Máy bay Nga ở Trung Quốc
Trong bối cảnh Không quân Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA) tiếp tục loại biên các dòng máy bay chiến đấu có nguồn gốc từ Nga, truyền thông nhà nước nước này mới đây tiết lộ rằng những chiếc tiêm kích J-11A đầu tiên thuộc lô sản xuất ban đầu đã được chuyển giao cho Đại học Kỹ thuật Không quân để phục vụ công tác huấn luyện mặt đất.
Hình ảnh ghi nhận cho thấy các máy bay này mang theo tên lửa không đối không R-27 do Nga sản xuất, cũng như phiên bản kế nhiệm nội địa là tên lửa PL-12, với các nhân viên kỹ thuật mặt đất đang thực hành nạp vũ khí và bảo dưỡng.
Mặc dù J-11A đang nhanh chóng bị loại khỏi biên chế chiến đấu, đây chỉ là một trong nhiều biến thể của dòng tiêm kích chiếm ưu thế trên không hạng nặng Su-27 (Liên Xô) mà PLA đang vận hành. Trong khi đó, các dòng tiêm kích hiện đại hơn nhiều là J-15 và J-16 hiện đang được sản xuất quy mô lớn và có nhiều điểm tương đồng đáng kể trong yêu cầu bảo dưỡng.
Vào cuối năm 1991, Trung Quốc trở thành khách hàng quốc tế đầu tiên của dòng tiêm kích Su-27. Sau đó, nước này đã tiến hành sản xuất máy bay trong nước bằng cách sử dụng các bộ linh kiện do Nga chế tạo dưới tên gọi J-11.
Khi các thành phần từ Nga dần bị loại bỏ, dòng máy bay này đã được hiện đại hóa nội địa, bao gồm việc ứng dụng vật liệu composite vào khung thân, với biến thể hiện đại hóa nội địa đầu tiên được định danh là J-11A.
Chương trình khởi động từ giữa thập niên 1990 này đã mở đường cho sự phát triển của dòng J-11B với năng lực vượt trội hơn hẳn, đi vào phục vụ từ cuối những năm 2000. J-11B hầu như không sử dụng linh kiện Nga nào đáng kể ngoại trừ động cơ. Tiếp nối thành công đó, dòng tiêm kích "thế hệ 4+" J-16 đã được đưa vào biên chế từ năm 2013. Mặc dù đội bay J-11B đã được nâng cấp với hệ thống điện tử hàng không tiên tiến và hệ thống vũ khí tương tự J-16 thông qua chương trình J-11BG, các máy bay J-11A và Su-27 cũ hơn vẫn đang bị loại biên với tốc độ nhanh chóng.
Trung Quốc đã có bước phát triển mới
Dù các tiêm kích J-11A tại Đại học Kỹ thuật Không quân được sử dụng để huấn luyện nhân viên kỹ thuật trong việc trang bị tên lửa PL-12, thực tế các máy bay này vốn được cho là không có khả năng mang loại vũ khí này.
Tên lửa R-27 được thiết kế để trở thành vũ khí không đối không ngoài tầm nhìn (BVR) chủ lực của Su-27. Mặc dù được coi là bước đột phá đối với không quân Trung Quốc vào thời điểm mới mua về, loại tên lửa này đã nhanh chóng trở nên lạc hậu trong thập niên 1990, buộc PLA phải mua sắm tên lửa dẫn đường bằng radar chủ động R-77 trong cùng thập kỷ.
Các chuyên gia Belarus được cho là đã đóng vai trò then chốt trong việc cho phép các máy bay Su-27 và J-11A – vốn vẫn sử dụng hệ thống điện tử hàng không kiểu Liên Xô – có thể tích hợp được R-77. Sau đó, các tiêm kích J-11B hiện đại hơn đã tích hợp thành công tên lửa nội địa PL-12.
PL-12 sở hữu năng lực vượt trội so với bất kỳ loại tên lửa không đối không nào do Nga sản xuất và đánh dấu một cột mốc quan trọng trong quá trình phát triển tên lửa không đối không tự chủ của Trung Quốc.
Hiện nay, Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc đang biên chế số lượng máy bay chiến đấu phát triển từ nền tảng Su-27 nhiều hơn bất kỳ lực lượng quân sự nào khác trên thế giới. Đồng thời, khoảng cách công nghệ ngày càng lớn và nới rộng nhanh chóng giữa ngành công nghiệp quốc phòng Trung Quốc và Nga đồng nghĩa với việc các tiêm kích Trung Quốc như J-16 và J-15B có năng lực vượt trội đáng kể so với các biến thể Su-27 nâng cấp của chính Nga, chẳng hạn như Su-35.
Đặc biệt, J-16 đã được mua sắm với số lượng rất lớn, với hơn 350 chiếc hiện đang hoạt động, trở thành loại tiêm kích hạng nặng được một quân chủng mua sắm nhiều nhất kể từ khi Chiến tranh Lạnh kết thúc.
Khi mới ra mắt, Su-27 cơ động hơn đáng kể và có tầm hoạt động xa hơn bất kỳ loại tiêm kích nào của phương Tây, đồng thời mang theo radar lớn hơn, mạnh hơn và sử dụng vật liệu khung thân cũng như hệ thống điện tử hàng không dẫn đầu thế giới ở nhiều khía cạnh.
Mặc dù sự suy thoái của ngành công nghiệp quốc phòng Nga đã hạn chế khả năng nâng cấp thiết kế này, nhưng ngành công nghiệp quốc phòng Trung Quốc đã phát huy hiệu quả những ưu thế của dòng máy bay này để đảm bảo rằng các biến thể Su-27 hiện đại, đặc biệt là J-16 và J-15B, tiếp tục dẫn đầu thế giới về nhiều chỉ số hiệu suất.