Trong cuộc duyệt binh 3/9, Trung Quốc đã ra mắt loạt vũ khí mới, bao gồm tên lửa siêu thanh có khả năng đánh chìm tàu, máy bay không người lái có thể hoạt động như lực lượng yểm trợ, cùng tên lửa đạn đạo mang đầu đạn hạt nhân có thể vươn tới lục địa Mỹ.
Tàu chiến Hải quân Mỹ đối diện mối đe dọa tên lửa mới
Theo The New York Times, thông điệp mạnh mẽ nhất mà cuộc duyệt binh 3/9 gửi tới quân đội Mỹ chính là sự xuất hiện của bốn loại tên lửa chống hạm mới. Theo truyền thông nhà nước Trung Quốc, ba trong số đó là tên lửa siêu thanh, có khả năng bay với tốc độ ít nhất gấp năm lần tốc độ âm thanh và linh hoạt tránh được hệ thống phòng thủ tên lửa.
Timothy R. Heath, chuyên gia nghiên cứu cấp cao về quân đội Trung Quốc tại Viện Chính sách Toàn cầu thuộc RAND, nhận định: "Quyết định công bố những vũ khí này của Bắc Kinh là một tín hiệu ngầm gửi tới Washington rằng Trung Quốc có thể đe dọa trực tiếp các tàu chiến Mỹ."
Việc sở hữu nhiều loại tên lửa siêu thanh tiên tiến, có khả năng tấn công ở nhiều tốc độ và góc độ khác nhau, sẽ khiến hải quân đối phương khó né tránh hoặc phản công hơn.
Trong số này, nổi bật nhất là tên lửa hành trình YJ-19. Loại tên lửa này được cho là sử dụng động cơ scramjet (động cơ phản lực dòng tĩnh siêu âm), đốt nhiên liệu trong luồng khí siêu thanh, giúp tăng tốc đáng kể.
Tên lửa chống hạm siêu thanh YJ-19. Ảnh: NYT
Eric Heginbotham, nhà nghiên cứu chính tại Chương trình Nghiên cứu An ninh của Viện Công nghệ Massachusetts (MIT), cho biết đặc tính của YJ-19 cho thấy nó có thể có quỹ đạo bay cực kỳ khó đoán, đồng thời hoàn tất giai đoạn cuối ở độ cao thấp hơn tên lửa đạn đạo, dù tốc độ chậm hơn.
Hiện chưa rõ YJ-19 và các loại tên lửa mới khác đã được đưa vào biên chế hay chưa. Theo Heginbotham, tác động của chúng với mức độ dễ bị tổn thương của tàu chiến Mỹ sẽ phụ thuộc vào khả năng sản xuất hàng loạt và triển khai thực tế của Trung Quốc.
"Không phải tất cả những khí tài xuất hiện trong các cuộc duyệt binh đều sẽ được đưa vào sử dụng. Điều đó đã từng xảy ra trong quá khứ, và đến nay vẫn vậy," ông nói.
Vũ khí mới cho lực lượng mặt đất
Trong cuộc duyệt binh, Trung Quốc cũng giới thiệu các xe bọc thép mới có thể thả từ máy bay vận tải. Những xe này được trang bị thiết bị quan sát tương tự kính tiềm vọng, cho phép binh sĩ quan sát môi trường xung quanh từ bên trong.
Đội hình xe tăng thế hệ mới của Trung Quốc. Ảnh: NYT
Joshua Arostegui, Giám đốc nghiên cứu tại Trung tâm Nghiên cứu Sức mạnh Lục quân Trung Quốc (Trường Chiến tranh Lục quân Mỹ) nhận xét: các loại xe này cho thấy Bắc Kinh đang đầu tư vào thiết bị có thể nhanh chóng triển khai tới đảo Đài Loan và thậm chí xa hơn.
Ông nói: "Trang bị loại phương tiện chiến đấu tiên tiến này cho lực lượng lính dù sẽ giúp bộ binh hạng nhẹ có hỏa lực mạnh mẽ hơn và khả năng bảo vệ tốt hơn khi hoạt động sau chiến tuyến đối phương, hoặc trong các tình huống khẩn cấp ở nước ngoài."
Ngoài ra, cuộc duyệt binh còn trưng bày xe bọc thép điều khiển từ xa, có thể được sử dụng để rà phá bom mìn hoặc sơ tán thương vong. Tuy nhiên, Arostegui lưu ý: "Thách thức lớn nhất của những hệ thống này chính là chi phí và bảo trì."
Tương lai đối đầu trên biển và trên không
Lần đầu tiên, hai phương tiện ngầm không người lái với thiết kế tinh gọn được công khai, hé lộ tham vọng của Trung Quốc trong việc cạnh tranh với Mỹ dưới biển thông qua các "phương tiện không người lái khổng lồ dưới nước".
