Một cây có 5 loại quả
Để giải mã cho sự tò mò về cây ngũ quả chúng tôi đến thôn Bãi, xóm Bồi Thọ, xã Cao Viên, huyện Thanh Oai, Hà Nội tìm gặp ông Lê Đức Giáp, chủ nhân của loại cây độc đáo này.
Khu vườn rộng hơn một ha rực rỡ với sắc đỏ của cam Canh khiến chúng tôi ngỡ ngàng, nhưng thú vị nhất vẫn là được tận mắt chứng kiến loại cây có năm quả. Trên cây bưởi Diễn, những trái bưởi màu vàng, trái cam Canh đỏ chói, quất vàng, cam Ma Lai đỏ cà rốt, Phật thủ vàng chanh chia nhau nằm rải rác trên cả cây nhưng cùng nhau chín và đang đua nhau tỏa hương.
Cây cam Canh được ghép thêm với bưởi và cây Phật thủ.
Ông Giáp giải thích: Cây ngũ quả không phải là cây ra năm loại quả mà là cây nuôi được cả năm loại quả cùng họ với nhau. Ý tưởng tạo ra cây có nhiều loại quả của ông có từ năm 2004, trong một lần đi qua đường Láng Hòa Lạc, thấy người ta lấy bưởi ở cây khác ghép vào một cây bưởi ít quả hơn, về nhà ông nảy ra ý định ghép cây nghệ thuật với nhiều loại quả khác nhau.
Năm 2006 ông bắt tay vào làm, đến 2007 loạt cây cảnh nghệ thuật đầu tiên ra đời nhưng chủ yếu là cây ba loại quả và nhiều cây các quả chín không đều nhau. Năm 2008, ông hiện thực hóa ý tưởng tạo một mâm ngũ quả ngày Tết trên cùng một cây, nó không chỉ lạ mắt mà còn mang ý nghĩa tâm linh vì trong tiềm thức của người Việt, tết không thể thiếu mâm ngũ quả. Bên cạnh đó, cây ngũ quả không chỉ bày cho đẹp mà chúng còn tạo cảm giác thanh thoát, ấm cúng bởi mùi hương nhẹ nhàng thoang thoảng của cam, bưởi, Phật thủ.
Đặc biệt là khi cây được người trồng khéo léo làm cho lộc và hoa cùng nở. Cây to để ở trong nhà hoặc ngoài sân, cây nhỏ có thể để trên bàn tiếp khách.
Chia sẻ về bí quyết để tạo ra cây ngũ quả ông Giáp cởi mở: “Cây được chọn làm cây gốc thường là cây bưởi hoặc cam Canh khỏe mạnh, có thân cứng cáp, nhiều cành nhỏ. Các loại quả chọn ghép được đưa lên cây phải tùy theo từng đặc tính của loại quả đó và thời tiết mà ghép theo thời kỳ khác nhau.
Khoảng tháng 4 âm lịch hàng năm, tôi bắt đầu lai ghép quả bưởi lên cây. Đến giữa tháng 5, đầu tháng 6, thì đưa cam và quýt vào. Tầm tháng 9, 10 đưa quất và Phật thủ lên. Như vậy, các loại quả sẽ chín đều và một cây sẽ đủ năm loại quả trong ngày Tết”.
Các quả này được đưa vào ở giai đoạn quả còn non, múi chưa có nước, khi ghép vào cây thì cây và quả mới cùng phát triển. Cây ngũ quả là sáng tạo vô cùng độc đáo chưa từng có ai làm và làm thành công nên thu hút được rất nhiều sự quan tâm của mọi người.
Cây lạ chục triệu đồng đắt hàng tết
Bên cạnh mai, đào, nhiều năm nay người dân còn chọn thêm cây cảnh để chơi trong ngày Tết. Những cây cảnh có thế đẹp, hình dáng lạ thu hút được khá nhiều sự chú ý của dân chơi bon sai và các đại gia. Ngay từ đầu tháng Chạp vườn cây nhà ông Giáp đã tấp nập xe cộ ra vào mua và đặt hàng.
