Ngày 27-12, Tòa án Quân sự thủ đô Hà Nội xét xử sơ thẩm Phan Quốc Việt, tổng giám đốc Công ty CP Công nghệ Việt Á, cùng 6 bị cáo khác liên quan vụ án xảy ra tại Học viện Quân y và các đơn vị liên quan.
Có động cơ vụ lợi
Trong vụ án này, VKS Quân sự Trung ương truy tố Phan Quốc Việt; Trịnh Thanh Hùng, cựu vụ phó Vụ Các ngành kinh tế - kỹ thuật, Bộ Khoa học và Công nghệ (KH-CN); Hồ Anh Sơn, cựu thượng tá, cựu phó giám đốc Viện Nghiên cứu y dược học quân sự, Học viện Quân y cùng bị truy tố về tội Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ.
Các bị cáo Nguyễn Văn Hiệu, cựu đại tá, cựu trưởng Phòng Trang bị Vật tư; Ngô Anh Tuấn, cựu thiếu tá, cựu trưởng Phòng Tài chính; Lê Trường Minh, cựu thiếu tá, cựu trưởng Ban Hóa dược (cùng Học viện Quân y); Vũ Đình Hiệp, cựu phó tổng giám đốc Công ty Việt Á, bị truy tố về tội "Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng".
Các bị cáo tại phiên tòa
Hồ sơ thể hiện tháng 1-2020, thời điểm dịch COVID-19 bùng phát, Học viện Quân y đề xuất với Bộ KH-CN về triển khai nhiệm vụ nghiên cứu bộ kit chẩn đoán viêm phổi do virus Corona. Đề tài được Bộ KH-CN phê duyệt với kinh phí gần 19 tỉ đồng trích từ ngân sách, giao Học viện Quân y chủ trì, ông Hồ Anh Sơn làm chủ nhiệm.
Trong quá trình phê duyệt, vì động cơ vụ lợi cộng thêm quen biết với Phan Quốc Việt từ trước, bị cáo Trịnh Thanh Hùng đã yêu cầu bị cáo Sơn đưa Công ty Việt Á vào cùng tham gia đề tài. Theo phân công, Học viện Quân y có nhiệm vụ xây dựng quy trình, Công ty Việt Á chế tạo thử nghiệm 20.000 bộ kit test.
Nhận sai
Cũng trong thời gian nhóm nghiên cứu Học viện Quân y triển khai đề tài, vợ bị cáo Việt nghiên cứu thành công quy trình sản xuất kit test. Kit test của Việt Á có chất lượng tốt hơn sản phẩm của Học viện Quân y nên được đem đi thử nghiệm và được Bộ Y tế cấp số lưu hành tạm thời vào tháng 3-2020. Để được cấp lưu hành chính thức, Việt chỉ đạo cấp dưới soạn biên bản thể hiện Học viện Quân y đồng ý cho Công ty Việt Á được "toàn quyền sử dụng kết quả nghiên cứu" và được in logo Học viện Quân y lên sản phẩm.
Sau đó, Bộ Y tế chấp thuận, cho Công ty Việt Á được lưu hành sản phẩm kit test chính thức. Như vậy, sản phẩm nghiên cứu bằng tiền nhà nước, do Bộ KH-CN làm chủ sở hữu bị chuyển thành sản phẩm của Công ty Việt Á, để doanh nghiệp này bán thương mại.
Sau đó, Công ty Việt Á sản xuất hơn 8,7 triệu kit test, nâng khống giá, bán cho các đơn vị y tế trên khắp cả nước, thu lợi bất chính hơn 1.235 tỉ đồng. Phan Quốc Việt bồi dưỡng cho bị cáo Hùng 350.000 USD, cho bị cáo Sơn gần 2,5 tỉ đồng.
Tại tòa, bị cáo Trịnh Thanh Hùng thừa nhận gợi ý bị cáo Sơn hợp tác cùng Việt Á và nhận được sự đồng ý. Về việc tại sao lại chọn Việt Á mà không phải công ty khác, cựu vụ phó Bộ KH-CN nói thời điểm ấy nhu cầu về trang thiết bị phòng chống dịch rất cấp bách, yêu cầu có kit test trong thời gian nhanh nhất mà nếu chỉ Học viện Quân y làm thì rất khó.
Trong khi đó, với hiểu biết của bản thân, bị cáo Hùng thấy không có doanh nghiệp nào ngoài Việt Á đủ điều kiện để phối hợp tham gia nghiên cứu. Chưa kể, theo bị cáo này, việc đưa doanh nghiệp tham gia ngay từ đầu còn nhằm thực hiện chủ trương chung của Đảng và Nhà nước "lấy doanh nghiệp làm trung tâm trong hoạt động công nghệ, đổi mới, sáng tạo". "Bị cáo công tác 16 - 17 năm, chỉ biết duy nhất Công ty Việt Á là có chức năng, năng lực, sản phẩm được Bộ Y tế cấp phép" - cựu vụ phó khai.
Trả lời câu hỏi của VKS về sai phạm bản thân, bị cáo Hồ Anh Sơn thừa nhận quá trình thực hiện đề tài kết quả đem lại không đạt kỳ vọng và đặc biệt là không được như kit test của Công ty Việt Á. Do đó, bị cáo đã cùng Trịnh Thanh Hùng và Phan Quốc Việt đưa kit test của Việt Á vào trong đề tài nghiên cứu. "Điều này thực tế không đúng vì đó không phải sản phẩm của Học viện Quân y nghiên cứu, thực hiện không chính xác theo hợp đồng" - bị cáo Sơn khai.
Trình bày tại tòa, bị cáo Phan Quốc Việt quả quyết "Việt Á là một trong những công ty hàng đầu về lĩnh vực trang thiết bị y tế". Việt được ông Hùng gợi ý tham gia đề tài vì thấy công ty đủ điều kiện.
Phiên tòa tiếp tục vào hôm nay, 28-12.
Học viện Quân y mong tòa cân nhắc
Được triệu tập với vai trò bị hại, đại diện Học viện Quân y đề nghị tòa xem xét giảm nhẹ trách nhiệm hình sự cho 4 bị cáo từng là cán bộ của học viện. Theo vị đại diện, do tình hình phòng chống dịch như chống giặc, các bị cáo khi đó thực hiện các công việc rất gấp nên không được bồi dưỡng, tập huấn nghiệp vụ.
"Quá trình triển khai đáp ứng cũng rất gấp nên đã xảy ra những sự việc đó. Qua đó, mong muốn tòa cân nhắc tới quá trình công tác của 4 bị cáo có nhiều thành tích" - đại diện Học viện Quân y nêu.