Hồng hoàng hay phượng hoàng đất (danh pháp hai phần: Buceros bicornis) là thành viên to lớn nhất trong họ Hồng hoàng (Bucerotidae).
Hồng hoàng sinh sống trong các khu rừng của Ấn Độ, Đông Nam Á và miền nam Trung Quốc.
Kích thước to lớn và màu sắc đầy ấn tượng đã góp phần làm cho chúng trở thành một phần trong văn hóa và nghi lễ của một số các bộ lạc địa phương.
Hồng hoàng sống khá thọ với tuổi thọ đạt tới 50 năm trong điều kiện nuôi nhốt.
Chim Hồng hoàng là loài chim lớn, có thể dài tới 95–120 cm (38-47 inch), với sải cánh dài tới 152 cm (60 inch) và cân nặng 2,15–4 kg (4,7-8,8 lb).
Đặc trưng nổi bật nhất của hồng hoàng là phần mũ mỏ màu vàng tươi và đen trên đỉnh chiếc mỏ lớn của nó.
Mũ mỏ rỗng và chưa rõ mục đích để làm gì mặc dù người ta tin rằng nó là kết quả của chọn lọc giới tính.
Hồng hoàng mái nhỏ hơn và có mắt màu xanh lam thay vì mắt đỏ.
Hồng hoàng trống rỉa lông để bôi chất nhờn màu vàng vào lông cánh sơ cấp cũng như mỏ để làm cho chúng có màu vàng tươi
Hồng hoàng mái làm tổ trong lỗ rỗng trên thân các cây lớn và miệng tổ được bịt bằng một lớp trát bằng phân.
Nó tự giam mình trong tổ cho tới khi chim non phát triển tương đối, dựa trên thức ăn cho chim trống đem về thông qua khe nứt trong lớp trát.
Trong thời kỳ này chim mái trải qua thời kỳ rụng lông hoàn toàn. Mỗi lứa đẻ gồm 1 tới 2 trứng và được ấp trong 38-40 ngày.
Hồng hoàng tạo thành các cặp một vợ một chồng nhưng sống thành bầy từ 2-40 cá thể.
Một số bộ lạc địa phương là nguồn đe dọa đối với hồng hoàng do họ săn bắt hồng hoàng vì một số bộ phận khác nhau của chúng.
Máu của chim non được cho là có tác dụng an ủi đối với những linh hồn quá cố và trước hôn lễ, những người đàn ông của một số bộ lạc tại Ấn Độ sử dụng lông của chúng để làm mũ đội đầu, còn đầu hồng hoàng cũng hay bị dùng làm vật trang trí.
Hiện nay, số lượng Hồng hoàng còn lại không nhiều. Trong những năm gần đây ở nhiều nơi đã trở nên rất hiếm hoặc không còn gặp do nơi sống bị tác động mạnh, bị thu hẹp và bị săn bắt.
Tại Vườn chim Việt (Đông Mỹ, Thanh Trì, Hà Nội) đang nuôi dưỡng 4 cá thể Hồng Hoàng để phục vụ nghiên cứu.
“Hồng Hoàng là loài chim quý đang trên đà tuyệt chủng, hiện nay, chúng tôi đang nghiên cứu để có thể gây giống cho loài chim này” – anh Giáp, chủ trang trại Vườn chim Việt cho biết.
Dưới đây là một số hỉnh ảnh Hồng Hoàng được nuôi dưỡng tại Vườn chim Việt:
