách, cùng lúc một nhân viên nam (khoảng 28 tuổi) và một người phụ nữ (khoảng gần 40 tuổi) múc vội từng xô nước đổ vào hai thùng phuy đã cũ để sẵn ngay cửa ra vào. Được khoảng nửa thùng phuy nước, người phụ nữ lấy một túi bột màu trắng đổ thẳng vào thùng phuy, khuấy đều.
Những quả dừa sau khi gọt vỏ xong được bỏ thẳng vào hai thùng phuy, khoảng gần 10 phút sau, một người phụ nữ đeo găng tay vớt từng quả dừa ra bày lên bàn để bán. Cầm quả dừa vừa ngâm nước trắng tinh, bà Tr giới thiệu cho mối hàng: “Nhà chị ngâm qua rồi nên cứ yên tâm, loại này để cả tuần vẫn trắng tinh như vừa gọt vỏ”.
Cách đó không xa là đại lý chuyên kinh doanh dừa của bà Chi, đại lý của bà Chi rộng chừng 100m2 bên trong chất đầy dừa. Trưa 27.8, thấy có mối hàng mới, bà Chi hồ hởi: “Lấy về bán quán nước, làm thạch hay làm kem dừa, dừa nhà chị lấy nguyên gốc Bến Tre nên rất ngon, loại lớn 17 ngàn đồng/quả, loại bé 13 ngàn/quả đã gọt vỏ, không gọt vỏ rẻ hơn 2 ngàn đồng/quả”.
Loại hoá chất (bột màu trắng) dùng để tẩy trắng dừa (ảnh chụp tại đại lý kinh doanh của bà Chi).
Khác với cách làm thủ công như ở đại lý của bà Tr, bà Chi đầu tư hẳn một máy gọt vỏ dừa chạy bằng điện. Ngay bên máy gọt vỏ dừa là một thùng nhựa màu đỏ loại lớn bên trong đựng già nửa xô nước màu trắng đục có mùi hắc rất khó chịu, gọt xong vỏ quả dừa nào bà Chi bỏ vào xô nước quả đấy. Hàng trăm quả dừa ngâm thuốc tẩy trắng tinh nhanh chóng được các lái buôn đến vận chuyển đi tiêu thụ.
Thấy mối hàng lo lắng về khả năng bảo quản dừa, bà Chi cười sang sảng đáp: “Cứ lấy loại đã gọt vỏ về mà bán, loại này chỉ đắt hơn loại chưa gọt có 2 ngàn đồng thôi, gọt xong chị ngâm hoá chất rồi nên không lo bị đen hoặc hỏng đâu, bán không hết cứ bỏ vào tủ lạnh để cả tuần vẫn trắng tinh, cả khu vực Hoàng Mai, Hai Bà Trưng đều lấy hàng của nhà chị, mỗi ngày nhà chị bán ra cả trăm quả dừa đã tẩy trắng”.
Nói rồi, bà Chi vào kho lấy trong tủ ra một túi màu đen bên trong đựng một túi bột màu trắng. Theo quan sát, túi bột không hề có tên cơ sở sản xuất, tên nhãn hàng hay hướng dẫn sử dụng và có mùi hắc rất khó ngửi. “Bí quyết đây, không có loại này gọt xong được dăm phút là dừa đen như bị ruồi bâu, nhìn chả ai dám mua”. Theo bà Chi, loại bột đó là hoá chất dùng để tẩy trắng dừa được mua ở phố Hàng Buồm (Hoàn Kiếm) và chợ Đồng Xuân.
Tưới hoá chất thuốc tẩy đã pha trực tiếp lên dừa đã gọt vỏ.
“Có người gọi là hoá chất tẩy trắng có người lại gọi là bột chanh, bột tẩy đường hay bột axít, cứ ra Hàng Buồm bảo mua thuốc tẩy trắng dừa là họ bán cho cả loại bột này và thuốc tẩy đi kèm. Thường thì thuốc tẩy nhà vệ sinh hoặc tẩy quần áo, bao nhiêu cũng có, loại tốt 70 ngàn đồng/kg, loại bình thường giá 40 ngàn đồng/kg. Pha một lạng bột này với một chén thuốc tẩy vào xô nước, bỏ quả dừa vào ngâm khoảng 4 phút là quả dừa có thể trắng được cả tuần”, bà Chi giới thiệu.
Để chứng minh lời mình, bà Chi đeo găng tay vớt quả dừa vừa được ngâm ra, hào hứng nói: “Đấy, trắng tinh ra rồi đây. Cứ yên tâm lấy về bán, dừa càng trắng càng được nhiều người chọn mua, nhà chị bán mấy năm nay rồi”.
