Điều đáng nói là Luật Hiến, ghép mô, tạng cấm tuyệt đối việc mua bán tinh trùng, trứng người, bởi đây không phải là một thứ hàng hóa. Nhưng hiện ranh giới xin cho và mua bán lại khá mong manh, khi bên bán, bên mua hợp thức bằng hình thức "xin cho”.
Cò bán trứng vẫn âm thầm hoạt động tại các bệnh viện sản
Khát khao sinh con
Trung tâm hỗ trợ sinh sản BV Phụ sản Trung ương (Hà Nội) luôn kẹt cứng người đến khám vô sinh và nộp hồ sơ sinh con bằng phương pháp hỗ trợ sinh sản. Có lẽ những bệnh nhân đặc biệt này đã chạy vạy tứ phương để cố kiếm cho mình một mụn con.
Người thì lép buồng trứng, người lại không có noãn hoặc buồng trứng bị dị tật, thậm chí có người còn không có buồng trứng… Không có nên phải xin. Những người phụ nữ bị "giời đày" này luôn sẵn sàng bằng nhiều cách để tìm được người cho trứng, và dịch vụ "bán trứng" đương nhiên ra đời với sự xuất hiện của cò các loại.
Chị Vi Thị Thắm ở Lạng Sơn, một trong số bệnh nhân tôi gặp ở Trung tâm hỗ trợ sinh sản tâm sự: Kết hôn 6 năm nay, chạy chữa mãi hết chồng đến vợ, cuối cùng cũng tìm được nguyên nhân chưa sinh con được là do trứng của chị bị lép không thể thụ thai. Bác sỹ kết luận, phải tìm được người cho trứng.
Theo tìm hiểu của chị Thắm thì không phải không có người cho trứng. Thực tế những cặp vợ chồng hiếm muộn do lỗi của đức lang quân, sẽ phải "chọc trứng" của vợ để thụ tinh nhân tạo. Mỗi lần làm vậy sẽ có những trứng dùng không hết. May gặp những trường hợp như vậy, câu chuyện xin được trứng bớt phức tạp.
Tuy nhiên, chờ đợi mỏi mòn mấy tháng trời chị Thắm không thể tìm đâu ra người cho trứng. Một lần ngồi ở quán nước gần cổng viện, qua câu chuyện, chị Thắm được mách là phải "mua mà làm" chứ chờ biết đến bao giờ. Nhưng mua được loại hàng đặc biệt này, tiền phải trả cũng trên mức đặc biệt - khoảng trên dưới 30 triệu đồng.
Lo tìm người để xin (tức mua) trứng, rồi lo khoản tiền lớn để có trứng có phôi, nhưng khi cấy vào dạ con chắc gì đã "đậu". Nếu hỏng sẽ đi tong cả 100 triệu bạc… Trăm nghìn nỗi lo khiến chị Thắm xơ xác.
Trăm sự nhờ "cò"
Theo lời kể của chị Thắm về dịch vụ cò bán trứng, tôi tìm đến phố Tân Ấp, Phúc Xá, Hà Nội. Một bà trung tuổi phốp pháp nhìn chúng tôi bằng con mắt nghi ngờ, (dù tôi đã trình bày qua điện thoại rằng mình là bạn Thắm, người đang "đặt hàng" tại đây).
Bà chủ nghe nói có thâm niên 10 năm trong nghề bình tĩnh xem giấy chỉ định xin trứng của người cần mua, rồi đon đả đưa "bảng giá" dịch vụ. Trọn gói là 35 triệu. Cụ thể hình thức chi trả, xét nghiệm xong xuôi, ứng năm triệu. Tiêm kích ứng trứng, thêm năm triệu. Đến ngày chọc trứng phải thanh toán hết. Giá này là giá "có bảo hành", lúc nào đặt tiền sẽ có giấy cam kết đàng hoàng. Sẽ không có tranh chấp con cái xảy ra...
Hóa ra câu chuyện có cầu ắt có cung về dịch vụ mua bán trứng người đơn giản vậy và hoàn toàn có thật. Thế nhưng, tôi lại được biết người cho trứng chỉ nhận được khoản tiền bồi dưỡng vài triệu đồng, còn bao nhiêu "cò" xơi hết.
Bác sỹ Nguyễn Quảng Bắc, khoa sản 1 BV phụ sản Trung ương cho hay, bệnh nhân hiếm muộn ngày càng gia tăng. Lợi dụng tâm lý của người bệnh muốn có con bằng được (dù nhiều người kích trứng tốn vài chục triệu, vẫn không có trứng được), các "cò" mua bán trứng đã chèo kéo họ vào dịch vụ mua bán.
Tuy nhiên câu chuyện làm thế nào để dẹp nạn "cò" bệnh viện nói chung trong đó có "cò" bán trứng không đơn giản, bởi bệnh viện chỉ đảm bảo về chuyên môn. Một khi có người xác nhận xin hiến trứng là bệnh viện tiến hành ngay việc nhận để tiến hành các công đoạn tiếp theo.
Thiếu hành lang pháp lý?
Luật Hiến, ghép mô, tạng cấm tuyệt đối việc mua bán tinh trùng, trứng người, bởi đây không phải là một thứ hàng hóa. Luật chỉ thừa nhận việc hiến tặng, xin cho. Nhưng như đã nói, tâm lý khát con bằng mọi giá đã khiến nhiều cặp vợ chồng đành lách luật, đúng hơn là núp bóng hành vi nhân đạo (xin, cho) để mua bán trứng người. Điều đáng nói là việc phạm luật này rất hiếm bị phát hiện, xử lý không chỉ vì nó diễn ra hết sức bí mật, mà nó luôn được hợp thức hóa.
Bác sỹ Quảng Bắc bảo, không phải cứ tìm được trứng là sinh được con. Nếu nhận trứng của người không cùng huyết thống, không hợp cơ địa, thì khả năng sảy thai rất lớn. Đã có không ít các cặp vợ chồng tốn cả 100 triệu để mua trứng rồi chi phí tiền thuốc men, nhưng rồi thai vẫn hỏng và con không có.
Vị bác sỹ này cũng đưa ra lời khuyên, chị em phụ nữ dù vì bất kỳ lý do gì cũng không nên bán trứng. Bởi điều này có thể tổn thương đến sức khỏe sinh sản và còn liên quan những vấn đề đạo lý, đạo đức. Câu chuyện liên quan đến hiến tạng trong đó có trứng lại là chuyện khác. Những người hiếm muộn không nên bất chấp pháp luật để mua bán trứng, tinh trùng bằng mọi cách, dù khát con.
Để đảm bảo có ngân hàng trứng và tinh trùng hiến, tặng tự nguyện, cần dựa trên cơ sở pháp lý phù hợp để vận động đông hơn số người hiến tặng, cũng như hành lang pháp lý cho hoạt động "cầu nối" hiến tặng. Mục tiêu cuối cùng là tạo thuận lợi hơn cho người có thể cho, tặng tinh trùng, trứng và người có nhu cầu, tránh để các đối tượng môi giới "đục nước béo cò" và hơn thế, đảm bảo sức khỏe sinh sản bền vững.