Nhân vật chính của vụ án không ai khác ngoài vị cựu Cục trưởng Cục Hàng hải, cựu Chủ tịch HĐTV Vinalines Dương Chí Dũng. Đây là một kết cục buồn cho câu chuyện về một gia đình danh giá ở đất cảng Hải Phòng.
Từ anh công nhân đến ông cục trưởng
Dù sự việc xảy ra từ nhiều năm trước, nhưng câu chuyện về món nợ khổng lồ Vinalines đến nay vẫn nóng từ trong nghị trường Quốc hội ra ngoài xã hội. Bởi hậu quả mà Vinalines để lại cho nền kinh tế đất nước là quá nặng nề với món nợ lên tới hàng ngàn tỉ đồng và có nguy cơ dẫn đến phá sản một doanh nghiệp vận tải biển lớn của đất nước. Một trong những nguyên nhân đẩy ''con tàu'' Vinalines chìm sâu trong nợ nần đó chính là “thuyền trưởng” Dương Chí Dũng - đã tìm cách đục khoét con tàu đó để làm của riêng.
Khi ông Dương Chí Dũng còn đương chức, người ta chỉ biết ông được sinh ra trong một gia đình danh giá, là con trai cả nguyên Giám đốc Công an Hải phòng Dương Khắc Thụ, các anh em đều là những người thành đạt trong ngành công an. Thế nhưng, ít ai biết được rằng tiến trình quan lộ của Dương Chí Dũng không phẳng lỳ, không hẳn là đi lên bằng chính năng lực của mình, mà cũng phần nào dựa vào sự kính nể của người khác đối với ông Dương Khắc Thụ.
Dương Chí Dũng bị bắt ngày 4/9/2012, sau gần 3 tháng lẩn trốn và bị truy nã quốc tế.
Bằng chứng là sau khi tốt nghiệp phổ thông, ông Dũng không vào được đại học. Vào thời điểm những năm cuối thập niên 80 - đầu 90 của thế kỷ trước, khi nền kinh tế đất nước còn muôn vàn khó khăn thì việc kiếm được một suất đi lao động xuất khẩu ở những nước Đông Âu có thể được coi là một cơ hội đổi đời, một cơ hội mang giàu sang, phú quý về cho cả gia đình, dòng họ. Không tiến thân được bằng con đường học hành, Dương Chí Dũng đã chọn con đường đi lao động xuất khẩu ở CHDC Đức.
Nhưng thật không may cho ông là mới chân ướt chân ráo sang CHDC Đức không bao lâu thì bức tường Berlin sụp đổ. Một làn sóng di cư ồ ạt từ Đông Đức sang Tây Đức, công xưởng, nhà máy phía Đông Đức bị đình trệ, đóng cửa vì không theo kịp tiến bộ khoa học kỹ thuật của Tây Đức, người lao động từ các nước đến Đông Đức làm thuê bắt đầu rơi vào tình trạng thất nghiệp và bị kỳ thị, buộc phải trở về nước.
Ông Dương Chí Dũng cũng nằm trong nhóm những người phải trở về. Sau khi trở về nước, Dương Chí Dũng xin được vào làm tại văn phòng Công đoàn Cảng Hải phòng. Đầu năm 1994, ông về làm cán bộ tại Tổng Công ty Xây dựng đường thủy (lúc đó là Liên hiệp các Xí nghiệp nạo vét), cũng trong năm này ông được đưa về Công ty nạo vét sông 1 làm phó giám đốc.
Biết rằng dù có sự trợ giúp tốt đến mấy đến từ gia đình, dòng họ, nhưng không thể tiến thân trong sự nghiệp khi chỉ có trong tay tấm bằng tốt nghiệp THPT, do đó trong thời gian này ông Dương Chí Dũng đã đi học lớp tại chức tại ĐH Hàng hải và sau đó làm luôn luận văn thạc sĩ, rồi tiến sĩ kinh doanh thương mại. Từ những tấm bằng này, ông đã được bổ nhiệm làm Giám đốc Công ty nạo vét sông 1 rồi sau đó là Tổng Giám đốc Tổng Công ty Xây dựng đường thủy (Vinawaco).
Những tưởng với học hàm tiến sĩ kinh tế, Dương Chí Dũng phải đủ tài năng để lãnh đạo Công ty làm ăn phát đạt. Nhưng không, trong thời gian ông làm TGĐ Vinawaco, Cty này liên tục rơi vào thua lỗ nặng nề, đơn thư kiện cáo khắp nơi. Đến tận thời điểm này, hậu quả của món nợ từ thời ông Dương Chí Dũng để lại cho Vinawaco vẫn là một gánh nặng khổng lồ, khiến doanh nghiệp này nhiều lần phải đề nghị Bộ GTVT khoanh lại chờ xử lý.
Lẽ ra với món nợ như vậy, tiến sĩ kinh tế Dương Chí Dũng phải ở lại để tìm cách tháo gỡ, giải quyết hậu quả cho Vinawaco. Nhưng vị tiến sĩ kinh tế này đã “tháo chạy” khỏi Vinawaco theo cách leo lên một vị trí cao hơn, quyền lực hơn và lẽ đương nhiên là có quyền quyết định số tiền của Nhà nước nhiều hơn, đó là làm TGĐ rồi Chủ tịch HĐTV Vinalines, bỏ mặc cho người kế nhiệm giải quyết hậu quả tại Vinawaco.
Khi câu chuyện tham ô, tham nhũng, cố ý làm trái của ông Dương Chí Dũng xảy ra ở Vinalines khiến doanh nghiệp này liên tục thua lỗ, gánh món nợ cả ngàn tỉ đồng bắt đầu vỡ lở, một lần nữa ông Dương Chí Dũng lại áp dụng kịch bản đúng như khi còn làm TGĐ Vinawaco – tìm cách leo lên vị trí cao hơn nhằm thoát thân.
