Trao đổi với chúng tôi, nhà nghiên cứu tâm lý Nguyễn An Chất - Giám đốc Công ty Tâm lý An Việt Sơn cho biết: “Trước thềm các kỳ thi nhất là thi tốt nghiệp THPT, thi tuyển sinh ĐH, rất nhiều thí sinh rơi vào trạng thái căng thắng, mệt mỏi, strees, trầm cảm, xung đột với gia đình, phải tìm đến các chuyên gia, bác sĩ tâm lý xin tư vấn.
Hầu hết các em bị rối loạn ăn uống, rối loạn giấc ngủ, rối loạn tập trung do áp lực học tập căng thẳng, áp lực thi cử, áp lực từ gia đình, nhà trường và xã hội. Một số trẻ lại rơi vào trạng thái “quên tạm thời.”
Loại bỏ áp lực từ gia đình
Theo nhà nghiên cứu tâm lý Nguyễn An Chất, gia đình có vai trò vô cùng quan trọng với tiến trình sinh trưởng và phát triển của một con người. Gia đình là môi trường tốt giúp trẻ vượt qua những căng thẳng, lo âu, áp lực trong cuộc sống, học tập và thi cử nhưng cũng là nơi có thể “dìm chết” trẻ trong những áp lực tự tạo từ phía gia đình.
Đứng trước mỗi kỳ thi, nhất là các kỳ thi quan trọng, thí sinh không chỉ phải đối diện với áp lực từ chính bản thân mình mà còn phải đối diện với áp lực từ phía gia đình, bạn bè, thầy cô và xã hội. Tất cả những dồn nén này khiến thí sinh mệt mỏi, căng thẳng, strees, trầm cảm…
Nhà nghiên cứu tâm lý Nguyễn An Chất - Giám đốc Công ty Tâm lý An Việt Sơn
“Không ít bậc phụ huynh kỳ vọng và đặt quá nhiều niềm tin lên vai con. Họ muốn con cái họ phải là người giỏi nhất, phải thi đỗ với điểm số cao nhất, phải làm rạng danh cho gia đình, dòng họ. Họ ép buộc con học triền miên sớm tối, không có thời gian nghỉ ngơi và khi con không đạt được những kỳ vọng như mong muốn, họ buồn phiền, trách móc con cái.
Sự kỳ vọng quá cao của bố mẹ vô hình chung đặt lên vai trẻ những áp lực tâm lý quá lớn. Có nhiều thí sinh tìm đến với chúng tôi tâm sự rằng, nếu thi không đạt điểm cao sẽ làm bố mẹ đau lòng lắm và là đứa con bất hiếu.
Điều đáng nói hơn là áp lực từ gia đình khiến các em dần mất đi sự tự chủ, tự tin của bản thân, gây tổn thương sâu sắc trong suy nghĩ và nhận thức. Khi trẻ sống mãi trong sự áp đặt và áp lực sẽ phải cố gắng "gồng mình" lên để đáp ứng, hoặc mặc kệ, hoặc miễn cưỡng làm chống đối.
Không những thế, trẻ còn mất dần hưng phấn, bị dập tắt mọi đam mê của bản thân, sống không có chủ kiến và quen dần với thói chỉ đâu đánh đó…”
Cũng theo nhà nghiên cứu tâm lý Nguyễn An Chất, cha mẹ thay vì tạo áp lực cho con cái hãy biết lắng nghe con, động viên, khích lệ con kịp thời trước những thời điểm bước ngoặt của cuộc đời.
Các bậc cha mẹ cần đặt mình vào vị trí của con để hiểu được những lo lắng trong mùa thi cần giải tỏa nhằm chia sẻ cùng con. Cha mẹ hãy sát cánh với con trong mùa ôn thi bằng những việc làm cụ thể, cần thiết như nhắc nhở con dậy sớm học bài, ngủ nghỉ đúng giờ, không nên học ôn quá khuya ảnh hưởng đến chất lượng kỳ thi…
Ảnh minh họa
Không ép trẻ “nạp” đến “quá tải”
Theo nhà nghiên cứu tâm lý Nguyễn An Chất, trước 18 tuổi, cơ thể của trẻ chưa phát triển hoàn thiện và biệt hóa hoàn toàn. Bộ não, cơ bắp, mạch máu... chưa hoàn chỉnh. Thời điểm này, tâm sinh lý của trẻ đang là lúc nhạy cảm, dễ xúc động, bồng bột nhất…
Các bậc phụ huynh cần quan tâm chăm sóc con, nắm bắt những thay đổi về mặt tâm sinh lý để có những uốn nắn kịp thời.
“Trước các kỳ thi, các thí sinh nên duy trì chế độ sinh hoạt điều độ. Học, ăn, ngủ theo giờ. Không nên học khuya quá 12 giờ đêm, ngủ đảm bảo 8 tiếng/ngày để cho bộ não khỏe mạnh và hoạt động tốt. Chế độ ăn nên vừa phải để tránh trì trệ cho bộ não và ì ạch cho cơ thể.
Khi ôn tập, thí sinh nên chủ động thay đổi không gian, vị trí để tạo cảm giác thư giãn, thoải mái cho bản thân. Trước ngày thi nên đi ngủ sớm để giữ tinh thần sảng khoái..." Nhà nghiên cứu tâm lý Nguyễn An Chất nhấn mạnh.
Đừng cho trẻ thấy mình là người vô dụng, kém cỏi
Nhà nghiên cứu tâm lý Nguyễn An Chất cũng đặc biệt nhấn mạnh, trẻ ở độ tuổi thanh thiếu niên dễ nhạy cảm và xúc động. Một lời nói, một hành động quá đáng của người lớn cũng dễ khiến trẻ bị tổn thương sâu sắc.
Khi gặp những tổn thương về tinh thần, phần lớn trẻ phải tự vượt qua những căng thẳng và tự hồi phục. Tuy nhiên, những việc này sẽ tác động không tốt về sau. Những biểu hiện thường thấy là trẻ sẽ rơi vào trầm cảm lo âu, buồn phiền, giao tiếp xã hội kém đi, kết quả học suy giảm mạnh...
Không những thế, việc trẻ cảm thấy thua kém với bạn bè, tự ti với bản thân, cảm thấy mắc tội với gia đình vì mình là người vô dụng sẽ dẫn đến việc tự tử.
Trong các nghiên cứu về tâm lý, tâm thần ở Việt Nam, cho thấy áp lực học tập là một trong những nguyên nhân cao nhất đưa đến việc tự tử ở trẻ.