Ông Giáp giới thiệu nhiều cây có giá chục triệu đồng.
Dạo một vòng quanh vườn, ông cho chúng tôi đi hết ngạc nhiên này đến thú vị khác. Chỉ vào cây bưởi to nhất đang lúc lỉu những cam, quýt, phật thủ căng mọng ông khoe “đây là cây đẹp nhất trong vườn, cây này thường dành cho các đại gia chơi, giá khoảng chục triệu”.
Gần đấy có một cây nhỏ hơn, ông bảo cây đó chỉ năm triệu thôi, có người đặt mua rồi. Đi sâu hơn vào giữa vườn, ông chỉ vào một cây cao chỉ tới đầu gối nhưng mang trên mình cả cam cả phật thủ cười bảo: “làm cây 3 loại quả nhưng quả cam Ma lai bị rụng mất rồi, cây này có giá 1 triệu thôi”.
Năm ngoái ông làm 100 cây ngũ quả nhưng giá của nó chỉ tầm tầm, năm nay ông chỉ làm 50 cây, chủ yếu là cây to, có giá trung bình từ 5 đến 10 triệu. Bên cạnh đó ông cũng làm những cây nhỏ có 2, 3 loại quả, giá từ 700 đến 2 – 3 triệu đồng dành những người có thu nhập bình thường.
Trong vườn, ông Giáp còn ghép cam Canh với cam Ma Lai hoặc cam Canh với quýt, khiến cho nửa cây thì có màu đỏ chói, nửa cây thì có màu cam thật thú vị. Không chỉ vậy, chúng tôi còn ấn tượng khi có những cây thân bé như ngón tay, cao chỉ tầm 60 – 70 cm mà mang trên mình đến 3, 4 cân quả.
Cây ngũ quả có giá 5 - 7 triệu, hút khách chơi cảnh ngày Tết.
Để đáp ứng thị hiếu của người mua, ông Giáp có thể ghép các loại quả theo ý của khách hàng. Ngoài ra, ông còn cho khách thuê cây nữa. Cây thuê có giá thấp hơn cây bán khoảng 10 - 20% tùy từng loại, khi nào khách không chơi nữa thì ông lấy cây về, quả trên cây thuộc sở hữu của khách.
Ông chia sẻ: “Cây ngũ quả phù hợp với tâm linh của người Việt, để trong nhà lâu quả vẫn tươi nguyên vì nó nằm trên cây, ngoài ra trên cây còn có cả lộc và hoa biểu thị cho sự may mắn và có nhiều lộc nên nhiều người yêu thích. Hơn nữa năm nay đào, mai nở sớm nên cây cảnh khá đắt hàng”.
Năm nay, vườn cây của ông có cây nhị quả, tam quả, ngũ quả, thất quả. Ông dự định tết năm 2014 tới sẽ cho ra cây cửu quả - cây 9 loại quả.
Vào nghề từ năm 2001, sau rất nhiều cố gắng, ông Lê Đức Giáp đã nhân rộng được mô hình của mình ra khắp xã, huyện và các tỉnh khác như khu Tam Hưng (Thanh Oai), khu Trần Phú (Chương Mỹ), khu Cao Phong, Chi Lê (Hòa Bình)... Sắp tới, ông sẽ làm mô hình điểm ở khu nông trường mới Thanh Hà.
Từ năm 2007 - 2009, ông liên tục được Thủ tướng Chính phủ và UBND thành phố Hà Nội tặng bằng khen vì có thành tích thi đua sản xuất, kinh doanh giỏi.
Ông được Cục Trồng trọt (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) tặng bằng khen "Nhà vườn sáng tạo" năm 2010.
Đặc biệt, năm 2012, ông được vinh danh là một trong mười Công dân ưu tú của Thủ đô. Với ông, đây không chỉ là một vinh dự cá nhân mà là niềm tự hào của gia đình và địa phương.