Chẳng thế mà số ca tự tử bằng lá ngón năm 2012 của Điện Biên Đông lên tới 486 ca khiến 49 người tử vong. Năm 2013, do huyện làm tốt công tác tuyên truyền và đề ra một số giải pháp nên số ca tự tử bằng lá ngón đã giảm (tính đến 30/10/2013) còn 148 ca, làm 25 người tử vong.
Tự tử vì… phim “Truyền thuyết Ju Mông”
Một ngày cuối năm, chúng tôi có mặt tại Trung tâm Y tế huyện Điện Biên Đông. Nơi đã cấp cứu nhiều ca tự tử bằng lá ngón, nạn nhân chủ yếu là người dân tộc Mông ở mọi lứa tuổi: người già, phụ nữ, trẻ em, học sinh… thậm chí có cả những người là cán bộ nhà nước. Họ tìm đến lá ngón như một giải pháp để giải thoát bế tắc, giải quyết mọi mâu thuẫn nảy sinh trong cuộc sống; giải thoát cả những ước mơ, kỳ vọng...
Kể về những lần cấp cứu bệnh nhân tự tử lá ngón, ông Nguyễn Văn Minh, Giám đốc Trung tâm Y tế huyện Điện Biên Đông, cho biết: Năm nào Trung tâm cũng cấp cứu rửa ruột cho hàng trăm ca bệnh nhân tự tử bằng lá ngón. Có những người tự tử đến 2, 3 lần nhưng không thành vì may mắn được người nhà phát hiện sớm đưa đi cấp cứu kịp thời. Năm trước có một ca, nạn nhân là bé gái 13 tuổi, dân tộc Mông, ở xã Sa Dung tự tử vì không được thấy Ju Mông - một nhân vật trong phim “Truyền thuyết Ju Mông” của Hàn Quốc. Cô bé đã may mắn được cứu sống.
Dân tộc Mông có một truyền thuyết kể rằng: Sau khi ăn lá ngón chết đi sẽ được lên thiên đàng, được gặp chúa trời và mọi nỗi oan khuất, uất ức cũng như ước mơ của con người đều được hóa giải. Chính vì vậy mà có trăm ngàn nguyên nhân khác như: thất tình, vợ chồng xô xát nhau, hàng xóm láng giềng va chạm nhẹ, xin tiền bố mẹ mua điện thoại không cho, nam nữ chê nhau xấu xí… cũng ăn lá ngón tự tử.
Độ cuối năm 2012, nguyên Phó Chủ tịch UBND xã Háng Lìa, Giàng Sáy Pụa cũng đã tự tử bằng lá ngón, chỉ vì hai vợ chồng không thống nhất được việc bán đất gần khu trụ sở UBND xã. Sau khi cãi nhau, hai vợ chồng mỗi người một ngả cùng đi tìm lá ngón. Vợ của Sáy Pụa đang định đưa lá ngón vào miệng thì con trai tìm thấy và thông báo bố đã chết vì ăn lá ngón, mẹ về ngay.
Chiến dịch bài trừ lá ngón
Theo thống kê của Trung tâm Y tế huyện, có 10/14 xã của Điện Biên Đông năm nào cũng có ca tự tử bằng lá ngón và xã có số ca tử vong cao nhất trong các năm qua là Sa Dung, Tìa Dình. UBND huyện đã chỉ đạo Huyện đoàn phối hợp với các ban, ngành đoàn thể và Trung tâm Y tế huyện mở chiến dịch phá nhổ lá ngón có quy mô như phá nhổ cây thuốc phiện.
Lá ngón hoa vàng, một loại độc dược hiện có nhiều ở Điện Biên Đông.
Cũng theo ông Nguyễn Văn Minh, Giám đốc Trung tâm Y tế huyện Điện Biên Đông: Chỉ cần một nắm lá ngón là có thể làm chết cả bản hàng trăm người. Lá ngón rất độc, sau khi phá nhổ đốt cháy hít phải khói cũng nguy hại đến tính mạng, đào chôn xuống đất cũng làm ô nhiễm đất, đặc biệt là phải tránh nguồn nước đầu nguồn. Song lá ngón lại có một sức sống vô cùng mãnh liệt, chỉ cần một mắt còn sót lại hay dây còn để sót lại trên mặt đất thì chúng cũng có thể mọc thành bụi mới và phát triển còn mạnh mẽ hơn ban đầu.
Mục đích của việc phá nhổ cây lá ngón là để người dân trong lúc mất bình tĩnh không thấy lá ngón sẽ bỏ ý định tự tử. Ngoài biện pháp mở chiến dịch phá nhổ cây lá ngón, Điện Biên Đông còn đưa tác hại và những hệ lụy của việc tự tử bằng lá ngón vào trong chương trình giảng dạy tại các trường tiểu học và THCS, THPT nhằm giáo dục kĩ năng sống và nâng cao ý thức trách nhiệm với bản thân, gia đình và cộng đồng trước những hành vi cực đoan dẫn đến những cái chết không đáng có cho học sinh. Năm 2013, tỷ lệ ăn lá ngón của học sinh giảm hơn 80% so với năm 2012.
Ông Vàng A Chống, Bí thư Đảng ủy xã Keo Lôm mong muốn: Chiến dịch phá nhổ cây lá ngón của huyện được diễn ra thường xuyên và hướng dẫn người dân biết cách tiêu hủy loại cây độc dược một cách phổ biến rộng rãi đến từng bản, từng hộ gia đình; tuyên truyền tốt đến các dòng họ và kí kết hương ước của bản.
Thiết nghĩ, việc mở chiến dịch phá nhổ cây lá ngón sẽ là không quá khó vì tất cả mọi người dân đều hiểu tác hại của chúng cũng như việc không ai mong muốn gia đình mất đi người thân chỉ vì một phút nông nổi “cả giận mất khôn”, nên cần được thực hiện thường xuyên và hướng dẫn nhân dân cách tiêu hủy an toàn. Và hơn bao giờ hết, tự các địa phương phải tìm ra con đường sáng cho riêng mình, đặc biệt là việc ngăn chặn những cái chết rất phi lý từ lá ngón.