Một chiếc là tàu ngầm hình ngư lôi dài 20 mét với thân tàu bóng mượt; chiếc còn lại có cột buồm nhỏ phục vụ liên lạc.
Phương tiện không người lái dưới nước. Ảnh: NYT
Hiện công chúng biết rất ít về các UUV (phương tiện ngầm không người lái) mới này và khả năng thực tế so với sản phẩm tương tự do Mỹ, Nga hay các cường quốc hải quân khác phát triển. Jennifer Parker, cựu sĩ quan tác chiến chống ngầm Hải quân Úc, cho biết điều đáng chú ý là số lượng lớn UUV mà Trung Quốc đang nghiên cứu.
Bà Parker, hiện là chuyên gia tại Trường Cao đẳng An ninh Quốc gia (Đại học Quốc gia Úc), nhận định: "Số lượng các mẫu UUV được trưng bày cho thấy Trung Quốc có thể đã vượt lên trước nhiều quốc gia khác trong lĩnh vực này."
Bà cũng nhấn mạnh rằng mẫu AJX002 trưng bày tại duyệt binh dường như được thiết kế để mang vũ khí: "Không có cột buồm và với kích thước lớn, nó nhiều khả năng là phương tiện vũ trang — có thể là mìn tự hành hoặc loại vũ khí giống ngư lôi."
Máy bay chiến đấu, máy bay ném bom và các loại máy bay quân sự khác gầm rú trên bầu trời, trong khi dưới đất là các xe tải chở UAV cỡ lớn trông giống máy bay tiêm kích thu nhỏ. Đây là tín hiệu cho thấy Trung Quốc đang phát triển mô hình kết hợp máy bay có người lái và không người lái cho những cuộc xung đột trong tương lai.
Phương tiện không người lái trên không. Ảnh: NYT
Trung Quốc và nhiều cường quốc khác kỳ vọng trí tuệ nhân tạo sẽ giúp UAV — được gọi là "cánh tay trung thành" — bay cùng máy bay có người lái, hỗ trợ phát hiện, tấn công máy bay đối phương và đánh chặn tên lửa.
Andreas Rupprecht, chuyên gia hàng không quân sự Trung Quốc người Đức, nhận định: "Số lượng lớn UAV cỡ lớn được trưng bày cho thấy Bắc Kinh đang thúc đẩy mạnh mẽ lĩnh vực này. Trung Quốc hiện dẫn đầu trong nhiều công nghệ, đôi khi đã bắt kịp hoặc thậm chí vượt qua các nước tiên phong."
Tuy nhiên, cuộc duyệt binh không có sự xuất hiện của UAV thực thụ nào. Có lẽ, chúng vẫn đang trong quá trình hoàn thiện.
Mở rộng kho vũ khí hạt nhân
Một trong những điểm được chú ý nhất tại duyệt binh là sự xuất hiện của lực lượng hạt nhân, trong đó tên lửa DF-31BJ rầm rộ di chuyển qua Quảng trường Thiên An Môn, với năng lực tấn công hạt nhân liên lục địa, nó có khả năng vươn tới lục địa Mỹ, của Trung Quốc.
Ankit Panda, chuyên gia thuộc Quỹ Carnegie vì Hòa bình Quốc tế và tác giả cuốn "Thời đại Hạt nhân Mới", cho biết ký hiệu DF-31BJ cho thấy đây có thể là phiên bản cải tiến của tên lửa đạn đạo liên lục địa DF-31 di động, thích hợp phóng từ silo.
Tên lửa hạt nhân mới. Ảnh: NYT
Trung Quốc từng nhiều lần trưng bày vũ khí hạt nhân, bao gồm cả loại trang bị trên tàu ngầm và máy bay, nhưng chưa bao giờ công khai số lượng kho đầu đạn. Liên đoàn Các nhà khoa học Mỹ ước tính nước này hiện có khoảng 600 đầu đạn hạt nhân, đồng thời đang hiện đại hóa tên lửa, tàu ngầm và máy bay ném bom.
Những năm gần đây, Trung Quốc đã xây dựng ba trường silo ở vùng sa mạc phía Bắc. Theo Panda, sự xuất hiện của DF-31BJ tại duyệt binh dường như củng cố đánh giá của quân đội Mỹ rằng chúng có thể được triển khai trong khoảng 320 hầm chứa tại ba khu vực này.
Liên đoàn Các nhà khoa học Mỹ cũng cho biết trong báo cáo mới đây rằng khoảng 10 silo trong mỗi cụm có thể sẵn sàng chứa tên lửa. Tuy nhiên, chính phủ Trung Quốc hầu như không bao giờ công khai thừa nhận điều này.
"Sự xuất hiện của DF-31BJ trong cuộc duyệt binh có lẽ là dấu hiệu rõ ràng nhất cho thấy Bắc Kinh gián tiếp thừa nhận sự tồn tại của các silo phóng mới," Panda nhấn mạnh.
(Theo The New York Times)