Đừng bắt sinh viên trở thành… bác sĩ bằng mọi giá

Tiến sĩ, bác sĩ chuyên khoa 2, Phó Giám đốc Bệnh viện Ung bướu TP. Hồ Chí Minh Đặng Huy Quốc Thịnh đã có những nhìn nhận thẳng thắn trước vấn đề “bác sĩ King Kong” với đầu vào 13 điểm của hệ thống đào tạo ngoài công lập.

Với trải nghiệm của một người đã qua các học hàm học vị trong ngành Y, đồng thời là một bác sĩ lâu năm trong ngành ung thư, BS Thịnh đã nhìn vấn đề ở mọi góc độ của nó.

Ngay cả trường công lập cũng đang còn nhiều lo ngại

Là một bác sĩ uy tín, một tiến sĩ của ngành Y, bác sĩ có thể lý giải tại sao những trường Y chính thống thường chọn đầu vào với số điểm rất cao, thưa bác sĩ?

Câu hỏi này từ bấy lâu nay người dân hay bất cứ ai dù ngoài ngành Y cũng đã hiểu tại sao rồi. Ngành Y tiếp cận sức khỏe và tính mạng con người nên đòi hỏi những người được quyền can thiệp về mặt sức khỏe trên người bệnh phải có một nền tảng kiến thức vững vàng.

Chọn đầu vào cao để nói rằng các em đó phải có nền tảng về mặt kiến thức và tư duy tốt. Tuy nhiên, đầu vào chỉ nói lên một phần còn đầu ra như thế nào mới là quan trọng.

Có một thực tế, ngay trong các trường công lập, là đầu vào bao nhiêu thì đầu ra cũng gần như bấy nhiêu. Tức là đã vào được trường Y thì hầu hết đều trở thành bác sĩ.

6 năm học, đòi hỏi các sinh viên phải cực kỳ nỗ lực, học ngày học đêm, học lý thuyết, thực hành, trực, đòi hỏi phải dùng sức nhiều lắm. Nhưng chất lượng của đầu ra nhiều khi không đồng đều. Nhiều em bộc lộ những hạn chế nhưng vẫn đạt được tiêu chí tốt nghiệp.

Phải có sự sàng lọc tốt trong các kỳ thi trong trường mới có thể cung cấp cho xã hội những bác sĩ có nền tảng, có chuyên môn được.

Nói chung ngành gì cũng có thể chấp nhận những người có chuyên môn trung bình hoặc yếu nhưng ngành Y thì không được phép.

Chữa bệnh cho một con người không giống sửa cái xe. Ngành y mổ sai, mà sửa chữa việc mổ sai gần như là không thể. Anh cắt một quả thận trật lất mà không biết do kiến thức sẽ gây tai hại đến cả cuộc đời người bệnh.

Không có nước nào trên thế giới coi đào tạo ngành Y là dễ dàng cả, nếu không muốn nói, họ coi là ngành khó nhất trong tất cả các ngành mà họ đào tạo. Và học Y là học suốt đời.

Ai vào trường Y cũng thành bác sĩ. Rồi đây các bạn đầu vào 13 điểm cũng sẽ tốt nghiệp và cũng thành bác sĩ. Lo ngại của ông về vấn đề này, cụ thể là gì, thưa bác sĩ?

Đào tạo đầu vào sinh viên Y khoa với 13 điểm là rất không nên, rất khó, vì đầu vào yếu như thế thì khó có thể theo chương trình học y khoa vốn rất nặng nề. Đó là một khối lượng kiến thức khổng lồ, đòi hỏi các em tiếp cận thông tin qua kỹ năng ngoại ngữ nữa.

Có một thực trạng hiện nay, do nhu cầu nhân lực ngành y tế quá lớn nên ngay cả các trường đại học, nhất là những trường có kinh nghiệm đào tạo y khoa lâu đời cũng đã tăng số lượng đào tạo lên rất nhiều.

Hơn 10 năm trước đây, một trường đại học chỉ tiếp nhận 250 đến 300 sinh viên mỗi khóa, giờ có thể tăng lên 500 thậm chí 700 bác sĩ.

Vấn đề ở đây là, các cơ sở đáp ứng cho việc thực hành với số lượng đông sinh viên như thế thì không đáp ứng nổi.

Khi thực tập, các em sẽ gần hơn với công việc của mình rất nhiều vì ngành y là ngành thực hành.Nhưng thực tế, quá đông sinh viên, các em không thể có môi trường thực hành tốt được.

Đó là cái khó khăn của ngành y và đào tạo ngành y, tức là thiếu các cơ sở thực hành để các em thực tập một cách đúng mức do số lượng đào tạo quá nhiều. Đã có nhiều em sinh viên đi thực tập chỉ đứng, nghe, nhìn mà không được tiếp cận, được khám nhiều.

Anh cứ tưởng tượng một bệnh nhân, vài ba sinh viên thăm hỏi và khám thì không vấn đề gì. Nhưng khoảng chục em trở lên, bệnh nhân sẽ bị làm phiền. Và nếu không làm phiền thì cũng chỉ vài trong số đó được tiếp cận, được khám mà thôi.

Việc chú trọng chất lượng đào tạo đã gặp phải những vấn đề như thế, nên việc đào tạo tràn lan sẽ khó có thể đáp ứng được chất lượng bác sĩ khi vào công việc.

