Thượng tá Lê Mạnh Hà, Phó Trưởng Phòng Tham mưu, Công an TPHCM thông tin với báo chí. Ảnh VGP/Vũ Phong
Công an TPHCM: Thận trọng, tập hợp đầy đủ chứng cứ
Chiều 23/3, thông tin tới báo chí, Thượng tá Lê Mạnh Hà, Phó Trưởng Phòng Tham mưu, Công an TPHCM giải thích lý do không khởi tố 4 tiếp viên hàng không của Vietnam Airlines xách ma túy từ Pháp về Việt Nam.
Theo ông Hà, về nguyên tắc, muốn khởi tố bị can thì hành vi vi phạm phải đảm bảo 4 yếu tố cấu thành. Trong trường hợp này, yếu tố lỗi về mặt chủ quan của tội phạm chưa được chứng minh và quá trình thu thập tài liệu, chứng cứ không chứng minh được yếu tố này.
Ngoài ra, trong quá trình điều tra, công an đã thu thập chứng cứ từ các nguồn, khám xét, đánh giá toàn diện các chứng cứ và nhận thấy chưa đủ yếu tố để khởi tố bị can.
Đại diện Công an TPHCM khẳng định việc điều tra xem một người phạm tội hay không phải được thực hiện thận trọng, tập hợp đầy đủ chứng cứ.
Ông cũng cho hay vụ việc vẫn đang trong quá trình điều tra. Nếu trong quá trình điều tra, cơ quan công an phát hiện thấy dấu hiệu, chứng cứ củng cố được hành vi vi phạm thì vẫn áp dụng biện pháp xử lý.
Ngày 22/3, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an Thành phố Hồ Chí Minh đã ra quyết định trả tự do cho 04 tiếp viên hàng không.
Khởi tố vụ án, điều tra làm rõ bản chất vụ việc, xử lý nghiêm các đối tượng liên quan
Như đã đưa, ngày 22/3/2023, Cổng TTĐT Bộ Công an cho biết, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an Thành phố Hồ Chí Minh đã ra quyết định trả tự do cho 04 tiếp viên hàng không trong vụ việc vận chuyển ma túy từ Pháp về Việt Nam; đồng thời ra quyết định khởi tố vụ án “vận chuyển trái phép chất ma tuý”.
Vào lúc 08h45 ngày 16/3/2023, thông qua công tác soi chiếu hàng hóa thường nhật, Chi cục Hải quan cửa khẩu Sân bay quốc tế Tân Sơn Nhất phát hiện lô hàng hóa khoảng 60 kg, gồm: 04 vali của các tiếp viên Trần Thị Thu Ngân, Võ Tú Quỳnh, Nguyễn Thanh Thuỷ và Đặng Phương Vân có nghi vấn nên tiến hành kiểm tra.
Sau đó, phối hợp Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy - Bộ Công an và Phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy, Công an Thành phố Hồ Chí Minh tiến hành kiểm tra, phát hiện trong 04 vali, ngoài các vật dụng cá nhân, có tổng cộng 327 tuýp kem đánh răng (chưa mở nắp, nhiều nhãn hiệu khác nhau, mỗi tuýp được đựng trong một hộp giấy riêng lẻ) và 17 chai nước súc miệng.
Tiến hành kiểm tra bên trong các tuýp kem đánh răng nêu trên, phát hiện có 157 tuýp chứa tổng cộng 11.284,57 gram ma túy các loại Ketamine và MDMA.
Ma túy được cất giấu trong các tuýp kem đánh răng. Ảnh CAND
Trước đó, ngày 17/3/2023, Chi cục Hải quan sân bay Tân Sơn Nhất chuyển giao hồ sơ và vật chứng của vụ việc đến Cơ quan Cảnh sát điều tra, Công an Thành phố Hồ Chí Minh tiếp tục điều tra theo thẩm quyền.
Căn cứ kết quả điều tra, ngày 21/3/2023, các cơ quan chức năng đã họp, đánh giá toàn diện tài liệu, chứng cứ thu thập được và đối chiếu các quy định của pháp luật, bước đầu xác định: Khi 04 tiếp viên hàng không nêu trên đang lưu trú tại Pháp thì có 01 đối tượng người Việt Nam nhờ chuyển hàng tiêu dùng là 327 tuýp kem đánh răng và 17 chai nước súc miệng về Việt Nam qua sân bay Tân Sơn Nhất, để gửi cho người nhà.
Các tiếp viên này không biết bên trong 327 tuýp kem đánh răng nhận vận chuyển, có 157 tuýp bị đối tượng trà trộn, cất giấu ma tuý; do vậy, chưa đủ căn cứ để xử lý hình sự.
Trong ngày 22/3/2023, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an Thành phố Hồ Chí Minh đã ra quyết định trả tự do cho 04 tiếp viên hàng không nêu trên.
Hiện nay, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an Thành phố Hồ Chí Minh đã khởi tố vụ án “vận chuyển trái phép chất ma túy” để điều tra làm rõ bản chất vụ việc, xử lý nghiêm các đối tượng có liên quan theo quy định.
Để xảy ra vi phạm pháp luật, phải xem lại cách thức, quy chế quản lý
Liên quan đến vụ 4 tiếp viên Vietnam Airlines vừa được trả tự do, ngày 23/3, lãnh đạo Cục Hàng không Việt Nam khẳng định: Quan điểm chỉ đạo của Cục Hàng không là trong đấu tranh phòng chống buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả qua đường hàng không là "kiên quyết, kiên trì, thường xuyên và không có vùng cấm".
"Mặc dù không mong muốn nhưng chúng ta phải thẳng thắn nhìn nhận, nghiêm túc đánh giá, kiên quyết đấu tranh phòng ngừa, ngăn chặn.
Để xảy ra hành vi vi phạm pháp luật, trước hết phải xem lại cách thức, quy chế quản lý, kiểm soát nội bộ, vì vậy phải rà soát lại công tác tuyên truyền, đào tạo, công tác quản lý, các quy trình chuyên môn để trước hết là tự làm trong sạch đội ngũ của mình", lãnh đạo Cục Hàng không Việt Nam nói.
Xử lý kỷ luật đặc thù với nhân viên hàng không
Riêng về 4 tiếp viên hàng không trong vụ việc vừa qua, lãnh đạo Cục Hàng không Việt Nam cho rằng, mặc dù các tiếp viên đã được lực lượng chức năng trả tự do vì chưa đủ căn cứ để xử lý hình sự, nhưng các tiếp viên này vẫn sẽ bị xử lý theo Thông tư 46/2013 của Bộ Giao thông vận tải về kỷ luật lao động đặc thù đối với nhân viên hàng không.
Theo quy định, "không sử dụng làm việc tại vị trí nhân viên hàng không ở bất kỳ doanh nghiệp nào hoạt động trong lĩnh vực hàng không dân dụng đối với hành vi lợi dụng vị trí làm việc để buôn lậu, vận chuyển trái phép người, tài sản, hàng hóa".
Một tổ chức mạnh phải không ngừng tự chỉnh đốn
Ngay sau khi vụ việc xảy ra, Cục Hàng không Việt Nam đã chỉ đạo các hãng hàng không khẩn trương rà soát lại các biện pháp phòng, chống buôn lậu, gian lận thương mại cụ thể của các hãng hàng không, nhất là việc bồi dưỡng văn hóa doanh nghiệp, đạo đức nghề nghiệp và việc kiểm soát tổ bay để kịp thời phát hiện các lỗ hổng, phải khắc phục càng sớm càng tốt, giảm thiểu các hành vi vi phạm.
Trước mắt, các hãng hàng không cần tăng cường công tác kiểm tra nội bộ, kiểm tra định kỳ và kiểm tra đột xuất hành lý của tổ bay trước khi bay và sau khi kết thúc chuyến bay, nếu phát hiện vi phạm thì xử lý nghiêm theo quy định.
Khi có vụ việc xảy ra, hãng hàng không phải chủ động bình giảng vụ việc, đánh giá, rút kinh nghiệm và phổ biến rộng rãi tới tất cả cán bộ, nhân viên trong toàn hệ thống làm bài học để cảnh tỉnh, nâng cao ý thức chấp hành quy định về phòng chống buôn lậu và gian lận thương mại, đồng thời qua đó rà soát, bổ sung các quy định, kế hoạch để bịt kín lỗ hổng nếu có.
