Những hình ảnh quý cho thấy "kho báu" trong cánh rừng Tây Nguyên
Sau nhiều tháng khảo sát thực địa tại rừng Kon Plông – một khu vực hẻo lánh của Tây Nguyên, Tổ chức FFI và Trung tâm GreenViet đã phát hiện được một số loài động vật đang bị đe dọa tuyệt chủng, bao gồm Chà vá chân xám, Vượn má vàng Trung Bộ, Cầy vằn, Gấu ngựa, Cu li nhỏ, Rái cá, Mèo rừng và nhiều loài động vật quý hiếm khác của Việt Nam.
Chà vá chân xám (Pygathrix cinerea) lần đầu tiên được mô tả vào năm 1997, là loài đặc hữu của Việt Nam. Đây là một trong số 25 loài linh trưởng nguy cấp nhất của thế giới (theo IUCN). Chúng cũng được coi là một trong những loài linh trưởng hiếm và đẹp nhất Việt Nam.
Chà vá chân xám, loài linh trưởng hiếm và đep nhất Việt Nam được tìm thấy ở Kon Plông (FFI)
Các chuyến khảo sát đã cho thấy Kon Plông là nơi sinh sống của một quần thể Chà vá chân xám rất lớn và quan trọng của toàn cầu, với khoảng 500 cá thể. Đây có lẽ là quần thể lớn nhất của loài này trong phạm vi phân bố được biết tới.
Ngoài Chà vá chân xám, FFI cũng phát hiện quần thể của một loài linh trưởng nguy cấp khác là Vượn đen má vàng Trung Bộ (Nomascus annamensis). Các khảo sát có hệ thống hiện sắp hoàn thành, đến thời điểm hiện tại, có 61 – 67 đàn với hơn 125 – 143 cá thể đã được ghi nhận.
Để thu thập hình ảnh về các loài động vật quý hiếm mà không làm xáo trộn cuộc sống của chúng, các khảo sát đã sử dụng tới bẫy ảnh chuyên sâu. Khảo sát đã sử dụng 130 bẫy ảnh Panthera đã ghi lại được hình ảnh của 121 loài động vật có vú và chim, trong đó có một số loài cực kỳ nguy cấp và đặc hữu.
Điển hình như quần thể Cầy vằn đã được tìm thấy một cách đáng ngạc nhiên ở nhiều nơi tại Kon Plông.
Hình ảnh Cầy vằn ở Kon Plông được ghi lại bằng bẫy máy (FFI)
Đây là loài thú ăn thịt nhỏ, xếp loại ‘Nguy cấp’ trong danh lục đỏ của IUCN và có tầm quan trọng quốc tế. Loài này đã bị tuyệt chủng hoặc bị bẫy bắt tại nhiều nơi, ngay cả tại các vườn quốc gia và khu bảo tồn của Việt Nam.
Bên cạnh đó, Kon Plông cũng là nơi sinh sống của nhiều loài chim đặc hữu của Việt Nam và khu vực như Khướu Kon Ka Kinh, Khướu Ngọc Linh và một số loài thực vật đặc hữu khác.
Khướu Ngọc Linh được xếp loại "Nguy cấp" trong danh lục đỏ của IUCN (FFI)
Cu li nhỏ, loài vật được xếp hạng "Nguy cấp", cũng được tìm thấy tại Kon Plông (FFI)
Những kết quả này cho thấy rừng Kon Plông là một trong những khu vực có giá trị lớn nhất cho bảo tồn không chỉ ở Kon Tum mà cả Việt Nam và khu vực.
Mối đe dọa sự tồn vong của rừng Kon Plông
Dù có rất nhiều loài động thực vật quý hiếm nhưng Kon Plông vẫn đang phải đối mặt với nhiều mối đe dọa trực tiếp và đáng lo ngại như: nạn săn bắt, phá rừng, sinh cảnh bị phân mảnh do mở rộng canh tác nông nghiệp, xây dựng các công trình hạ tầng như đường, thủy điện và điện gió...
