Một vị tướng hàng đầu của Iran nằm trong số những người thiệt mạng trong vụ ám sát có chủ đích rõ ràng trên đất Syria hôm 1/4/2024. Cuộc không kích nhằm vào lãnh sự quán Tehran ở Damascus làm tăng nguy cơ leo thang căng thẳng lớn trong khu vực.
Cuộc không kích của Israel
Khu nhà ngoại giao đã bị trúng một tên lửa, được cho là do máy bay chiến đấu F-35 của Israel phóng đi. Quân đoàn Vệ binh Cách mạng Hồi giáo (IRGC) xác nhận 7 sĩ quan của họ đã thiệt mạng, trong đó có tướng Mohammad Reza Zahedi.
Thông báo của IRGC cho biết, danh sách nạn nhân còn có cấp phó của tướng Zahedi, tướng Mohammad Hadi Haji Rahimi, hai nhà lãnh đạo quân sự và các cố vấn quân sự cấp cao ở Syria.
Theo Đại sứ Hossein Akbari, hai sĩ quan cảnh sát Syria đang bảo vệ khu vực lãnh sự của đại sứ quán cũng thiệt mạng.
Israel chưa nhận trách nhiệm về vụ tấn công, phù hợp với chính sách thông thường của nước này là không xác nhận hay phủ nhận các hoạt động trên đất nước ngoài.
Lời thề trả thù
Trong một tuyên bố hôm 2/4, Tổng thống Iran Ebrahim Raisi tuyên bố sẽ đáp trả "nghiệt ngã", ông gọi cuộc tấn công của Israel là “tội ác hèn nhát” và là một hành động khủng bố cũng như “vi phạm rõ ràng các quy định quốc tế”.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Iran Nasser Kanaani đã kêu gọi Liên hợp quốc và cộng đồng quốc tế lên án vụ tấn công. Ông cảnh báo Iran có quyền “trừng phạt kẻ xâm lược” khi họ thấy phù hợp.
Mục tiêu cao cấp
Tướng Zahedi là chỉ huy cấp cao của lực lượng Quds thuộc IRGC chịu trách nhiệm thực hiện các hoạt động bí mật. Ông được cho là người phụ trách các hoạt động của sư đoàn ở Lebanon và Syria.
Cái chết của ông được cho là đòn nặng nề nhất đối với Quds kể từ khi chỉ huy của lực lượng này lúc đó là Qassem Soleimani bị sát hại trong một vụ ám sát có chủ đích của Mỹ vào tháng 1/2020 tại Baghdad.
Tầm quan trọng của vụ giết người đã được các tài khoản ủng hộ Israel trên mạng xã hội nhấn mạnh, họ đã phản ứng với tin tức này bằng cách đăng một bức ảnh nhóm có hai nhà lãnh đạo quân sự cùng với ba quan chức nổi tiếng khác.
Hai người trong số họ, cựu chỉ huy IRGC Ahmad Kazemi và người đồng sáng lập Hezbollah Imad Mughniyeh, đã bị ám sát. Người sống sót duy nhất là Hassan Nasrallah, lãnh đạo đảng chính trị chiến binh có trụ sở tại Lebanon.
Phản ứng quốc tế
Một số quốc gia đã nhanh chóng bày tỏ sự lên án, bao gồm cả Ả Rập Saudi, một quốc gia có quan hệ băng giá với Iran. Riyadh cho biết, họ phản đối việc nhắm mục tiêu vào các cơ sở ngoại giao “vì bất kỳ lý do chính đáng nào và dưới bất kỳ lý do nào”.
Phản ứng của Moscow viện dẫn lý do tương tự để tố cáo cuộc tấn công vào lãnh sự quán. Nga cảnh báo rằng, Israel đang có nguy cơ leo thang khu vực lớn với các hoạt động không được công bố trên đất nước ngoài.
Nga kêu gọi các quốc gia khác nêu rõ thái độ của họ đối với vụ việc.
Đồng minh chủ chốt của Israel, Mỹ, chưa bình luận ngay lập tức về vụ việc. Thư ký Báo chí Nhà Trắng Karine Jean-Pierre chỉ nói với các phóng viên rằng, Washington đang “xem xét vấn đề này” .
Tuy nhiên, tin “hot” của hãng tin Axios cho rằng, Israel đã thông báo cho Mỹ chỉ vài phút trước cuộc tấn công, nhưng không cho biết họ sắp tấn công lãnh sự quán. Washington đã nói với Tehran rằng, họ không liên quan đến vụ không kích, hãng tin này dẫn lời một quan chức cấp cao của Mỹ cho biết.
Quyền chọn của Iran
Sau khi tướng Soleimani bị sát hại vào năm 2020, nhiều căn cứ quân sự của Mỹ ở Iraq đã bị tên lửa đạn đạo của Iran bắn phá.
Quân nhân Mỹ được cho là đã nhận được cảnh báo nhiều giờ trước đó. Theo Lầu Năm Góc, không ai thiệt mạng nhưng có 34 binh sĩ bị chấn thương sọ não.
Farkhad Ibragimov, một chuyên gia người Nga về các vấn đề quốc tế, cho rằng, vòng xoáy trả thù giữa Iran và Israel có thể dẫn đến thiệt hại thảm khốc cho toàn bộ khu vực.
”Các bên đã có một số liên lạc riêng tư để ngăn chặn sự leo thang. Bây giờ điều đó không còn khả thi nữa, và thật không may, không ai trên thế giới có thể ngăn chặn họ”, ông Ibragimov nói trong một cuộc phỏng vấn. Ông coi cuộc tấn công của Israel là dấu hiệu của sự yếu kém hơn là phô trương sức mạnh.
Sự phân chia ở Gaza
Israel ngày càng xa lánh các quốc gia khác về cách họ tiến hành hoạt động quân sự ở Gaza. Nhà nước Do Thái tuyên bố đang tìm cách loại bỏ Hamas mà họ coi là lực lượng ủy nhiệm của Iran.
Những người chỉ trích Israel cho rằng, số người thiệt mạng cao ở Gaza và các chính sách của chính phủ Israel cho thấy ý định thanh lọc sắc tộc ở khu vực này.
Washington tiếp tục trang bị vũ khí cho đồng minh của mình, với mục đích “để tự vệ”, nhưng họ đã thay đổi giọng điệu kể từ tháng 10 năm ngoái - khi một cuộc tấn công chết người của Hamas vào miền nam Israel đã gây ra cuộc chiến hiện tại.
Một số quan chức Mỹ tin rằng, Thủ tướng Israel Benjamin Natanyahu đang cố tình leo thang căng thẳng ngoại giao và tạo ra một cuộc khủng hoảng vì lợi ích trong nước, Axios đưa tin vào tuần trước.