Thầy giỏi mà trò kém cũng khó có kết quả tốt

Thiếu cơ sở thực tập là một thực tế. Nhưng thiếu thầy dạy, có là một thực tế không, thưa bác sĩ?

Các trường ngoài công lập, đội ngũ giảng viên có đủ năng lực và kinh nghiệm để giảng dạy y khoa hay không vẫn là một câu hỏi lớn. Vì đến thời điểm này, giảng viên các đại học y khoa chính quy cũng chỉ toàn tâm toàn ý cho trường.

Mà cho dù thầy có giỏi mà trò đầu vào thấp thì cũng khó mà có kết quả tốt. Nên đầu vào thấp, khó có thể kiểm soát được chất lượng đào tạo.

Ở nước ngoài, các trường đại học tư đào tạo y khoa rất bài bản. Còn mình, có những giai đoạn dư luận xã hội phản ánh rất nhiều về các trường ngoài công lập đào tạo các ngành khác không chỉ là y khoa, cũng đã tồn tại những vấn đề không ổn.

Vậy có 2 vấn đề: Chỉ vì ai vào trường cũng ra thành bác sĩ – sẽ làm hại bệnh nhân sau này.

Còn nếu trong quá trình học, các bạn ấy không theo được, bị sàng lọc, do ngành y đòi hỏi cao, có phải vô tình các trường này đang làm mất thời gian của các em sinh viên và đang đem con bỏ chợ không?

Đừng trở thành bác sĩ bằng mọi giá. Nếu nhà trường đủ nguồn lực để giảng dạy về lý thuyết, cũng như có đủ cơ sở thực tế để thực hành, thì cứ mở rộng đào tạo, tôi ủng hộ. Còn thiếu, thì xin đừng.

Những người có chuyên môn cao như bác sĩ, xin được hỏi, có thời gian để đi dạy trường tư không?

Chắc chắn là không. Chúng tôi là bác sĩ cơ hữu tại bệnh viện, ngay cả các đại học Y khoa mời giảng dạy giống như bác sĩ thỉnh giảng cho sinh viên y khoa và sau đại học, chúng tôi đã cảm thấy bị áp lực về công việc, thời gian và rất khó.

Thứ 2, khi chúng tôi chỉ là những cộng tác viên ở các cơ sở đó thì chắc chắn sẽ không tạo thành cơ sở để gắn kết. Mà trong ngành y, không toàn tâm toàn ý mà đào tạo thì chắc chắn không ổn. Nó còn là y đức nữa.

Các trường đã mở lớp ra thì phải có lực lượng chuyên môn cơ hữu chứ đừng trông mong vào các bác sĩ hàng đầu này nọ sẽ về dạy vài ba bài.

Đừng nói rằng trường chúng tôi mời được ông này ông kia về giảng dạy thế này thế nọ mà phải có lực lượng nòng cốt ở đó làm nền tảng.

Ở bệnh viện ung bướu TP. Hồ Chí Minh, có quá tải… sinh viên thực tập không, thưa bác sĩ?

Tôi nói thẳng, không riêng gì Ung bướu các bệnh viện trên thành phố này cũng đã quá tải sinh viên thực tập rồi.

Các em học lý thuyết thì nhiều nhưng cơ sở thực hành hiện tại đang thiếu. Điều đó sẽ tổn thất cho các em nhưng cũng là tổn thất cho các bệnh nhân sau này được các em chữa.

Học lý thuyết thì học ở đâu cũng được nhưng thực hành mà không có nơi có chỗ thì các em sẽ bị khuyết hổng rất nhiều. Các trường ấy nên nghiên cứu chuyện này.

Do đó khi mà những trường ngoài công lập muốn đào tạo Y khoa phải khảo sát các cơ sở y tế cho các em thực hành. Nếu đảm đương được, và làm việc một cách kỹ càng với các cơ sở để họ tiếp nhận các em thì hãy tuyển sinh.

Tôi nghĩ Bộ Giáo dục Đào tạo và Bộ Y tế khi thẩm định họ phải biết chuyện này và khuyến cáo với các trường đào tạo bác sĩ y khoa để xem cơ sở thực hành nó ở đâu.

Vấn đề ở đây là trách nhiệm của người có quyết định cao nhất. Nếu tất cả cùng nhìn về một hướng, tăng nguồn lực của ngành y tế, đảm bảo chất lượng đào tạo, việc cho phép đào tạo ngoài y khoa tôi nghĩ cũng hợp lý thôi.

Nhưng đối với những người làm công tác lâu năm trong ngành y như tôi đều băn khoăn về chất lượng đào tạo của những trường ngoài công lập khi mà nguồn lực đào tạo của họ, vẫn còn không ít lo ngại.

Như bác sĩ nói, ngành y có những đặc thù riêng và đòi hỏi cao. Vậy, trong công tác đào tạo, khi ngành y chỉ là một khoa của một trường ngoài công lập, có phải là điều đáng suy nghĩ nhiều hơn không?

Nên suy nghĩ nghiêm túc điều này. Trên thế giới, ví dụ như trường đại học Harvard, cũng có ngành y nhưng lại là một trường Y riêng thuộc Harvard.

Còn nếu một đại học mà có khoa Y, thì khó tập trung mà đào tạo bài bản được. Vậy nên, tôi vẫn muốn nhắc lại, đừng bắt sinh viên phải trở thành bác sĩ bằng mọi giá như vậy!

Xin cảm ơn bác sĩ!