Từ sáng sớm, dễ dàng bắt gặp khắp nơi ở Hà Nội những quầy bán bánh trôi, bánh chay. Là một nét văn hóa đi sâu vào lòng người dân từ lâu nên cứ đến Tết Hàn thực - 3.3 âm lịch hàng năm mọi người lại rộn ràng mua nguyên liệu về làm bánh.
Làm bánh trôi, bánh chay khá đơn giản, chỉ cần bột với nhân đường, đậu xanh vo viên lại, thả vào nồi nước đang sôi. Chờ cho bánh chín nổi lên thì vớt ra ăn kèm với vừng và dừa.
Nắm bắt được tâm lý người dân khi nhà không có điều kiện để làm bánh hoặc nhiều người "ngại" mà mọi con phố Thủ đô bày bán loại bánh gắn liền với truyền thống này với giá là 10.000 đồng/đĩa.
Tết Hàn thực 3.3 âm lịch có điển tích từ Trung Quốc. Đời Xuân Thu, vua Tấn Văn Công nước Tấn, gặp loạn phải bỏ nước lưu vong. Bấy giờ có một người hiền sĩ tên là Giới Tử Thôi, theo vua giúp đỡ mưu kế.
Một hôm, trên đường lánh nạn, lương thực cạn, Giới Tử Thôi phải lén cắt một miếng thịt đùi mình nấu lên dâng vua. Vua ăn xong hỏi ra mới biết, đem lòng cám kích vô cùng. Giới Tử Thôi theo phò Tấn Văn Công trong mười chín năm.
Về sau, Tấn Văn Công giành lại được ngôi báu trở về làm vua nước Tấn, phong thưởng rất hậu cho những người có công nhưng lại quên mất công lao của Giới Tử Thôi.
Giới Tử Thôi cũng không oán giận gì và về nhà đưa mẹ vào núi Điền Sơn ở ẩn. Tấn Văn Công về sau nhớ ra, cho người đi tìm.
Giới Tử Thôi không chịu rời Điền Sơn ra lĩnh thưởng, Tấn Văn Công hạ lệnh đốt rừng, ý muốn thúc ép Giới Tử Thôi phải ra, nhưng ông nhất định không chịu tuân mệnh, rốt cục cả hai mẹ con ông đều chết cháy.
Vua thương xót, lập miếu thờ và hạ lệnh trong dân gian phải kiêng đốt lửa ba ngày, chỉ ăn đồ ăn nguội đã nấu sẵn để tưởng niệm (khoảng từ mồng 3 tháng 3 đến mồng 5 tháng 3 Âm lịch hàng năm).
Ở Việt Nam cũng theo tục ấy và ăn Tết Hàn thực ngày mồng 3.3. Tuy nhiên, người ta chỉ làm bánh trôi hay bánh chay để thế cho đồ lạnh, nhưng chỉ cúng gia tiên, chứ không ai tưởng nhớ gì đến Giới Tử Thôi và vẫn nấu nướng chẳng có kiêng gì.