Để phòng ngừa, ngăn chặn, giảm thiểu vi phạm của nhân viên hàng không, cần sự hợp tác, phối hợp chặt chẽ của các chủ thể liên quan, trong đó vai trò chủ động của các doanh nghiệp là hết sức quan trọng. Một tổ chức mạnh phải không ngừng tự chỉnh đốn, thường xuyên "làm mới" để khắc phục hạn chế, xây dựng văn hóa doanh nghiệp xứng tầm.
Cảnh giác với thủ đoạn của tội phạm trên tuyến hàng không
Theo Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy, trong những năm gần đây, tuyến hàng không nổi lên là tuyến trọng điểm về ma túy. Phương thức, thủ đoạn hoạt động của các đối tượng vận chuyển trái phép ma túy qua đường hàng không ngày càng tinh vi, xảo quyệt và thường xuyên thay đổi nhằm đối phó với các biện pháp kiểm soát của các cơ quan chức năng.
Bên cạnh việc sử dụng các phương thức, thủ đoạn đã từng bị phát hiện như trà trộn, ngụy trang, cất giấu trong các mặt hàng thực phẩm chức năng, mỹ phẩm, gần đây lực lượng chức năng còn phát hiện thủ đoạn cất giấu trong máy móc, thiết bị, đồ gia dụng hòng qua mặt lực lượng chức năng hoặc đóng trong các gói vật phẩm chứa định dạng dễ che giấu như: Chocolate, túi cà phê hòa tan...
Qua các vụ vận chuyển ma túy qua đường hàng được phát hiện cho thấy, hầu hết các vụ đều nằm dưới sự kiểm soát của người nước ngoài và đã hình thành các tổ chức tội phạm ma túy xuyên quốc gia.
Các đối tượng buôn bán lợi dụng gửi qua đường hành lý xách tay của khách nhập cảnh, xuất cảnh, du học sinh, người đi công tác tại nước ngoài, đặc biệt, có những vụ việc các đối tượng còn lợi dụng người nước ngoài mắc bệnh hiểm nghèo để vận chuyển ma túy nhập cảnh vào Việt Nam...
Bất kỳ ai cũng có thể trở thành nạn nhân của tội phạm ma túy
Đã từng triệt phá nhiều chuyên án ma túy trên tuyến hàng không, Đại tá Phạm Văn Chình, Nguyên Phó Cục trưởng Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về ma tuý cho rằng, đối với vụ 4 tiếp viên hàng không Việt Nam bị phát hiện “xách” ma túy về nước, để có căn cứ xử lý, cơ quan điều ra có nghĩa vụ chứng minh tội phạm bằng việc lấy lời khai, thu thập tài liệu chứng cứ, xem xét, đánh giá toàn bộ thông tin trong vụ việc, nhằm xác định các nữ tiếp viên này có biết đây là chất ma túy hay không, hành vi của nhóm tiếp viên có đủ yếu tố cấu thành tội phạm hay không.
Tuy nhiên, từ vụ việc cũng gióng lên hồi chuông cảnh báo cho người dân phải cảnh giác với thủ đoạn vận chuyển ma tuý qua tuyến hàng không.
Trên thực tế, nhiều vụ việc cho thất mà tội phạm ma tuý không từ bỏ thủ đoạn, thậm chí "gắp lửa bỏ tay người", lợi dụng sự ngây thơ, non trẻ, thiếu hiểu biết về pháp luật của một số sinh viên, người lao động Việt Nam đi học tập, lao động ở nước ngoài đã gửi hàng có chứa ma túy để các em vận chuyển ra nước ngoài...
Điển hình như tháng 7/2015, Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy nhận được thông tin từ Liên bang Nga thông báo Nguyễn Văn Thông (sinh năm 1994, quê ở Nghệ An) đi học tập, lao động ở Nga trên chuyến bay Hà Nội đi Moscow.
Trong hành lý của Thông có 10 gói cà phê G7 có chứa ma túy. Cảnh sát Nga đã bắt giữ, khởi tố Thông để điều tra, đề nghị Công an Việt Nam phối hợp điều tra.
