Tham vọng tạo đột phá từ UAV
Trong bối cảnh chiến sự ngày càng khốc liệt và thiệt hại lớn về không quân có người lái, Ukraine đang dồn nhiều nguồn lực vào phát triển máy bay không người lái. Ngày 15/9, Bộ Chuyển đổi số cùng nhóm phát triển Brave1 công bố đã hoàn tất thử nghiệm một mẫu UAV tấn công hoàn toàn mới, được quảng bá có khả năng kháng nhiễu cao và duy trì hoạt động trong môi trường tác chiến điện tử phức tạp.
Điểm đáng chú ý là dự án này vẫn giữ bí mật hầu hết thông tin kỹ thuật, từ tên gọi, cấu hình cho đến hình ảnh thực tế. Những bức ảnh đi kèm chỉ là hình minh họa từ các dòng UAV cánh bằng khác, khiến giới phân tích khó xác định chính xác sản phẩm mà Ukraine đang nhắc tới.
Theo tuyên bố, UAV mới có tầm bay ít nhất 40 km, được thiết kế để tung đòn đánh vào "chiều sâu phòng thủ" của đối phương. Dù tải trọng vũ khí chưa được công bố, giới quan sát cho rằng nó thuộc dòng UAV cỡ nhỏ hoặc trung, chủ yếu dùng cho các nhiệm vụ tập kích chính xác thay vì oanh tạc quy mô lớn.
Vấn đề then chốt nằm ở hệ thống dẫn đường và liên lạc: Brave1 khẳng định UAV này có thể duy trì hoạt động ngay cả khi tín hiệu vệ tinh GPS hoặc GLONASS bị gây nhiễu hay đánh lừa, điều vốn là "ác mộng" với hầu hết UAV hiện nay khi đối mặt với lưới tác chiến điện tử Nga.
Cuộc chiến "điện tử" giữa hai bên
Trong thực tế chiến trường, Nga đã triển khai dày đặc các hệ thống gây nhiễu từ cấp chiến thuật đến chiến dịch, có thể phát hiện UAV ở tầm xa, cắt liên lạc điều khiển và khiến chúng mất khả năng điều hướng. Ukraine và các đối tác phương Tây buộc phải liên tục nghiên cứu biện pháp khắc chế.
Một số công nghệ phổ biến được nhắc đến gồm thay đổi tần số liên tục để làm rối quá trình dò sóng của đối phương, sử dụng anten định hướng chỉ nhận tín hiệu từ vệ tinh, hoặc kết hợp với hệ thống dẫn đường quán tính nhằm duy trì đường bay ngay cả khi tín hiệu vệ tinh bị cắt. Một giải pháp cực đoan là điều khiển UAV qua cáp quang, giúp miễn nhiễm với tác chiến điện tử nhưng đổi lại bị giới hạn về tầm bay và tính cơ động.
Brave1 tuyên bố đã tích hợp nhiều công nghệ chống chế áp như vậy, song không tiết lộ chi tiết. Với tầm bay 40 km, khả năng UAV sử dụng liên kết dữ liệu qua kênh tần số thay đổi kết hợp định vị quán tính là điều khả thi.
Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo rằng tuy UAV có thể "miễn nhiễm" với chế áp điện tử, chúng vẫn là mục tiêu dễ dàng cho hệ thống phòng không Nga, vốn không chỉ có gây nhiễu mà còn kết hợp với tên lửa phòng không tầm ngắn, pháo phòng không và thậm chí cả súng bộ binh để săn diệt UAV. Thực tế cho thấy phần lớn UAV Ukraine dù vượt qua được lớp nhiễu điện tử, cuối cùng vẫn bị bắn hạ bởi hỏa lực phòng không.
Thách thức còn nguyên vẹn
Việc Ukraine giới thiệu UAV mới phản ánh nỗ lực không ngừng nhằm tìm kiếm lợi thế trên chiến trường. Từ các UAV FPV giá rẻ đến những dòng cỡ trung phóng từ xa, Kiev đang biến UAV thành "vũ khí chiến lược nghèo", thay thế một phần hỏa lực tên lửa và máy bay có người lái.
Tuy vậy, giới quan sát lưu ý rằng tuyên bố về khả năng kháng nhiễu thường vượt xa thực tế. Bằng chứng là nhiều UAV Ukraine trước đây từng được quảng bá mạnh mẽ nhưng nhanh chóng bị hệ thống phòng không và tác chiến điện tử Nga vô hiệu hóa chỉ sau thời gian ngắn.
Ngay cả khi mẫu UAV mới của Brave1 chứng minh được hiệu quả trong thử nghiệm, để triển khai trên quy mô lớn đòi hỏi năng lực sản xuất, hậu cần và sự bảo vệ khỏi các đòn đáp trả. Quan trọng hơn, kháng nhiễu chỉ giúp UAV tránh "mù đường", chứ không khiến chúng trở nên bất khả xâm phạm trước tên lửa hay đạn pháo. Một khi lọt vào vùng phòng không nhiều tầng, UAV khó có thể sống sót lâu dài.
Giới phân tích dự báo trong thời gian tới, chiếc UAV này sẽ nhanh chóng được đưa ra chiến trường để thử nghiệm thực tế. Nhưng khả năng cao, nó sẽ sớm nối dài danh sách UAV Ukraine bị Nga bắn hạ, minh chứng rằng trong cuộc chiến công nghệ không người lái, ưu thế vẫn chưa nghiêng hẳn về Kiev.