Chỉ bán chứ không dám dùng
Trưa 30.8, chúng tôi tiếp tục tiếp cận một đại lý kinh doanh dừa ở phố Nguyễn An Ninh (Hà Nội). Trong kho rộng chừng 70m2 dừa xếp ngổn ngang, dù đang trưa nắng nhưng người làm tại đây vẫn hối hả gọt vỏ dừa để ngâm tẩy trắng, những chiếc xô, chậu, thùng phuy ngâm dừa tại đây ố vàng, cáu bẩn, mùi thuốc tẩy, hoá chất bốc lên hăng hắc rất khó ngửi.
Để giữ chân mối hàng, bà D - một người làm tại đây không ngần ngại: “Nhà chị ngâm tẩy trắng hết rồi không lo bị đen đâu, tẩy trắng như thế này dễ bán lắm, người mua họ thấy trắng là thích chứ không biết là mình tẩy trắng đâu mà lo”. Chúng tôi tỏ ý muốn học cách pha chế bà D cười xoà: “Dễ ợt thôi mà, muốn dừa trắng lâu thì dùng nhiều bột hoá chất và thuốc tẩy pha với ít nước, muốn trắng vừa vừa thì làm ngược lại, có thể ngâm trực tiếp dừa vào nước hoặc pha ra chậu riêng rồi tưới lên từng quả dừa”.
Dừa thâm chuẩn bị được ngâm hóa chất.
Cũng theo bà D, đại lý nơi bà làm việc đã áp dụng cách tẩy trắng này từ gần 2 năm nay và rất dễ bán, ngoài bán dừa ngâm nguyên quả bà D còn làm cả thạch dừa, kem dừa. “Ngâm là để cho dễ bán chứ không dám dùng, mình dùng thì cứ quả nào chưa gọt vỏ, ngâm bổ ra mà dùng cho chắc ăn, lỡ đâu thuốc nó ngâm vào lại đau bụng”, bà D nói.
Theo chân một chuyến hàng, chúng tôi đến khu vực gần bến xe Mỹ Đình, tại đây có rất nhiều hàng quán bán dừa, những quả dừa đã gọt vỏ trắng tinh khách hàng vô tư mua về sử dụng nhưng ít ai biết được những quả dừa đó đã được tẩy trắng bằng hoá chất độc hại. Chị Hạnh (40 tuổi, trú quận Nam Từ Liêm) vô tư cho biết: “Dừa trắng đẹp thế này uống mới ngon, nhiều quả dừa đen thui ra nhìn mất cảm tình không muốn mua, còn mua mấy quả chưa gọt vỏ về mình rất lười gọt”.
Dừa ngâm hóa chất được mang đi tiêu thụ khắp nơi.
Cũng theo giới thiệu của bà D, chúng tôi tìm đến phố Hàng Buồm tìm mua thuốc tẩy trắng dừa. Dù đã dạo một vòng qua rất nhiều cửa hàng bán hoá chất, nhưng khi thấy khách lạ hỏi mua thuốc tẩy, nhiều chủ hàng dứt khoát: “Không có. Ai dám bán loại thuốc đấy!”. Phải qua rất nhiều cửa hàng, bày biện đủ lý do, người quen giới thiệu, chúng tôi mới được một chủ hàng thật thà: “Đây là loại hoá chất cấm bán và cấm được sử dụng vì rất nguy hiểm, chỉ bán cho mấy bà buôn dừa là khách quen lâu năm thôi, bán bừa bãi lỡ khách hàng bị ngộ độc, công an họ truy ra thì hết đường làm ăn”.
Trao đổi về vấn đề này, PGS TS Nguyễn Duy Thịnh – Viện công nghệ sinh học, công nghệ thực phẩm ĐH Bách khoa Hà Nội cho biết, hoá chất và thuốc tẩy mà người dân đang dùng để tẩy trắng dừa là loại hoá chất rất độc hại, nếu dùng liều lượng lớn hoá chất ngấm vào trái dừa sẽ ảnh hưởng đến sức khoẻ người tiêu dùng. Còn theo một cán bộ Sở y tế Hà Nội, không nên sử dụng các loại hoá chất này trong việc tẩy trắng dừa, thuốc tẩy và hoá chất ngấm vào trong trái dừa sẽ khiến người tiêu dùng bị ngộ độc, dùng nhiều chất độc sẽ tích tụ trong cơ thể gây nguy hiểm, lâu ngày có thể gây bệnh ung thư. Người tiêu dùng nên mua loại dừa chưa gọt vỏ, chưa ngâm tẩy trắng để sử dụng.
