Lần đầu tiên kể từ tháng 2, các cuộc không kích của Mỹ diễn ra ở phía Nam Baghdad - Iraq hôm 30-7 nhằm vào thành phần chủ chốt của Lực lượng Kháng chiến Hồi giáo tại Iraq do Iran hậu thuẫn.
Cùng nhau, Mỹ và Israel đã một lần nữa chứng minh năng lực tình báo và tấn công ấn tượng của họ tại những nơi mà Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) đưa lên hàng đầu trong danh sách bảo vệ.
Ảnh của thủ lĩnh Ismail Haniyeh được treo tại Lebanon hôm 31-7. Ảnh: Reuters
Điều đáng chú ý là các quan chức cấp cao của Mỹ vừa có mặt ở Riyadh - Ả Rập Saudi để thảo luận về các hoạt động phòng thủ trên biển và trên không chống lại Houthi, lực lượng do Iran hậu thuẫn.
Động thái này diễn ra sau vụ ám sát thành công của Israel hồi tháng 4 nhằm vào chỉ huy cấp cao của lực lượng Quds thuộc Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) là Chuẩn tướng Mohammad Reza Zahedi tại tòa nhà lãnh sự Iran ở thủ đô Damascus của Syria.
Cuộc tấn công này đã thúc đẩy Iran tiến hành một cuộc tấn công trực tiếp, quy mô lớn, chưa từng có vào Israel chưa đầy hai tuần sau đó. Nếu không có hệ thống phòng không trên toàn khu vực do Mỹ chỉ huy, cuộc tấn công của Iran khi đó có thể gây thiệt hại nhân mạng lớn cho Israel.
Theo quan điểm của Tehran, sẽ không khôn ngoan nếu cố tình khơi mào một cuộc chiến khu vực, đặc biệt là có nguy cơ liên quan đến Mỹ.
Do đó, ông William F. Wechsler, giám đốc cấp cao của Chương trình Trung Đông tại Hội đồng Đại Tây Dương, nhận định Tehran cũng sẽ đáp trả vụ thủ lĩnh Hamas bị ám sát theo cách mà họ tin rằng sẽ tránh được chiến tranh khu vực. Chính vì vậy, mối nguy hiểm chính hiện nay vẫn là vấn đề tính toán sai lầm hơn là ý định.
Trong vụ ám sát thủ lĩnh Hamas Ismael Haniyeh xảy ra ở Iran, đây không phải một quan chức Iran bị giết hại nhưng Iran có thể phản ứng để không rơi vào tình trạng thiếu tính răn đe đối với Israel.
Việc giết hại ông Haniyeh, một trong những nhà đàm phán chính của Hamas, không có nghĩa là cơ hội thả con tin và thỏa thuận ngừng bắn tạm thời tại Gaza đã chấm hết nhưng gần như chắc chắn sẽ bị trì hoãn một lần nữa.
Thủ lĩnh Haniyeh đã tham gia các cuộc đàm phán từ Doha nhưng quyền ra quyết định luôn nằm trong tay ông Yahya Sinwar, thủ lĩnh Hamas ở Gaza và bị Israel xem là kẻ chủ mưu đằng sau vụ tấn công ngày 7-10-2023. Trên thực tế, tình hình tại Gaza sẽ không thay đổi sau vụ ám sát ở Iran.
Trước mắt, phản ứng của Iran, Hezbollah và Hamas sẽ định hướng cho tình hình Trung Đông trong những tuần và tháng tới, có thể khiến tình hình căng thẳng trở lại hoặc hướng tới một cuộc xung đột khu vực rộng lớn hơn.
Vụ ám sát thủ lĩnh Haniyeh cũng được xem là một đòn giáng mạnh nữa vào bộ máy tình báo của Iran, vốn đã nhiều lần không ngăn chặn được các vụ phá hoại, ám sát và tấn công mạng trên lãnh thổ Iran.