Và đúng như vậy, ông tiến sĩ Dương Chí Dũng đã được Bộ GTVT bổ nhiệm làm Cục trưởng Cục Hàng hải. Thế nhưng lần này, ông Dũng đã không thoát, bị cơ quan điều tra lần ra những sai phạm và ra quyết định bắt giam để điều tra.
Sụp đổ cả một gia đình danh giá
Sau khi khởi tố vụ án, cơ quan điều tra đã làm rõ những hành vi cố ý làm trái các quy định của nhà nước về quản lý kinh tế, gây hậu quả nghiêm trọng và tham ô tài sản của Dương Chí Dũng tại Vinalines bao gồm: Cố ý làm trái các quy định của Nhà nước trong việc phê duyệt đầu tư xây dựng nhà máy sửa chữa tàu biển phía nam với tổng vốn đầu tư gần 4.000 tỉ đồng; cố ý làm trái và tham ô trong việc mua ụ nổi N83 gây thiệt hại cho nhà nước số tiền gần 400 tỉ đồng.
Trong thương vụ này, ông Dương Chí Dũng đã chỉ đạo các đồng phạm nâng khống số tiền mua ụ nổi để tham ô 1,6 triệu USD chia nhau. Sau khi phát hiện hành vi tham ô, cơ quan điều tra đã lần theo số tiền để xem Dương Chí Dũng sử dụng vào mục đích gì.
Quá trình điều tra cho thấy ông Dương Chí Dũng sử dụng một phần số tiền tham ô để mua tặng cô “bồ nhí” có tên Ph.T.T - người đã có con riêng với Dương Chí Dũng - 2 căn hộ chung cư: Một căn tại tầng 29 tháp B tòa nhà Skycity, Láng Hạ, Hà Nội; một căn tại tòa nhà Pacific, Lý Thường Kiệt, Hà Nội.
Câu chuyện về cô người tình Ph.T.T cũng là một dấu mốc gây nên bước ngoặt của cuộc đời Dương Chí Dũng. Cô gái này sinh năm 1982, quê ở huyện Thiệu Hóa, Thanh Hóa trong một gia đình có hoàn cảnh kinh tế hết sức khó khăn. Chính vì thế, Ph.T.T chỉ học đến lớp 10 thì phải bỏ học giữa chừng và được một người họ hàng đón ra Hà Nội làm giúp việc gia đình.
Sau khi ra Hà Nội, quen với cuộc sống đô thị, Ph.T.T đã bắt đầu thấy chán cảnh làm người giúp việc nên đã bỏ gia đình người thân, xin ra ngoài thuê nhà ở riêng và đi làm tiếp viên cho một số nhà hàng ăn uống. Trong một lần đi nhậu, Dương Chí Dũng tình cờ gặp Ph.T.T và yêu cầu Ph.T.T tiếp rượu.
Thấy cô gái nói chuyện có duyên, Dương Chí Dũng đã phải lòng và sau đó hai người đến với nhau. Ph.T.T đã sinh cho Dương Chí Dũng một đứa con trai. Có lẽ vì sự ràng buộc đó nên Dương Chí Dũng đã tìm mọi cách cung phụng cho cô bồ nhí không công ăn việc làm và đứa con trai ngoài giá thú của mình.
Dương Chí Dũng đã đưa tiền để Ph.T.T mua, đứng tên 2 căn hộ cao cấp. Điều ấy cho thấy cô gái này được Dương Chí Dũng cưng chiều đến mức nào và có lẽ chính vì động lực kiếm tiền nuôi cô bồ này nên ông Dũng đã rơi vào con đường phạm tội.
Việc Dương Chí Dũng phạm tội đã kéo theo sự sụp đổ của gia đình họ Dương vốn khá danh giá ở Hải Phòng. Khi biết anh trai mình phạm tội và chắc chắn sẽ bị bắt giam, em trai Dương Chí Dũng là đại tá Dương Tự Trọng - lúc đó đang là Phó Cục trưởng Cục Cảnh sát QLHC, nguyên Phó GĐ CA TP.Hải Phòng, do không thể làm ngơ trước cảnh anh trai mình bị bắt, nên đã tổ chức các đệ tử - trong đó có cả những người vốn là thuộc hạ dưới quyền - tổ chức cho Dương Chí Dũng trốn đi nước ngoài.
Cũng phải nói rằng, trước khi xảy ra vụ việc với Dương Chí Dũng, ông Dương Tự Trọng được đánh giá là một cán bộ công an có năng lực và có thể đảm nhiệm những chức vụ quan trọng trong ngành công an. Nếu như không xảy ra vụ án tham ô, cố ý làm trái ở Vinalines mà thủ phạm là ông Dương Chí Dũng thì tương lai của ông Dương Tự Trọng sẽ rất xán lạn.
Vụ việc vỡ lở, ông Dương Tự Trọng và các tay chân thân tín bị bắt giam về tội “tổ chức cho người khác trốn đi nước ngoài”. Không dừng ở đó, những việc làm của Dương Chí Dũng cũng làm liên lụy đến đại tá Nguyễn Bình Kiên - Phó GĐ CA TP.Hải Phòng, đồng thời cũng là em rể của Dương Chí Dũng, khiến ông này cũng bị khai trừ Đảng, cách chức và về hưu sớm.
Là người anh cả trong một gia đình danh giá, nhưng từ chuyện bồ bịch dẫn đến phạm tội, Dương Chí Dũng không chỉ làm tiêu tan sự nghiệp bản thân và của các em mình mà còn khiến nhiều người phải rơi vào vòng tù tội, trả giá cho hành vi vi phạm pháp luật của cá nhân mình.
