Trước thềm Đại hội toàn quốc khóa 19 của đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ), diễn ra từ ngày 18 đến 24/10/2017, Trung Quốc đã tổ chức hai kỳ họp quan trọng là Hội nghị toàn thể lần thứ 8 Ủy ban Ban kiểm tra kỉ luật trung ương (ngày 9/10/2017) và Hội nghị toàn thể lần thứ 7 Ban chấp hành trung ương ĐCSTQ khóa 18 (11/10 -14/10/2017).
Đây là hai hội nghị thể hiện nội dung và nghị trình của Đại hội 19 ĐCS Trung Quốc.
Đại hội 19 là một mốc quan trọng đánh dấu “Trung Quốc trong thời đại Tập Cận Bình”. Hai Hội nghị quan trọng được triệu tập trước Đại hội 19 thể hiện tinh thần của Đại hội sắp tới, đồng thời xác định các thành tựu mà Chủ tịch Tập Cận Bình có được trong nhiệm kỳ thứ nhất 5 năm qua.
Làm trong sạch bộ máy lãnh đạo
Khi ông Tập lên nắm quyền vào tháng 11/2012, tình trạng tham nhũng diễn ra trong hàng thập kỷ trước đó đã làm uy tín của ban lãnh đạo Trung Quốc giảm sút.
Ông Tập Cận Bình phát biểu trong Hội nghị nội bộ ngày 20/2/2014 rằng "hiện nay chúng ta đang phải dựa vào một đội ngũ đông đảo quan chức tham nhũng để quản lý đất nước".
Trong khi đó tình trạng tham nhũng trong Quân giải phóng nhân dân (PLA) dưới sự quản lý và lũng đoạn của hai Phó chủ tịch Quân ủy là Từ Tài Hậu và Quách Bá Hùng đã làm giảm uy tín và sức chiến đấu của quân đội.
Phát động chiến dịch chống tham nhũng "đả hổ diệt ruồi" ở cấp trung ương, và "Đánh ruồi tham chuột hại" ở cơ sở, trong 5 năm qua, ông Tập Cận Bình cùng các cộng sự đã xoay chuyển được tình trạng trên.
Ngay khi bắt đầu chiến dịch từ cuối năm 2012, đầu 2013, ông Tập nói: "Hãy đợi tới cuối năm 2014, tôi có thể cho mọi người thấy một nước Trung Quốc và một ĐCS khác trước."
Số liệu của Ủy ban Ban kiểm tra kỉ luật trung ương Trung Quốc (CCDI) tính tới tháng 8/2017 cho thấy:
- Hơn 280 cán bộ cấp cao bị xử lý kỉ luật , 40 ủy viên trung ương và ủy viên dự khuyết Khóa 18, trong đó có Ủy viên Bộ chính trị Tôn Chính Tài bị xử lý.
- Hơn 8.600 cán bộ cấp Giám dốc Sở và Cục, hơn 66.000 cán bộ cấp huyện, hơn 1.3 triệu cán bộ cấp Phòng và Xã bị xử lý, 180.000 cán bộ bị khiển trách vi phạm "8 điều cấm kỵ", 60.000 cán bộ lãnh đạo bị khiến trách về tội "lơ là chức trách".
Chiến dịch "Lưới trời" của Bắc Kinh đã đưa về nước hơn 3300 quan chức tham nhũng mang tiền chạy trốn tới hơn 90 nước, thu hồi hơn 9 tỉ Nhân dân tệ, xét xử hơn 40 người.
- Trong quân đội, hơn 90 tướng đương nhiệm và về hưu bị xử lý, trong đó có 5 thượng tướng, 6 trung tướng, còn lại là thiếu tướng, đó là chưa kể số cán bộ cấp đại tá trở xuống.
Bí thư CCDI, ông Vương Kỳ Sơn (thứ hai từ trái) phát biểu tại Hội nghị toàn thể lần thứ 8 Ủy ban Ban kiểm tra kỉ luật trung ương Trung Quốc ngày 9/10/2017 (Ảnh: Xinhua)
Trong lĩnh vực chống tham nhũng, ông Tập Cận Bình từng thừa nhận phải đương đầu với thách thức và mối đe dọa lớn, thậm chí ảnh hưởng đến cá nhân ông.
Tờ Nhật báo Trường Bạch Sơn của tỉnh Cát Lâm, Trung Quốc, ngày 4/8/2014 đưa tin các quan chức địa phương đã học tập chỉ đạo của ông Tập, trong đó ông nói "đấu tranh với tham nhũng thì sống chết hay danh dự cá nhân đều không quan trọng".
Ông nhấn mạnh, "Chúng ta phải noi gương Thủ tướng Chu Dung Cơ trước đây, sẵn sàng chuẩn bị 100 chiếc quan tài, trong đó có 1 chiếc cho bản thân mình".
Cuộc chiến chống tham nhũng làm trong sách bộ máy đảng và chính quyền các cấp ở Trung Quốc về cơ bản đã tiến gần được mục tiêu "3 Không" đối với quan chức nước này: Không dám tham nhũng, Không thể tham nhũng, Không có tư tưởng tham nhũng.
