Ba tháng trước, trong Quy hoạch cảng Dung Quất II, Khu kinh tế Dung Quất mở rộng (Chính phủ đã phê duyệt), Bảo tàng tổng hợp Quảng Ngãi từng đề xuất các cơ quan chức năng cần khảo sát, khai quật khảo cổ học trên bờ và dưới nước vùng biển Bình Châu. Trong nhiều năm qua có vô số mảnh gốm sứ cổ, có niên đại khác nhau trôi dạt vào bờ biển.
11 chậu men nâu nung chảy, kết dính với rạn đá san hô- vết tích minh chứng con tàu cổ này trước khi chìm đã bị cháy. Ảnh:Trí Tín.
Sau thời gian dài thu thập mẫu cổ vật để tìm hiểu, nghiên cứu, TS Đoàn Ngọc Khôi (Phó giám đốc Bảo tàng tổng hợp Quảng Ngãi) phát hiện vết tích cháy kết dính màu than đen, hiện tượng men bị nung chảy trên những mảnh vỡ gốm sứ ở nhiều giai đoạn lịch sử khác nhau. "Rõ ràng có nhiều tàu buôn chìm ở vùng biển Bình Châu. Trước khi tàu bị đắm có thể do hỏa hoạn hoặc bị cướp biển tấn công gây cháy tàu", TS Khôi nhận định.
Tháng 6/1999, Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch Quảng Ngãi phối hợp với Cục Di sản Văn hóa khảo sát con tàu chìm tại vùng biển thôn Châu Me, xã Bình Châu. Các chuyên gia lại phát hiện nhiều hiện vật gồm đồ đồng, đồ sứ, đồ đá, tiền cổ có niên đại từ thế kỷ 15 đến 17 và cả hộp sọ của con ngựa... Qua đo đạc, con tàu cổ này dài khoảng 21 mét, rộng 3,5 mét. Một số hiện vật khai quật từ chiếc tàu này đang được trưng bày, giới thiệu ở Bảo tàng lịch sử Quốc gia.
Chiếc tô men ngọc được trục vớt từ con tàu cổ chìm ở vùng biển thôn Châu Thuận Biển, xã Bình Châu. Ảnh:Trí Tín.
Đã từ lâu, người dân địa phương thường hay gọi xã Bình Châu là "làng cổ vật" bởi trong tủ nhà nào cũng có bình, lọ, chén, bát gốm sứ với nhiều niên đại khác nhau. Lão ngư Trương Quang Sở (80 tuổi) ở thôn Châu Thuận Biển cho biết, có khá nhiều ngư dân của làng chài đi lặn tôm, cá đã "trúng mánh" cổ vật.
Tháng 8/2010, công an đã phát hiện, bắt quả tang một xe tải đông lạnh (vốn dùng chở thủy sản) đang vận chuyển hơn 4.300 cổ vật gốm sứ men nâu đen, men xanh và trắng có niên đại thế kỷ 16-17. Số hàng này do hai người buôn bán cổ vật tỉnh Bình Định mua của ngư dân các làng chài xã Bình Châu trục vớt từ các tàu cổ bị đắm ở khu vực gần bờ của địa phương.
Lão ngư Trương Quang Sở (80 tuổi) ở thôn Châu Thuận Biển, kể chuyện nhiều ngư dân của làng chài đã lặn vớt được nhiều cổ vật. Ảnh:Trí Tín.
Nhiều ngư dân ở làng chài thôn Châu Thuận Biển thừa nhận, từng lặn vớt cổ vật từ lâu, song chưa bao giờ thấy món đồ nào có giá trị như ở dưới con tàu chìm nằm cách nhà mình chỉ 100 mét. Nghệ nhân Lâm Dũ Xênh, chuyên gia sưu tầm cổ vật tiết lộ, cổ vật gốm sứ càng có niên đại sớm, càng sâu tuổi, nhiều hoa văn trang trí công phu, nhất là gốm sứ men ngọc thì càng giá trị.