Nữ tình báo Z20 Ngọc Mai - nghệ sĩ Hà Xuyên là ai?
Nghệ sĩ Hà Xuyên là một trong những "bông hồng" của "Biệt động Sài Gòn". Trong phim bà vào vai Ngọc Mai - chiến sĩ tình báo dũng cảm với bí danh Z20. Ngọc Mai giả làm vợ của trùm tình báo Tư Chung, bà chủ hãng sơn Đông Á để qua mặt giới cầm quyền lúc bấy giờ. Nhân vật này mang vẻ kiêu sa, đài các nhưng đầy kiên cường khi chiến đấu.
Nghệ sĩ Hà Xuyên trong một phân cảnh phim "Biệt động Sài Gòn".
Hà Xuyên sinh ra trong một gia đình thuần nông ở vùng chiêm trũng Tiền Hải, Thái Bình. Năm 14 tuổi, Hà Xuyên được Đoàn ca múa Thái Bình tuyển vào đào tạo làm diễn viên múa. Chia sẻ về nghệ danh Hà Xuyên, bà có kể lại rằng: Sở dĩ có danh xưng Hà Xuyên tới tận giờ, cũng do bởi đoàn Ca múa Thái Bình muốn bà có một cái tên ngắn gọn và ấn tượng, dễ giới thiệu những tiết mục múa solo.
Lúc đó, lãnh đạo đoàn từng nghĩ ra nhiều cái tên như Tứ Xuyên, Cẩm Xuyên... nhưng bà không muốn và chỉ thích giữ lại họ tên của mình. Cái tên ngắn gọn Hà Xuyên ra đời như thế. Một danh xưng không trùng với bất cứ ai trong làng nghệ thuật Việt.
Dù học múa từ năm 15 tuổi và cống hiến cả thanh xuân cho múa nhưng phải đến khi bước sang điện ảnh, nghệ sĩ Hà Xuyên mới được khán giả biết đến nhiều hơn. Mới chạm ngõ vào nghề, Hà Xuyên đã may mắn đoạt giải diễn viên xuất sắc (do Hội Điện ảnh Việt Nam trao tặng) tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 8 với vai Hà trong bộ phim truyện nhựa "Xa và gần "(đạo diễn Huy Thành).
Sau vai nữ chính trong phim Xa và gần, bà tiếp tục tỏa sáng ở vai diễn nặng ký Ngọc Mai - vợ của "ông trùm" Tư Chung trong Biệt động Sài Gòn. Diễn xuất ấn tượng giúp Hà Xuyên trở thành gương mặt được nhiều đạo diễn để ý và chị cũng quyết định gắn bó trọn đời với điện ảnh.
Vẻ đẹp sắc sảo thời trẻ của nữ nghệ sĩ quê gốc Thái Bình.
Niềm đam mê với điện ảnh là điều giúp bà có thể vượt qua những thiếu thốn, những khó khăn để lăn lộn trên phim trường. Bà không cho phép mình dễ dãi trong từng phân cảnh hay mỗi vai diễn. Được đứng trước máy quay là niềm vinh dự lớn lao, thế nên bà luôn cháy hết mình trong mỗi nhân vật.
Nghệ sĩ Hà Xuyên: Lấy chồng sớm nhưng chia tay vì hoàn cảnh
Tự hào và dành trọn niềm hạnh phúc với điện ảnh nhưng đời tư nghệ sĩ Hà Xuyên không được may mắn. Bà kết hôn năm 20 tuổi. Một năm sau, nữ nghệ sĩ sinh con gái đầu lòng và sinh thêm con trai năm 1990. Nhưng đó cũng là lúc vợ chồng bà ly hôn. Nói về chuyện chia tay, bà chỉ giải thích đơn giản: Do hoàn cảnh...
Tuổi hưu, nghệ sĩ Hà Xuyên vẫn tham gia một số phim và dành tình yêu cho từng vai diễn dù là nhỏ nhất.
Sau này khi nói về điều đã qua, nghệ sĩ Hà Xuyên chỉ chia sẻ nhẹ nhàng: "Bản thân tôi có tính tự trọng và tự ái cao, chính điều đó dễ làm mình thất bại.
Người thương của tôi đã từng nói: Bán cái tự ái của em đi có thể nuôi nhiều người cả đời! Nhưng, phải tới một lúc nào đó, ở tuổi nào đó, người ta mới nhìn nhận mọi việc thấu đáo hơn. Sinh ra vốn tự tính trời... vẫn biết là dại, nhưng cũng có khôn được đâu".
Sau khi ly hôn, bà một mình nuôi 2 con, gồng gánh gia đình. Nhưng, với nghệ sĩ Hà Xuyên đó chỉ là do hoàn cảnh không phải điều lựa chọn. Ngọc Mai của "Biệt động Sài Gòn" thấy mình "không may mắn vì vừa là đàn bà vừa phải là đàn ông, chống chọi với cuộc sống, một mình nuôi con, phải tính toán thu vén gia đình".
Hình ảnh nghệ sĩ Hà Xuyên trong chương trình "Ký ức vui vẻ" cách đây ít năm.
Hiện tại, ở tuổi xế chiều đã nghỉ hưu, ngoài niềm vui con cháu, nghệ sĩ Hà Xuyên dành nhiều thời gian cho các hoạt động từ thiện, tổ chức văn nghệ phục vụ đồng bào vùng sâu vùng xa. Thi thoảng, bà tham gia một số chương trình truyền hình và gặp lại bạn bè đồng nghiệp cũ. Đây chính là niềm hạnh phúc ở tuổi hưu của nữ nghệ sĩ gạo cội.