Cho đến nay, chiến dịch được ghi nhận đẩy lùi một bước "4 tác phong xấu" tồn tại từ lâu nay trong giới quan chức Trung Quốc, gồm chủ nghĩa hình thức, chủ nghĩa quan liêu, chủ nghĩa hưởng lạc, và chủ nghĩa xa xỉ.
Dư luận Trung Quốc thời gian qua cho rằng giờ đây tình trạng quan chức nhận quà biếu đã giảm, ít hội họp chè chén linh đình như trước. Người dân Trung Quốc đánh giá cuộc đấu tranh chống tham nhũng đã hình thành thế áp đảo, khiến tình trạng tham nhũng tràn lan bị ngăn chặn.
Tuy nhiên, dư luận trong và ngoài nước Trung Quốc cho rằng đây mới chỉ là một chiến dịch, để biến chiến dịch chống tham nhũng thành một cơ chế, một chế độ lập pháp thì ông Tập vẫn trên con đường dài.
Vai trò của người đứng đầu CCDI, ông Vương Kỳ Sơn cũng được ghi nhận. Trong 5 năm qua, ông đã giúp Chủ tịch Tập Cận Bình tạo ra cục diện mới, lấy lại uy tín cho ban lãnh đạo Trung Quốc, làm cho bộ máy lãnh đạo lành mạnh hơn.
Chiến dịch "đả hổ" là một trong những chương trình quan trọng bậc nhất để tạo điều kiện thuận lợi cho ông Tập bước vào Đại hội 19, và mở ra "Trung Quốc - Thời kỳ Tập Cận Bình".
Quang cảnh Hội nghị toàn thể lần thứ 7 Ban chấp hành trung ương ĐCSTQ khóa 18 (Ảnh: Xinhua)
Hội nghị toàn thể trung ương 7
Hội nghị toàn thể trung ương 7 Khóa 18 họp tại Bắc Kinh trong 4 ngày, từ 11/10 đế 14/10. Thông cáo sau Hội nghị dài khoảng 2.500 chữ, cho biết Hội nghị đã thảo luận 3 vấn đề quan trọng: Báo cáo chính trị của Ban chấp hành trung ương Khóa 18 trước Đại hội 19 do Tổng bí thư Tập Cận Bình đọc; Báo cáo công tác của Ủy ban kiểm tra kỉ luật trung ương Khóa 18; Thảo luận về sửa đổi Điều lệ đảng, trong đó nêu bật “Tư tưởng mới, Chiến lược mới” của Tổng bí thư Tập Cận Bình.
Về nhân sự, Hội nghị đã thông qua quyết định thi hành kỉ luật khai trừ đảng đối với 12 quan chức trong đó có ông Tôn Chính Tài, Ủy viên Bộ chính trị Khóa 18, cựu Bí thư thành ủy Trùng Khánh, đồng thời bầu bổ sung 11 Ủy viên dự khuyết vào Ủy ban trung ương.
Thông cáo báo chí sau Hội nghị đã nhấn mạnh những phát biểu và chỉ thị của ông Tập Cận Bình thời gian qua, như 5 năm qua Trung Quốc đạt "4 vĩ đại", gồm "tiến hành cuộc đấu tranh vĩ đại, xây dựng công trình vĩ đại, thúc đẩy sự nghiệp vĩ đại, và thực hiện giấc mộng vĩ đại".
Ngoài ra, thông cáo cũng nhắc đến “4 kiên trì”: Kiên trì đường lối cơ bản là phát triển trong ổn định, kiên trì thực hiện tư duy phát triển mới, kiên trì cải cách mở cửa, và kiên trì thực hiện liêm khiết trong đảng; "4 ý thức lớn" gồm Ý thức chính trị, Ý thức đại cục, Ý thức hạt nhân, Ý thức thống nhất; "4 tự tin", gồm: Tự tin vào đường lối, Tự tin vào lý luận, Tự tin vào chế độ, Tự tin vào văn hóa.
Tại Hội nghị, ban lãnh đạo Trung Quốc nhấn mạnh đến năm 2020 cần thực hiện "Mục tiêu 100 năm thứ nhất là hoàn thành xây dựng xã hội khá giả", và khẳng định "cuộc đấu tranh chống tham nhũng, trị đảng nghiêm vẫn trên con đường dài" - hé lộ chiến dịch chống tham nhũng do ông Tập phát động 5 năm qua sẽ không bị chậm lại do sự hình thành một ban lãnh đạo mới ở Đại hội 19.
Dư luận các nước cho rằng hai Hội nghị quan trọng trước Đại hội 19 hầu như hoàn tất xác định những nghị trình cơ bản sẽ được thảo luận của Đại hội sắp tới, cung cấp một góc nhìn sơ bộ về hiện trạng, mục tiêu và đường hướng phát triển của Trung Quốc trong 5 năm tiếp theo.