Trên cơ sở tài liệu nêu trên Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy đã tổ chức điều tra và xác định được đường dây mua bán, vận chuyển ma túy từ Hà Nội đi Moscow do Phạm Văn Tài ở Hà Nội cầm đầu.
Với thủ đoạn rất tinh vi, lợi dụng việc đi lại của các em sinh viên, người lao động từ Việt Nam sang Nga qua đường hàng không, hành lý chưa đủ trọng lượng, các đối tượng đã cất giấu ma túy vào hàng hóa như gói cà phê G7, rau hoa quả, đồ điện tử… gửi các em vận chuyển sang Moscow.
Sau đó, sẽ có đối tượng liên hệ, ra sân bay đến nhận hàng nên nhiều trường hợp đã vô tình phạm tội vận chuyển trái phép chất ma túy, bị Cảnh sát Nga bắt giữ điều tra xử lý theo pháp luật của Nga.
Quá trình điều tra xác minh áp dụng rất nhiều biện pháp nghiệp vụ với sự quyết tâm cao, phải bắt bằng được các đối tượng này giải đáp cho Cảnh sát Liên bang Nga và chứng minh hành vi vô tội của em Thông.
Ngày 27/3/2016, Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy đã bắt quả tang Triệu Quang Tùng vận chuyển một thùng các tông đựng nồi cơm điện đến phố Chùa Láng, phường Láng Hạ, quận Đống Đa, Hà Nội giao cho Đoàn Thị Minh.
Kiểm tra nồi cơm điện, cơ quan điều tra thu 197,8g ma túy tổng hợp dấu ở đáy nồi cơm điện. Khai thác mở rộng, cơ quan điều tra bắt Phạm Văn Tài (đối tượng chủ mưu), Nguyễn Huy, Nguyễn Anh Tuấn, Phạm Thị Thơ,…
Theo tài liệu, từ tháng 6/2015 đến tháng 3/2016, Phạm Văn Tài đã chỉ đạo các đối tượng rất nhiều lần mua bán, vận chuyển ma túy từ Hà Nội đi Moscow tiêu thụ với các thủ đoạn trên. Số lượng mỗi lần khoảng 200- 500g ma túy.
Ngày 21/11/2016, Cơ quan cảnh sát điều tra Bộ Công an (C47) đã kết thúc điều tra vụ án đề nghị truy tố các bị can trước pháp luật.
Không chỉ vụ việc trên, ở chiều ma túy vào Việt Nam, vào cuối năm 2011, Chi cục Hải quan sân bay quốc tế Tân Sơn Nhất đã phát hiện Trần Hạ Tiên, sinh viên năm thứ 3 của một trường Đại học ở TPHCM nhập cảnh chuyến bay QR688 từ Doha (Qatar) về Việt Nam giấu trong chiếc vali hai đáy 4,1 kg ma túy.
Mở rộng điều tra, cơ quan Công an bắt giữ chị gái Tiên là Trần Hà Duy cũng đang là sinh viên tham gia vận chuyển trong đường dây ma túy này.
Theo khai nhận của Trần Hạ Tiên, được sự giới thiệu của chị gái, với thủ đoạn ngụy trang bằng cách vận chuyển quần áo mẫu qua đường hàng không, nhân dịp nghỉ hè, Tiên nhận hợp đồng với người đàn ông gốc Nigeria có tên là Francis đi Doha vận chuyển với thù lao là 1.000 USD/lần.
Ngoài việc nhờ em gái, để thực hiện yêu cầu giao hàng của Francis, Duy còn nhờ bạn là Huỳnh Ngọc Lợi vận chuyển chiếc vali có chứa 3,5 kg chất ma túy về Việt Nam. Sau đó lại tiếp tục chuyển sang Campuchia thì bị Công an bắt giữ. Tuy nhiên quá trình điều tra cho thấy Lợi không biết trong va ly có chứa ma túy nên chưa đủ cơ sở xử lý hình sự.
Trong vụ án này, cơ quan điều tra xác định Duy phải chịu trách nhiệm với 7,5 kg chất ma túy được giấu trong vali của Lợi và Tiên. Tính đến ngày bị bắt, Duy và đồng bọn đã vận chuyển ma túy trót lọt cho Francis 11 lần từ nhiều quốc gia.
