Gỗ mít được coi là một loại gỗ quý trong đời sống và văn hóa tín ngưỡng dân gian Việt Nam. Người xưa thường sử dụng gỗ mít để làm tượng thờ, đặc biệt là tượng Phật, tượng thần linh trong các đền chùa, miếu mạo. Sự lựa chọn này dựa trên cơ sở các yếu tố về tính chất vật liệu, giá trị tâm linh và tầm quan trọng văn hóa.
Vì sao người xưa thường dùng gỗ mít làm tượng thờ?
Vì sao người xưa thường dùng gỗ mít làm tượng thờ? (Ảnh: Vietnam)
Dưới đây là những lý do giải thích vì sao trong vô số loại gỗ quý, người xưa thường dùng gỗ mít làm tượng thờ.
Vật liệu bền chắc nhưng dễ chạm trổ
Gỗ mít có nhiều đặc tính ưu việt khiến nó trở thành lựa chọn lý tưởng cho việc tạo ra các bức tượng thờ.
Gỗ mít bền chắc, khó bị mối mọt hay cong vênh. Điều này giúp các bức tượng được chế tác từ gỗ mít có thể tồn tại qua thời gian dài mà không bị hư hỏng, bảo toàn vẻ đẹp và giá trị nghệ thuật của chúng. Gỗ mít có khả năng chịu được tác động của thời tiết khắc nghiệt, phù hợp với các điều kiện khí hậu khác nhau của Việt Nam, đặc biệt là môi trường ẩm ướt trong các chùa chiền hay miếu mạo.
Kết cấu của gỗ mít không quá cứng, thớ gỗ mịn, giúp các nghệ nhân dễ dàng hơn trong việc chạm trổ các chi tiết phức tạp. Nhờ vậy, gỗ mít trở thành lựa chọn hàng đầu để làm các tượng thờ với những đường nét tinh xảo, mềm mại. Việc tạc tượng Phật hay các vị thần, yêu cầu về sự tỉ mỉ và chính xác rất cao, vì vậy gỗ mít trở thành vật liệu lý tưởng.
Gỗ mít có màu vàng tươi khi mới khai thác, sau đó chuyển sang màu nâu sẫm theo thời gian. Màu sắc tự nhiên của gỗ mít mang lại cảm giác ấm áp, gần gũi nhưng không kém phần trang nghiêm. Đặc biệt, màu vàng của gỗ mít còn gắn liền với màu của nhà Phật, biểu tượng cho sự tinh khiết và giác ngộ. Điều này làm cho gỗ mít trở thành loại gỗ lý tưởng trong việc chế tác các tượng Phật và đồ thờ cúng.
Quan niệm về tâm linh
Ngoài những ưu điểm về mặt vật liệu, gỗ mít còn mang nhiều giá trị tâm linh và ý nghĩa tôn giáo sâu sắc, khiến nó được ưa chuộng trong việc tạo tượng thờ.
Ở nhiều vùng quê Việt Nam, cây mít thường được trồng quanh nhà, đặc biệt là ở các ngôi chùa, đình làng. Người Việt tin rằng cây mít mang lại may mắn, tài lộc và sự an lành cho gia đình. Chính vì thế, khi sử dụng gỗ mít để tạc tượng thờ, người ta tin rằng tượng sẽ hấp thu được linh khí tốt từ loài cây này, giúp mang lại sự bình an, thịnh vượng cho người thờ cúng.
Gỗ mít có mùi thơm nhẹ nhàng, dễ chịu, không quá nồng, giúp không gian thờ cúng trở nên trang trọng và thanh tịnh hơn. Trong các nghi lễ tôn giáo, sự thanh tịnh và trang nghiêm là yếu tố rất quan trọng. Vì vậy, việc sử dụng gỗ mít, loại gỗ có mùi thơm dịu, đã góp phần tạo nên không khí linh thiêng trong các nghi lễ tôn giáo.
Phổ biến và dễ kiếm
Một trong những lý do khác khiến gỗ mít trở thành lựa chọn phổ biến là do loại gỗ này khá dễ kiếm ở Việt Nam. Cây mít dễ trồng, phát triển nhanh và có mặt rộng rãi khắp các vùng miền. Người dân thường trồng mít ở sân vườn, không chỉ để lấy quả mà còn để sử dụng gỗ khi cần. Do đó, gỗ mít có sẵn và rẻ hơn so với các loại gỗ quý khác như gỗ trắc, gỗ sưa.
Nhờ sự phổ biến và dễ kiếm, gỗ mít đã trở thành vật liệu thân thuộc với người dân Việt, không chỉ trong cuộc sống hàng ngày mà còn trong các hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo.
Việc sử dụng gỗ mít để làm tượng thờ còn thể hiện sự gắn kết giữa con người và thiên nhiên. Cây mít là loài cây thân thiện với môi trường, dễ trồng, ít sâu bệnh và không đòi hỏi quá nhiều sự chăm sóc. Việc sử dụng gỗ mít không gây tác động lớn đến tài nguyên rừng, giúp bảo vệ môi trường sinh thái.
Điều này phản ánh triết lý sống của người xưa: sống hài hòa với thiên nhiên và coi trọng sự bền vững trong cả tín ngưỡng và đời sống.