Cánh rừng đang đối mặt với nhiềm mối đe dọa (FFI)
Mặc dù các đối tác địa phương đang nỗ lực bảo vệ rừng và hỗ trợ tích cực cho hoạt động bảo tồn nhưng rừng nơi đây vẫn đối mặt với nhiều mối đe dọa, trong đó có nhiều mối đe dọa nằm ngoài phạm vi nhiệm vụ của lực lượng kiểm lâm và các đơn vị quản lý rừng.
Động vật hoang dã vẫn bị săn bắt và buôn bán để phục vụ nhu cầu trong nước và quốc tế. Hiện tại, Ban quản lý Rừng phòng hộ đang có những nỗ lực rất hiệu quả trong việc duy trì độ che phủ rừng, nhưng chưa được hỗ trợ đầy đủ để xử lý nạn sử dụng bẫy động vật tràn lan trên các cánh rừng.
Việc bẫy bắt này ảnh hưởng đến nhiều loài động vật từ linh trưởng, thú ăn thịt, đến các loài chim và thú nhỏ. Có rất nhiều loài động vật được tìm thấy trong tình trạng bị thối rữa ở trong rừng. Thợ săn đặt bẫy trong rừng khá nhiều, có thời điểm, có thể bắt gặp hàng trăm chiếc bẫy được đặt dọc theo hơn 2km đường rừng.
Động vật bị bẫy, đặc biệt là những loài có giá trị cao, sẽ được bán cho những người thu mua để làm thức ăn, làm thuốc hoặc vận chuyển đến các tỉnh và thành phố khác để tiêu thụ.
Qua một số vụ việc được ghi nhận trên các phương tiện truyền thông gần đây, có thể thấy Kon Tum hiện đang được xem là nguồn cung cấp các loài động vật quý hiếm và nguy cấp đến các vùng khác của Việt Nam.
Tương lai của "kho báu quốc gia"
Các khu rừng đóng vai trò quan trọng đối với đời sống con người thông qua việc cung cấp thức ăn, thuốc, thụ phấn, nước sinh hoạt và tưới tiêu, phòng hộ đầu nguồn, giảm nhẹ tình trạng biến đổi khí hậu (hấp thụ khí các bon) và giảm nhẹ rủi ro thiên tai.
Di sản thiên nhiên như rừng Kon Plông là "kho báu quốc gia" với quần thể động thực vật cần được bảo vệ và phục hồi. Do vậy, ưu tiên hàng đầu và vô cùng cấp bách hiện nay là thành lập một khu bảo tồn để bảo vệ khu vực rừng nguyên sinh còn lại này của Việt Nam một cách hợp pháp và hiệu quả.
Những loài vật quý hiếm tại Kon Plông rất cần được bảo vệ (Ryan Deboodt)
“Kon Plông được cho là khu vực rừng quan trọng nhất của Việt Nam nằm ngoài hệ thống rừng đặc dụng. Đây không chỉ là khu vực có nhiều loài đặc hữu, quý hiếm mà còn là hành lang kết nối duy nhất giữa khu vực phía Nam dãy Trường Sơn (kết thúc ở Quảng Nam) và khu vực phía Đông dãy Trường Sơn (kéo dài đến Gia Lai và hơn nữa).” – Josh Kempinski – Giám đốc Chương trình Việt Nam, Tổ chức Fauna & Flora International.
FFI và chính quyền địa phương đang thực hiện các chương trình bảo tồn với hy vọng phần rừng còn lại của khu rừng nguyên sinh này có thể được bảo vệ và phát triển cho thế hệ tương lai. Đồng thời, FFI và GreenViet cũng đang phối hợp với địa phương để nỗ lực thành lập một khu bảo tồn nhằm quản lý, bảo vệ rừng nghiêm ngặt và hiệu quả.
Phim tài liệu ngắn về rừng Kon Plông:
Câu chuyện về cánh rừng Kon Plông