Ngày 27/3/2012, Tòa án nhân dân TPHCM đã tuyên phạt Trần Hà Duy án tù chung thân và Trần Hạ Tiên mức án 20 năm tù cùng về tội "Vận chuyển trái phép chất ma túy".
Có thể thấy, buôn lậu ma túy bằng đường hàng không đang ngày một tinh vi. Mặc dù các cơ quan chức năng, cơ quan truyền thông đã tuyên truyền về tác hại, thủ đoạn của đối tượng phạm tội ma túy qua đường hàng không nhưng một bộ phận người dân vẫn chưa hiểu, chưa nắm được pháp luật về phòng chống ma túy, về thủ đoạn của tội phạm ma túy, nhiều người cũng vì lợi nhuận trước mắt mà tiếp tay tham gia vận chuyển ma túy cho đối tượng...
Đề cao cảnh giác khi được nhờ cầm, giữ đồ tại sân bay
Theo Luật sư Nguyễn Anh Thơm, Trưởng Văn phòng Luật sư Nguyễn Anh, Đoàn Luật sư TP. Hà Nội, thông thường những vụ việc người nhập cảnh bị phát hiện có cất giấu ma túy là rất bất lợi, không phụ thuộc vào ý thức chủ quan biết hay không biết có ma túy trong hành lý được người khác nhờ gửi. Việc xác định có tội hay không được Cơ quan điều tra chứng minh bằng các chứng cứ khách quan như các tin nhắn, thông tin trao đổi gửi hàng...
Nhiều người vẫn nghĩ đơn giản là nếu không biết hàng gì thì không có tội và vô tư cầm hộ, cầm giúp hàng hóa cho người khác. Tuy nhiên, thực tế để chứng minh là cầm hộ, cầm hộ ai, trả hàng hóa cho ai như thế nào sẽ rất khó khăn nếu như bị cơ quan chức năng bắt giữ.
Các đối tượng chủ sở hữu hàng cấm có thủ đoạn, hành vi rất tinh vi, xảo quyệt và phòng ngừa cả phương án bị lộ nếu có.
Đặc biệt, với các tổ chức tội phạm xuyên quốc gia, thường mỗi công đoạn là một số người thực hiện độc lập, không biết nhau và chỉ liên lạc qua sim rác, mạng xã hội...
Vì thế, gần như chúng ta không có bất cứ thông tin gì về đối tượng nhờ, hoặc các thông tin rất mờ nhạt, không rõ ràng, thậm chí là thông tin giả.
Qua những vụ việc này, các cơ quan chức năng và các luật sư một lần nữa khuyến cáo "tuyệt đối không nhận giữ giùm hay xách đồ giùm ở sân bay" cho dù người lạ có năn nỉ hay trình bày hoàn cảnh ra sao (như quên kí gửi hành lý, hành lý quá cân hay đi đăng kí để kí gửi hành lý, đi vệ sinh…), bởi chúng ta rất có thể bị lợi dụng lòng tốt và rơi vào tình cảnh "giúp người nhưng hại mình".
Để không vô tình trở thành nạn nhân của tội phạm ma túy, người dân cần trang bị cho mình những kỹ năng cơ bản khi đi máy bay.
Theo Cục Hàng không Việt Nam, quy tắc của ngành hàng không là hành lý đi theo người, người đi đúng giấy tờ.
Khi đi qua khu vực làm thủ tục an ninh, soi chiếu hành lý, hành khách tuyệt đối không mang hộ đồ của người khác.
Cần quan sát và đợi những người đã đi trước mình lấy xong hành lý của họ rồi mới đặt hành lý của mình lên băng chuyền, bảo đảm hành lý soi chiếu của mỗi cá nhân cần tách rời, không bị lẫn sang khay đồ của người khác….
Để người dân hiểu, cảnh giác với thủ đoạn của tội phạm, các cơ quan chức năng, an ninh hàng không thường xuyên tổ chức tuyên truyền cho người dân cảnh giác với thủ đoạn của tội phạm ma túy.
Đồng thời cơ quan hải quan, nhân viên hàng không nêu cao cảnh giác, tích cực kiểm tra, soi chiếu phát hiện ma túy dấu trong hành lý, trong người của hành khách xuất nhập cảnh để xử lý...